Wyrok z dnia 2023-12-13 sygn. II OSK 641/21

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jacek Chlebny (spr.) Sędziowie sędzia NSA Zdzisław Kostka sędzia del. WSA Grzegorz Antas Protokolant: starszy asystent sędziego Adrianna Tarłowska po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2023 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej D. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 września 2020 r., sygn. akt IV SA/Wa 927/20 w sprawie ze skargi D. G. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia 3 marca 2020 r., nr WSO-I.6231.1.2.2020 w przedmiocie odmowy wpisania do rejestru stanu cywilnego prowadzonego w systemie rejestrów państwowych aktu urodzenia oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z dnia 30 września 2020 r., sygn. akt IV SA/Wa 927/20 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę D. G. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia 3 marca 2020 r. w przedmiocie odmowy wpisania do rejestru stanu cywilnego prowadzonego w systemie rejestrów państwowych aktu urodzenia w drodze transkrypcji.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Pismem z dnia 1 października 2019 r. przedstawiciel ustawowy małoletniej skarżącej – A. G. wniósł do Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego m.st. Warszawy o dokonanie transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia skarżącej. Do wniosku dołączył: odpis aktu urodzenia wydanego przez [...] wraz z tłumaczeniem przysięgłym, odpis zaświadczenia wydanego przez [...] wraz z tłumaczeniem przysięgłym, postanowienie [...] wraz z tłumaczeniem przysięgłym, zmieniające postanowienie [...], z którego wynika, że A. G. jest prawowitym ojcem i jedynym rodzicem D. G. (dalej: skarżąca) urodzonej [...]. Z wniosku wynika również, że po urodzeniu dziecka M. H. – matka zastępcza (surogatka) dobrowolnie zrzekła się wszystkich praw przysługujących jej do dziecka (skarżącej) w zakresie dziedziczenia, opieki prawnej oraz innych praw czy obowiązków rodzicielskich.

Wojewoda Mazowiecki (dalej: Wojewoda) decyzją z 3 marca 2020 r. utrzymał w mocy decyzję Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego m.st. Warszawy (dalej: organ pierwszej instancji) z 2 stycznia 2020 r. o odmowie transkrypcji aktu urodzenia skarżącej. Stwierdził, że wydana decyzja organu pierwszej instancji była zgodna z prawem, bowiem przeniesienie zagranicznego aktu stanu cywilnego w rozpoznawanej sprawie byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. W polskim prawie rodzinnym nie istnieje instytucja "umów o macierzyństwo zastępcze". Na gruncie tego prawa przyjmuje się, że taka umowa jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, bowiem człowiek traktowany jest w niej, jako przedmiot. Niedopuszczalne byłoby sporządzenie aktu, jeśli zgłaszający nie może podać jakichkolwiek danych spośród wymienionych w art. 48 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2020 r. poz. 256 ze zm.; dalej: p.a.s.c.), a więc nazwiska, imion, płci dziecka, miejsca i daty jego urodzenia, a także najistotniejszych spośród wymienionych w pkt 3, tzn. imion i nazwisk rodziców. Podstawę odmowy transkrypcji w rozpoznawanej sprawie stanowiły art. 107 pkt 3 w związku z art. 104 p.a.s.c.

Wojewoda wskazał również, że podziela pogląd organu pierwszej instancji, że istnieją wątpliwości co do ustaleń, że ojcem skarżącej jest A. G. Wynikają one z zasady obowiązującej w polskim prawie rodzinnym, że ustalenie ojcostwa uzależnione jest od uprzedniego ustalenia macierzyństwa. Brak danych w akcie urodzenia dziecka co do matki, stwarza wątpliwości co do pochodzenia dziecka od mężczyzny wpisanego jako ojciec. Zasadnie uznał więc organ pierwszej instancji, że badany [...] odpis aktu urodzenia skarżącej nie spełnia podstawowych przesłanek aktu urodzenia w rozumieniu polskiego prawa.

