Art. 99. Ustanowienie reprezentanta dziecka

Kodeks rodzinny i opiekuńczy

§1. Dla dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską, którego żadne z rodziców nie może reprezentować, sąd opiekuńczy ustanawia reprezentanta dziecka.

§ 2. Reprezentant dziecka jest umocowany do dokonywania wszelkich czynności łączących się ze sprawą, również w zakresie zaskarżenia i wykonania orzeczenia. Do czynności reprezentanta dziecka przepisy art. 95 § 3 i 4 oraz art. 154 stosuje się odpowiednio.

§ 3. Do reprezentanta dziecka przepisyy art. 148, art. 151, art. 152, art. 156, art. 159, art. 164, art. 165 § 2, art. 168–170 i art. 180 § 2 stosuje się odpowiednio.

Komentarze orzeczniczeAnalizy

Anna Sylwestrzak: Wpływ wprowadzenia instytucji reprezentanta dziecka na reprezentację podopiecznego

Opracowano przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)

Teza artykułu - Palestra 03/2025

Podopieczny, którego opiekun został wyłączony od reprezentowania go na podstawie art. 159 k.r.o., powinien być reprezentowany nie przez „zwykłego” kuratora, lecz przez wyspecjalizowanego reprezentanta podopiecznego, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o reprezentancie dziecka.

Uzasadnienie autorki – w granicach dozwolonego cytatu:

Autorka wskazuje, że po reformach z 2019 i 2023 r. instytucja reprezentanta dziecka całkowicie zastąpiła wcześniejszą formę kurateli zastępczej w odniesieniu do dzieci podlegających władzy rodzicielskiej. W konsekwencji powstał dysonans regulacyjny, ponieważ dziecko pozostające pod opieką – w analogicznej sytuacji wyłączenia opiekuna – nadal reprezentowane jest przez „zwykłego” kuratora, co skutkuje niższym standardem ochrony.

„Utrzymywanie instytucji 'zwykłego' kuratora (…) należy ocenić jako znaczną nierówność w poziomie ochrony interesów obu reprezentowanych podmiotów”.

Autorka postuluje, że brak wprost wskazanej podstawy prawnej nie stanowi przeszkody, by zastosować analogię do przepisów o reprezentancie dziecka, a w szczególności do art. 99 k.r.o. w zw. z art. 155 § 2 k.r.o. Podkreśla, że:

„symulacja wyniku odpowiedniego stosowania przepisów o reprezentancie dziecka na gruncie opieki wypada względnie pomyślnie”.

Wskazuje także na zgodność tej wykładni z konstytucyjną zasadą równości (art. 32 Konstytucji RP) oraz zasadą dobra podopiecznego jako podstawowym paradygmatem prawa opiekuńczego.

Postulat de lege ferenda:

Dla zapewnienia spójności i wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych autorka proponuje wprowadzenie odpowiednich zmian legislacyjnych, np. poprzez dodanie do art. 159 k.r.o. przepisu o treści:

„Dla podopiecznego, którego opiekun nie może reprezentować z przyczyn wskazanych w § 1, sąd opiekuńczy ustanawia reprezentanta podopiecznego. Do reprezentanta podopiecznego stosuje się odpowiednio przepisy o reprezentancie dziecka.”

Podsumowanie:

Autorka przekonuje, że w sytuacjach wyłączenia opiekuna z reprezentacji (art. 159 k.r.o.) – w świetle współczesnych standardów konstytucyjnych i międzynarodowych – konieczne jest stosowanie przepisów o reprezentancie dziecka również na gruncie opieki. Pozwoli to uniknąć nierówności ochrony i zapewni lepsze zabezpieczenie interesów prawnych