Wyrok z dnia 2023-09-14 sygn. C-393/22

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

WYROK TRYBUNAŁU (siódma izba)

z dnia 14 września 2023 r.

Odesłanie prejudycjalne – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie (UE) nr 1215/2012 – Jurysdykcja szczególna w sprawach dotyczących umowy – Artykuł 7 pkt 1 lit. b) – Pojęcie umowy o „świadczenie usług” – Rozwiązanie umowy przedwstępnej dotyczącej zawarcia w przyszłości umowy franczyzy

W sprawie C-393/22

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Nejvyšší soud (sąd najwyższy, Republika Czeska) postanowieniem z dnia 5 maja 2022 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 15 czerwca 2022 r., w postępowaniu:

EXTÉRIA s.r.o.

przeciwko

Spravime, s.r.o.,

TRYBUNAŁ (siódma izba),

w składzie: M. L. Arastey Sahún, prezes izby, F. Biltgen (sprawozdawca) i J. Passer, sędziowie,

rzecznik generalny: M. Campos Sánchez-Bordona,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

rozważywszy uwagi, które przedstawili:

–        w imieniu Spravime, s.r.o. – M. Čajka, advokát,

–        w imieniu rządu czeskiego – M. Smolek i J. Vláčil, w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu portugalskiego – P. Barros da Costa, S. Duarte Afonso i J. Ramos, w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu Komisji Europejskiej – S. Noë i K. Walkerová, w charakterze pełnomocników,

podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 7 pkt 1 lit. b) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2012, L 351, s. 1; zwanego dalej „rozporządzeniem Bruksela I bis”).

2        Wniosek ten został złożony w ramach sporu między EXTÉRIA s.r.o., z siedzibą w Ostrawie (Republika Czeska), a Spravime, s.r.o., z siedzibą w Ivanovicach (Republika Słowacka), w przedmiocie żądania zapłaty kary umownej z tytułu niewykonania umowy przedwstępnej dotyczącej zawarcia w przyszłości umowy franczyzy.

 Ramy prawne

3        Artykuł 4 ust. 1 rozporządzenia Bruksela I bis brzmi następująco:

„Z zastrzeżeniem przepisów niniejszego rozporządzenia osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego mogą być pozywane, niezależnie od ich obywatelstwa, przed sądy tego państwa członkowskiego”.

4        Zgodnie z art. 7 pkt 1 tego rozporządzenia:

„Osoba, która ma miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego, może być pozwana w innym państwie członkowskim:

1)      a)      w sprawach dotyczących umowy – przed sądy miejsca wykonania danego zobowiązania;

b)      do celów niniejszego przepisu – i o ile nie uzgodniono inaczej – miejscem wykonania danego zobowiązania jest:

–        w przypadku sprzedaży rzeczy ruchomych – miejsce w państwie członkowskim, w którym rzeczy te zgodnie z umową zostały albo miały zostać dostarczone,

–        w przypadku świadczenia usług – miejsce w państwie członkowskim, w którym usługi zgodnie z umową były świadczone albo miały być świadczone;

c)      jeżeli lit. b) nie ma zastosowania, stosuje się lit. a)”.

 Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne

5        Powódka w postępowaniu głównym, która świadczy usługi doradcze w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, oraz pozwana w postępowaniu głównym zawarły w dniu 28 czerwca 2018 r. umowę przedwstępną dotyczącą zawarcia w przyszłości umowy franczyzy (zwaną dalej „umową przedwstępną”), która umożliwiłaby tej ostatniej prowadzenie na Słowacji oddziałów franczyzowych powódki w postępowaniu głównym oraz zarządzanie nimi. Owa umowa przedwstępna przewidywała, poza obowiązkiem zawarcia umowy przyrzeczonej, pewne postanowienia umowne oraz zobowiązanie pozwanej w postępowaniu głównym do zapłaty zaliczki w wysokości 20 400 EUR bez podatku od wartości dodanej, a w przypadku niewykonania tego zobowiązania – karę umowną w wysokości równej kwocie tej zaliczki (zwaną dalej „karą umowną”).