Pismem z 30 marca 2020 r. skarżąca wniosła skargę na powyższą decyzję. W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

Wspomnianym na wstępie wyrokiem z 30 września 2020 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (dalej: Sąd pierwszej instancji) oddalił skargę. Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu wyroku zwrócił uwagę, że jedną z naczelnych zasad rządzących rejestracją stanu cywilnego na gruncie prawa polskiego jest obowiązek ujawniania w rejestrze określonych cech indywidualizujących osobę, do których obligatoryjnie należy zaliczyć m.in. imiona oraz nazwiska rodowe rodziców. Ujawnienie danych obojga rodziców dziecka następuje nawet w sytuacji, w której jedno z nich lub oboje nie są zidentyfikowani. Z art. 61 ust. 2 p.a.s.c. wynika, że jeżeli nie nastąpiło uznanie ojcostwa albo sądowe ustalenie ojcostwa, w akcie urodzenia zamieszcza się jako imię ojca imię wskazane przez osobę zgłaszającą urodzenie, a w razie braku takiego wskazania w akcie urodzenia zamieszcza się jako imię ojca imię wybrane przez kierownika urzędu stanu cywilnego. Jako nazwisko ojca i jego nazwisko rodowe zamieszcza się nazwisko matki z chwili urodzenia dziecka, z adnotacją o wpisaniu nazwiska matki i wybranego imienia jako danych ojca. Z art. 62 p.a.s.c. wynika natomiast, że akt urodzenia nieznanych rodziców sporządza się na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego w ten sposób, że m.in. osoba, pod opieką której dziecko się znajduje, nadaje dziecku nazwisko i imię oraz określa, jakie imiona rodziców i nazwiska rodowe będą zamieszczone w akcie urodzenia. W art. 619 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2019 r. poz. 2086 ze zm.; dalej: k.r.o.) wskazane jest natomiast, że matką dziecka jest kobieta, która je urodziła. Z uwagi na fakt, że w polskim prawie umowa o macierzyństwo zastępcze jest nieważna, oraz biorąc pod uwagę treść art. 619 k.r.o., także w sytuacji, gdy dziecko genetycznie nie pochodzi od kobiety, która je urodziła, to jest ona matką prawną. W świetle analizy przepisów i piśmiennictwa Sąd pierwszej instancji podzielił stanowisko orzekających w sprawie organów, że transkrypcja aktu urodzenia skarżącej prowadziłaby do kolizji z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, do których odwołuje się art. 107 pkt 3 p.a.s.c. To naruszenie nastąpiłoby w tej sposób, że transkrypcja takiego aktu sprzeciwiałaby się zasadzie mater semper certa est i sankcjonowałaby umowę o macierzyństwo zastępcze, niedopuszczalną na gruncie polskiego prawa. Sąd nie zgodził się natomiast ze stanowiskiem organów obu instancji kwestionującym status rodzicielski przedstawiciela ustawowego skarżącej, wpisanego w [...] akcie urodzenia, jako jej ojciec. Nie ma bowiem podstaw by podważać treść zagranicznego aktu stanu cywilnego, który zgodnie z art. 3 p.a.s.c. stanowi wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych, co dotyczy również zagranicznych aktów stanu cywilnego.

Sąd nie podzielił stanowiska zajętego w powołanym przez skarżącego wyroku NSA z 29 sierpnia 2018 r., sygn. akt II OSK 2129/16, bowiem dostrzegł konieczność skonfrontowania tego stanowiska z późniejszą uchwałą składu siedmiu sędziów NSA z 2 grudnia 2019 r., sygn. akt II OPS 1/19 (ONSAiWSA 2020, nr 2, poz. 11.), wydanej na gruncie sprawy o transkrypcję zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym ujawniono dwoje rodziców tej samej płci. Chociaż nominalnie uchwała odnosi się do innego stanu faktycznego, niż występujący w rozpoznawanej sprawie, to jednak kluczowa jest okoliczność, że w uzasadnieniu uchwały NSA dokonał wszechstronnej analizy zasad stosowania klauzuli ochrony porządku prawnego RP w sprawach o transkrypcję zagranicznego aktu urodzenia, przewidzianej w art. 107 pkt 3 p.a.s.c. Różnicowanie w świetle analizy dokonanej w uchwale wyników postępowań o transkrypcję zagranicznych aktów urodzenia, w których wskazano oboje rodziców jednopłciowych oraz aktów urodzenia, w których nie wskazano matki dziecka, w sytuacji, w której treść tych aktów w równym stopniu nie daje się pogodzić z podstawowymi zasadami porządku prawnego Polski, nie znajdowałoby racjonalnego uzasadnienia. Wnioski wynikające z uzasadnienia uchwały znajdują zatem zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, co wyklucza możliwość podzielenia stanowiska z powołanego wyroku NSA z 29 sierpnia 2018 r.

