Art. 183. Nieodpowiednie postępowanie z odpadami lub substancjami
Kodeks karny
§ 1. Kto wbrew przepisom składuje, usuwa, przetwarza, zbiera, unieszkodliwia, transportuje odpady lub substancje albo dokonuje odzysku odpadów lub substancji w takich warunkach lub w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10
§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew przepisom przywozi z zagranicy substancje zagrażające środowisku.
§ 3. Karze określonej w § 1 podlega, kto wbrew obowiązkowi dopuszcza do popełnienia czynu określonego w § 1, 2 i 4.
§ 4. Karze określonej w § 1 podlega, kto wbrew przepisom przywozi odpady z zagranicy lub wywozi odpady za granicę.
§ 5. Kto bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia albo wbrew jego warunkom przywozi z zagranicy lub
wywozi za granicę odpady niebezpieczne,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.”,
§ 5a. Karze określonej w § 5 podlega, kto porzuca odpady niebezpieczne w miejscu nieprzeznaczonym do
ich składowania lub magazynowania
§ 6. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1–5a działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 5
- Bezprawne postępowanie z odpadami lub substancjami zagrażające życiu lub zdrowiu człowieka lub sprowadzające obniżenie jakości środowiska lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym (art. 183 § 1 k.k.)
- Przywóz z zagranicy substancji zagrażających środowisku wbrew przepisom (art 183 § 2 k.k.)
- Przywóz odpadów z zagranicy lub wywóz odpadów za granicę art. 183 § 4 k.p.k.
- Zanieczyszczenie środowiska przez nieodpowiednie postępowanie z odpadami (art. 182 k.k. i art. 183 k.k.)
- Postępowanie i organy właściwe do wykonania zadań z zakresu międzynarodowego przemieszczania odpadów
- Zbieg sankcji administracyjnej i karnej z tytułu przywozu lub wywozu odpadów za granicę wbrew przepisom (ne bis in idem)
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 października 2015 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi (Dz.U. 2015 r., poz. 1694)
- Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2020 r., poz. 10)
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz.U. 2017 r., poz. 1975)
Komentarz redakcyjny
Przedmiotem ochrony art. 183 k.k. jest: bezpieczeństwo ekologiczne środowiska, nienaruszalność środowiska, świat roślinny i zwierzęcy oraz życie i zdrowie człowieka. Przepis ten ma na celu zabezpieczenie wody, powietrza oraz powierzchni ziemi przed negatywnym wpływem jaki może mieć na nie niewłaściwe (niezgodne z określonymi normami) postępowanie z odpadami i innymi substancjami. Dobra te mogą zostać zagrożone przez bezprawne postępowanie z odpadami.
Przedmiotem czynności wykonawczej są odpady i substancje.
Zasady gospodarowania odpodami reguluje ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. 2023 r., 1587). W świetle jej art. 16 gospodarkę odpadami należy prowadzić w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, w szczególności gospodarka odpadami nie może:
1) powodować zagrożenia dla wody, powietrza, gleby, roślin lub zwierząt;
2) powodować uciążliwości przez hałas lub zapach;
3) wywoływać niekorzystnych skutków dla terenów wiejskich lub miejsc o szczególnym znaczeniu, w tym kulturowym i przyrodniczym.
Pojęcie odpadów należy interpretować w myśl ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy o odpadach przez odpad rozumie się każdą substancję lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany. Przez oleje odpadowych rozumie się wszelkie mineralne lub syntetyczne oleje smarowe lub przemysłowe, które przestały się nadawać do użytku, do jakiego były pierwotnie przeznaczone, w szczególności zużyte oleje z silników spalinowych i oleje przekładniowe, oleje smarowe, oleje turbinowe oraz oleje hydrauliczne (art. 3 pkt 16). PCB oznacza polichlorowane bifenyle, polichlorowane trifenyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifenylometan, monometylodibromodifenylometan oraz mieszaniny zawierające jakąkolwiek z tych substancji w ilości powyżej 0,005% wagowo łącznie (art. 3 pkt 17).
Katalog odpadów z podziałem na grupy, podgrupy i rodzaje ze wskazaniem odpadów niebezpiecznych określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów.
Ustawa o odpodach wyodrębnia także odpady obojętne