6        Wspomniana zaliczka, która miała na celu nie tylko zagwarantowanie wspomnianego zobowiązania, lecz także zachowanie w poufności wszystkich zawartych we wspomnianej umowie przedwstępnej informacji dotyczących koncepcji franczyzy powódki w postępowaniu głównym, miała zostać uiszczona w ciągu dziesięciu dni od podpisania tej umowy przedwstępnej. Ponadto przewidziano w niej możliwość odstąpienia od umowy przez powódkę w postępowaniu głównym, w razie gdyby pozwana w postępowaniu głównym nie zapłaciła jej uzgodnionej należności w przewidzianym terminie.

7        Umowa przedwstępna przewidywała stosowanie prawa czeskiego, przy czym nie zawarto żadnej umowy dotyczącej jurysdykcji.

8        Uznawszy, że pozwana w postępowaniu głównym uchybiła ciążącemu na niej zobowiązaniu do zapłaty rozpatrywanej zaliczki, powódka w postępowaniu głównym odstąpiła od umowy przedwstępnej i zażądała zapłaty kary umownej.

9        W tym celu zainicjowała postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty przed Okresní soud v Ostravě (sądem rejonowym w Ostrawie, Republika Czeska).

10      Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2020 r. sąd ten oddalił podniesiony przez pozwaną w postępowaniu głównym zarzut braku jurysdykcji sądów czeskich i orzekł, że jest właściwy do rozpoznania sporu na podstawie art. 7 pkt 1 lit. a) rozporządzenia Bruksela I bis, ponieważ przedmiotem tego sporu było wykonanie zobowiązania w rozumieniu tego przepisu, a mianowicie zobowiązania do zapłaty kary umownej, które miało zostać wykonane w miejscu siedziby powódki w postępowaniu głównym.

11      W ramach środka odwoławczego wniesionego od tego postanowienia strona pozwana w postępowaniu głównym powołała się na jurysdykcję sądów słowackich na tej podstawie, że zobowiązanie zabezpieczone tą karą umowną, które wprawdzie miało swoje źródło w umowie przedwstępnej, było jednak związane z miejscem wytworzenia i dostarczenia rzeczy ruchomych w ramach umowy franczyzy, która miała zostać zawarta.

12      Postanowieniem z dnia 16 lutego 2021 r. Krajský soud v Ostravě (sąd okręgowy w Ostrawie, Republika Czeska) jako sąd odwoławczy utrzymał w mocy orzeczenie wydane w pierwszej instancji, uznając, że przedmiotem powództwa jest roszczenie o zapłatę kary umownej z powodu niedotrzymania przez pozwaną w postępowaniu głównym postanowień umowy przedwstępnej, a zatem powództwo nie jest związane z wytworzeniem lub dostarczeniem rzeczy ruchomych, wobec czego art. 7 pkt 1 lit. b) rozporządzenia Bruksela I bis nie ma zastosowania. W konsekwencji jurysdykcję sądową należy ustalić zgodnie z art. 7 pkt 1 lit. a) tego rozporządzenia, na mocy którego sądem właściwym jest sąd miejsca wykonania danego zobowiązania, przy czym miejsce to należy określić zgodnie z prawem sądu, przed którym wytoczono powództwo, w tym przypadku zgodnie z prawem czeskim.

13      Pozwana w postępowaniu głównym wniosła skargę kasacyjną na to postanowienie do Nejvyšší soud (sądu najwyższego, Republika Czeska), będącego sądem odsyłającym, twierdząc, że charakter roszczenia o zapłatę kary umownej nie został prawidłowo oceniony.

14      Odnosząc się do utrwalonego orzecznictwa Trybunału dotyczącego wykładni pojęcia „sprawy dotyczącej umowy” (wyroki: z dnia 17 czerwca 1992 r., Handte, C‑26/91, EU:C:1992:268, pkt 15; z dnia 15 czerwca 2017 r., Kareda, C‑249/16, EU:C:2017:472, pkt 30), sąd ten stwierdza, że zawisły przed nim spór dotyczący roszczenia o zapłatę kary umownej ma swoje źródło w umowie przedwstępnej, wobec czego spór ten jest objęty zakresem pojęcia „sprawy dotyczącej umowy” w rozumieniu art. 7 pkt 1 rozporządzenia Bruksela I bis.

15      Zważywszy, że zdaniem wspomnianego sądu roszczenie to nie jest związane z wytworzeniem lub dostarczeniem rzeczy ruchomych, należy od razu wykluczyć stosowanie art. 7 pkt 1 lit. b) tiret pierwsze.

16      Należałoby zatem dokonać oceny, czy nie chodzi o roszczenie dotyczące „świadczenia usług” w rozumieniu art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie.

17      Sąd odsyłający zauważa, że dla potrzeb ustalenia sądu mającego jurysdykcję międzynarodową rozważyć można dwa rozwiązania – jednym z nich jest uznanie umowy przedwstępnej za umowę autonomiczną, a drugie polega na określeniu charakteru roszczeń wynikających z umowy przedwstępnej w zależności od charakteru umowy przyrzeczonej.

18      W świetle orzecznictwa Trybunału samo zawarcie umowy przedwstępnej nie stanowi świadczenia usług zdefiniowanego w sposób autonomiczny w prawie Unii jako umowa obejmująca odpłatne wykonywanie czynności w drodze aktywnego działania na rzecz innej osoby (zob. podobnie wyroki: z dnia 23 kwietnia 2009 r., Falco Privatstiftung i Rabitsch, C‑533/07, EU:C:2009:257; z dnia 14 lipca 2016 r., Granarolo, C‑196/15, EU:C:2016:559; a także z dnia 25 marca 2021 r., Obala i lučice, C‑307/19, EU:C:2021:236), wobec czego Nejvyšší soud (sąd najwyższy) skłania się do stwierdzenia, że ta umowa przedwstępna nie jest objęta zakresem stosowania art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie rozporządzenia Bruksela I bis.

19      W konsekwencji zgodnie z art. 7 pkt 1 lit. c) – na mocy którego jeżeli tenże art. 7 pkt 1 lit. b) nie ma zastosowania, stosuje się wspomniany art. 7 pkt 1 lit. a) – należy ustalić sąd mający jurysdykcję w zależności od miejsca wykonania danego zobowiązania.

20      Ponieważ Trybunał jeszcze nie odniósł się wyraźnie do kwestii, czy pactum de contrahendo można uznać za „umowę o świadczenie usług”, istnieją uzasadnione wątpliwości co do prawidłowej wykładni art. 7 pkt 1 lit. b) rozporządzenia Bruksela I bis.

21      W tych okolicznościach Nejvyšší soud (sąd najwyższy) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 7 pkt 1 lit. b) rozporządzenia [Bruksela I bis] należy interpretować w ten sposób, że pojęcie »umowy o świadczenie usług« obejmuje również umowę przedwstępną (pactum de contrahendo), na mocy której strony zobowiązały się do zawarcia umowy przyrzeczonej, która byłaby umową o świadczenie usług w rozumieniu tego przepisu?”.

 W przedmiocie pytania prejudycjalnego

22      Poprzez swoje pytanie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 7 pkt 1 lit. b) rozporządzenia Bruksela I bis należy interpretować w ten sposób, że umowa przedwstępna, dotycząca zawarcia w przyszłości umowy franczyzy, przewidująca zobowiązanie do zapłaty kary umownej z tytułu niewykonania tej umowy przedwstępnej, będące zobowiązaniem umownym, którego naruszenie stanowi podstawę powództwa, jest objęta pojęciem umowy o „świadczenie usług” w rozumieniu tego przepisu.

23      Na wstępie należy przypomnieć, że w zakresie, w jakim rozporządzenie Bruksela I bis uchyliło i zastąpiło rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2001, L 12, s. 1), które zastąpiło Konwencję z dnia 27 września 1968 r. o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 1972, L 299, s. 32), dokonana przez Trybunał wykładnia rozporządzenia nr 44/2001 obowiązuje także w odniesieniu do rozporządzenia Bruksela I bis, gdy przepisy tych dwóch aktów prawa Unii można uznać za równoważne. Tak jest w szczególności w przypadku art. 5 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001 i art. 7 pkt 1 rozporządzenia Bruksela I bis (zob. podobnie wyrok z dnia 8 maja 2019 r., Kerr, C‑25/18, EU:C:2019:376, pkt 19, 20 i przytoczone tam orzecznictwo).

24      Co się tyczy art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie rozporządzenia Bruksela I bis, należy stwierdzić, że samo brzmienie tego przepisu nie pozwala na udzielenie odpowiedzi na zadane pytanie, ponieważ wspomniany przepis nie definiuje pojęcia umowy o świadczeniu usług (zob. podobnie wyrok z dnia 23 kwietnia 2009 r., Falco Privatstiftung i Rabitsch, C‑533/07, EU:C:2009:257, pkt 19).

25      Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem określenia „sprawy dotyczące umowy” i „świadczenie usług”, o których mowa, odpowiednio, w art. 7 pkt 1 lit. a) oraz art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie rozporządzenia Bruksela I bis, należy interpretować w sposób autonomiczny poprzez odniesienie zasadniczo do systemu i celu tego rozporządzenia w celu zapewnienia jego jednolitego stosowania we wszystkich państwach członkowskich. W rezultacie nie można ich rozumieć jako odesłania do przewidzianej przez właściwe prawo krajowe kwalifikacji stosunku prawnego będącego przedmiotem sporu przed sądem krajowym (zob. podobnie wyrok z dnia 14 lipca 2016 r., Granarolo, C‑196/15, EU:C:2016:559, pkt 19 i przytoczone tam orzecznictwo).

26      W tym względzie należy przypomnieć, że rozporządzenie Bruksela I bis ma na celu ujednolicenie przepisów o jurysdykcji w sprawach cywilnych i handlowych za pomocą zasad ustalania jurysdykcji, które są w wysokim stopniu przewidywalne, a tym samym dąży ono do osiągnięcia pewności prawa, która polega na wzmocnieniu ochrony prawnej osób zamieszkałych na terytorium Unii Europejskiej lub mających tam siedziby poprzez jednoczesne umożliwienie powodowi łatwego zidentyfikowania sądu, przed którym może on wytoczyć powództwo, a pozwanemu – racjonalnego przewidzenia sądu, przed jaki może on zostać pozwany (zob. podobnie wyrok z dnia 14 lipca 2016 r., Granarolo, C‑196/15, EU:C:2016:559, pkt 16 i przytoczone tam orzecznictwo).

27      Ponadto z orzecznictwa wynika, że system przyznawania jurysdykcji ogólnej przewidziany w rozdziale II rozporządzenia Bruksela I bis opiera się na podstawowej zasadzie, wyrażonej w jego art. 4 ust. 1, w myśl której osoby mające miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium państwa członkowskiego mogą być pozywane przed sądy tego państwa niezależnie od ich obywatelstwa. Jedynie w drodze odstępstwa od ogólnej zasady jurysdykcji sądu miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego sekcja 2 rozdziału II tego rozporządzenia przewiduje pewną liczbę zasad dotyczących jurysdykcji szczególnej, do których zalicza się zasada ustanowiona w art. 7 pkt 1 wspomnianego rozporządzenia (zob. podobnie wyrok z dnia 14 lipca 2016 r., Granarolo, C‑196/15, EU:C:2016:559, pkt 17 i przytoczone tam orzecznictwo).

28      W tym kontekście należy przypomnieć, że przewidziane w rozporządzeniu Bruksela I bis przepisy dotyczące jurysdykcji szczególnej podlegają wykładni ścisłej i nie pozwalają na wykładnię wykraczającą poza przypadki wyraźnie przewidziane w tym rozporządzeniu (wyrok z dnia 8 maja 2019 r., Kerr, C‑25/18, EU:C:2019:376, pkt 22 i przytoczone tam orzecznictwo).

29      Zasada jurysdykcji szczególnej w sprawach dotyczących umowy, przewidziana w art. 7 pkt 1 rozporządzenia Bruksela I bis, odpowiada celowi bliskości i jest uzasadniona istnieniem ścisłego związku pomiędzy daną umową a sądem, przed którym zawisło postępowanie w sprawie. I tak ogólna zasada jurysdykcji sądów miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego, o której mowa w pkt 27 niniejszego wyroku, jest uzupełniona przez tę zasadę jurysdykcji szczególnej w sprawach dotyczących umowy, zgodnie z którą pozwany może zostać pozwany przed sąd miejsca, gdzie zobowiązanie, które stanowi podstawę powództwa, zostało wykonane albo miało być wykonane (zob. podobnie wyrok z dnia 23 kwietnia 2009 r., Falco Privatstiftung i Rabitsch, C‑533/07, EU:C:2009:257, pkt 24, 25).

30      Co się tyczy miejsca wykonania zobowiązań wynikających z umowy o świadczenie usług, art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie rozporządzenia Bruksela I bis definiuje w sposób autonomiczny ten łącznik w odniesieniu do owej umowy jako miejsce w państwie członkowskim, w którym usługi zgodnie ze wspomnianą umową były świadczone albo miały być świadczone, po to, aby zapewnić realizację celów w postaci ujednolicenia i przewidywalności zasad jurysdykcji sądowej, a tym samym pewności prawa. Ten autonomiczny łącznik może znaleźć zastosowanie do wszystkich powództw, których podstawę stanowi jedna i ta sama umowa o świadczenie usług (zob. podobnie wyroki: z dnia 23 kwietnia 2009 r., Falco Privatstiftung i Rabitsch, C‑533/07, EU:C:2009:257, pkt 26, 27; a także z dnia 11 marca 2010 r., Wood Floor Solutions Andreas Domberger, C‑19/09, EU:C:2010:137, pkt 23).

31      To w świetle tych rozważań należy ustalić, czy zobowiązanie do zapłaty kary umownej z powodu niewykonania umowy przedwstępnej, takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, jest objęte zakresem pojęcia „świadczenia usług” w rozumieniu art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie rozporządzenia Bruksela I bis.

32      Na wstępie należy stwierdzić, że zobowiązania wiążące strony i wynikające z postanowień umowy przedwstępnej, takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, wchodzą w zakres pojęcia „spraw dotyczących umowy” w rozumieniu art. 7 pkt 1 lit. a) rozporządzenia Bruksela I bis.

33      Następnie, o ile art. 7 pkt 1 lit. a) rozporządzenia Bruksela I bis określa jurysdykcję w sprawach dotyczących umowy w odniesieniu do miejsca wykonania danego zobowiązania, o tyle art. 7 pkt 1 lit. b) przyjmuje szczególne łączniki w odniesieniu do sprzedaży rzeczy ruchomych i świadczenia usług, ustalając to miejsce wykonania zobowiązania, odpowiednio, w miejscu w państwie członkowskim, w którym rzeczy te zgodnie z umową zostały dostarczone albo miały zostać dostarczone, oraz w miejscu w państwie członkowskim, w którym usługi zgodnie z umową były świadczone albo miały być świadczone.

34      Co się tyczy w szczególności zakwalifikowania jako „umowy o świadczenie usług”, z orzecznictwa wynika, że pojęcie „usług” w rozumieniu wspomnianego art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie oznacza co najmniej, że strona, która je świadczy, wykonuje odpłatnie określoną czynność (zob. w szczególności wyroki: z dnia 23 kwietnia 2009 r., Falco Privatstiftung i Rabitsch, C‑533/07, EU:C:2009:257, pkt 29; a także z dnia 15 czerwca 2017 r., Kareda, C‑249/16, EU:C:2017:472, pkt 35).

35      Jeśli chodzi o pierwsze kryterium zawarte w tej definicji, czyli kryterium wykonywania czynności, Trybunał uściślił, że wymaga ono aktywnego działania, a nie zwykłego powstrzymywania się od określonych czynności. W tym względzie, co się tyczy umowy, której przedmiotem jest dystrybucja towarów jednej ze stron umowy przez drugą stronę, Trybunał orzekł, że kryterium to odpowiada świadczeniu charakterystycznemu spełnianemu przez stronę, która poprzez zapewnienie takiej dystrybucji uczestniczy w rozprowadzaniu danych towarów (zob. w szczególności wyroki: z dnia 19 grudnia 2013 r., Corman-Collins, C‑9/12, EU:C:2013:860, pkt 38; z dnia 14 lipca 2016 r., Granarolo, C‑196/15, EU:C:2016:559, pkt 38).

36      W odniesieniu do drugiego kryterium, czyli odpłatności wykonywanych czynności, należy podkreślić, że nie można go rozumieć w sposób ścisły jako przekazania kwoty pieniędzy, ponieważ uzyskiwanie ogółu korzyści mających wartość gospodarczą można uznać za zapłatę (zob. podobnie wyroki: z dnia 19 grudnia 2013 r., Corman-Collins, C‑9/12, EU:C:2013:860, pkt 39; z dnia 14 lipca 2016 r., Granarolo, C‑196/15, EU:C:2016:559, pkt 40).

37      O ile zaś przedmiot umowy franczyzy, która miała zostać zawarta w następstwie umowy przedwstępnej, spełnia w zupełności oba kryteria, o których mowa w pkt 35 i 36 niniejszego wyroku, o tyle nie jest tak w przypadku tejże umowy przedwstępnej, której celem było zawarcie w przyszłości umowy franczyzy i zachowanie w poufności informacji zawartych we wspomnianej umowie przedwstępnej. Ponadto w braku rzeczywistej czynności dokonywanej przez kontrahenta zapłaty kary umownej nie można zakwalifikować jako odpłatności.

38      W zakresie, w jakim umowa przedwstępna nie wymaga dokonania jakiegokolwiek aktywnego działania ani odpłatności, zobowiązania wynikające z tej umowy przedwstępnej, w szczególności zobowiązanie do zapłaty kary umownej, nie mogą być objęte pojęciem „świadczenia usług” w rozumieniu art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie rozporządzenia Bruksela I bis.

39      Stwierdzenia tego nie podważa argument oparty na okoliczności, że zobowiązanie do zapłaty kary umownej jest ściśle związany z umową franczyzy, która miała zostać zawarta i na podstawie której możliwe byłoby określenie miejsca, w którym dane usługi miały być świadczone.

40      Taki argument jest bowiem sprzeczny nie tylko z wymogiem ścisłej wykładni przewidzianych w rozporządzeniu Bruksela I bis przepisów dotyczących jurysdykcji szczególnej, przypomnianym w pkt 28 niniejszego wyroku, lecz również z celami przewidywalności i pewności prawa, o których mowa w pkt 26 i 30 tego wyroku.

41      Wreszcie należy zauważyć, że z systemu ustalonego w art. 7 pkt 1 rozporządzenia Bruksela I bis wynika, że prawodawca Unii przyjął odrębne zasady ustalania jurysdykcji z jednej strony w odniesieniu do umów sprzedaży rzeczy ruchomych oraz umów o świadczenie usług i z drugiej strony w odniesieniu do innego typu umów, które nie stanowią przedmiotu przepisów szczególnych w tym rozporządzeniu (zob. podobnie wyrok z dnia 23 kwietnia 2009 r., Falco Privatstiftung i Rabitsch, C‑533/07, EU:C:2009:257, pkt 42).

42      W tym względzie należy przypomnieć, że art. 7 pkt 1 lit. c) rozporządzenia Bruksela I bis przewiduje, że „jeżeli lit. b) nie ma zastosowania, stosuje się lit. a)”.

43      Rozszerzenie zakresu stosowania art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie rozporządzenia Bruksela I bis w ten sposób, by objąć nim każdą umowę przedwstępną dotyczącą zawarcia w przyszłości umowy o świadczenie usług, oznaczałoby zaś obejście zamiaru prawodawcy Unii w tym względzie i miałoby wpływ na skuteczność tego art. 7 pkt 1 lit. c) i a) (zob. podobnie wyrok z dnia 23 kwietnia 2009 r., Falco Privatstiftung i Rabitsch, C‑533/07, EU:C:2009:257, pkt 43).

44      W świetle powyższych rozważań na zadane pytanie należy odpowiedzieć, iż art. 7 pkt 1 lit. b) rozporządzenia Bruksela I bis należy interpretować w ten sposób, że umowa przedwstępna, dotycząca zawarcia w przyszłości umowy franczyzy, przewidująca zobowiązanie do zapłaty kary umownej z tytułu niewykonania tej umowy przedwstępnej, będące zobowiązaniem umownym, którego naruszenie stanowi podstawę powództwa, nie jest objęta pojęciem umowy o „świadczenie usług” w rozumieniu tego przepisu. W takim przypadku jurysdykcję w odniesieniu do powództwa, dla którego zobowiązanie to stanowi podstawę, określa się zgodnie z art. 7 pkt 1 lit. a) tego rozporządzenia w świetle miejsca wykonania wspomnianego zobowiązania.

 W przedmiocie kosztów

45      Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (siódma izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 7 pkt 1 lit. b) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych

należy interpretować w ten sposób, że:

umowa przedwstępna, dotycząca zawarcia w przyszłości umowy franczyzy, przewidująca zobowiązanie do zapłaty kary umownej z tytułu niewykonania tej umowy przedwstępnej, będące zobowiązaniem umownym, którego naruszenie stanowi podstawę powództwa, nie jest objęta pojęciem umowy o „świadczenie usług” w rozumieniu tego przepisu. W takim przypadku jurysdykcję w odniesieniu do powództwa, dla którego zobowiązanie to stanowi podstawę, określa się zgodnie z art. 7 pkt 1 lit. a) tego rozporządzenia w świetle miejsca wykonania wspomnianego zobowiązania.