W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku A. G. działający w imieniu skarżącej – małoletniej D. G. zarzucił, na podstawie art. 174 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej: p.p.s.a.), naruszenie art. 104 i art. 107 pkt 3 p.a.s.c. w związku z art. 62 i art. 751 k.r.o. poprzez niewłaściwe zastosowanie, polegające na uznaniu, że wpisanie [...] aktu urodzenia małoletniej do rejestru stanu cywilnego byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Pismem z 23 czerwca 2021 r. (wpływ 5 lipca 2021 r.) przedstawiciel ustawowy skarżącej poinformował, że posiada ona od dnia urodzenia polskie obywatelstwo. Do pisma dołączył kopię decyzji Wojewody Mazowieckiego z 13 czerwca 2021 r. o potwierdzeniu posiadania przez skarżącą obywatelstwa polskiego od dnia urodzenia. W piśmie przedstawiciel ustawowy skarżącej wskazał, że brak możliwości umiejscowienia aktu urodzenia może mieć negatywny wpływ na możliwość uzyskania przez małoletnią polskiego paszportu, do czego ma prawo zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 617 ze zm., uchylona).

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

1. W rozpoznawanej sprawie brak jest podstaw do uwzględnienia skargi kasacyjnej.

2. Dla prawidłowej oceny zaskarżonego wyroku kluczowe jest rozstrzygnięcie, czy słusznie Sąd pierwszej instancji oddalając skargę stwierdził, że transkrypcja aktu urodzenia skarżącej na podstawie art. 104 p.a.s.c. prowadziłaby do kolizji z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej w rozumieniu art. 107 pkt 3 p.a.s.c. Zdaniem tego Sądu taka transkrypcja naruszałaby zasadę polskiego prawa rodzinnego przewidzianą w art. 619 k.r.o., stanowiącą, że matką dziecka jest kobieta, które je urodziła, a także sankcjonowałaby umowę o macierzyństwo zastępcze, niedopuszczalną na gruncie prawa polskiego. Z wniosku o transkrypcję aktu urodzenia skarżącej i dokumentów do niego dołączonych wynika bowiem, że D. G. urodziła się z [...] w ramach umowy o macierzyństwo zastępcze (surogacji), a jej ojciec A. G. posiada wyłączną pełną władzę rodzicielską nad skarżącą, co stwierdzono postanowieniem [...] (k. 6 akt administracyjnych). W [...] akcie urodzenia skarżącej nie ujawnia się danych matki. W rubryce przewidzianej na dane dotyczące drugiego rodzica wpisano: "brak wpisów" (ang. "information not recorded"). Kobieta, która urodziła skarżącą – matka zastępcza –zrzekła się zgodnie z prawem miejsca urodzenia skarżącej wszystkich praw przysługujących jej do dziecka w zakresie dziedziczenia, opieki prawnej oraz innych praw i obowiązków rodzicielskich (postanowienie [...]).

3. Zgodnie z art. 104 ust. 2 p.a.s.c. transkrypcja polega na wiernym i literalnym przeniesieniu treści zagranicznego dokumentu stanu cywilnego zarówno językowo, jak i formalnie, bez żadnej ingerencji w pisownię imion i nazwisk osób wskazanych w zagranicznym dokumencie stanu cywilnego. Jest to czynność materialno-techniczna (art. 105 ust. 1 p.a.s.c.) i jedynie odmowa dokonania tej czynności z przyczyn określonych w art. 107 p.a.s.c. następuje w formie decyzji administracyjnej. Deklaratoryjny charakter prawny transkrypcji oznacza, że w jej toku nie prowadzi się postępowania dowodowego co do zaistnienia zdarzenia objętego zagranicznym dokumentem stanu cywilnego, a organ nie może podać innej treści aktu, niż treść wynikająca z dokumentu. Jak stanowi art. 3 p.a.s.c., akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych, a ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. Dotyczy to również zagranicznych aktów stanu cywilnego. Skoro zatem akt urodzenia skarżącej wskazuje, że brak jest wpisów na temat danych drugiego rodzica, to jedyną możliwością w przypadku przeniesienia treści tego aktu do polskich ksiąg stanu cywilnego, byłoby pominięcie danych matki i pozostawienie tej rubryki pustej.

4. Organ dokonujący przeniesienia zagranicznego aktu stanu cywilnego do polskich ksiąg stanu cywilnego ma obowiązek zbadać, czy akt ten nie zawiera treści sprzecznych z polskim porządkiem prawnym lub czy nie zachodzą obawy co do jego prawidłowości (art. 107 p.a.s.c.). Skutkiem transkrypcji jest powstanie polskiego aktu stanu cywilnego, który niejako odrywa się od aktu, na którym został oparty i jego dalsze losy są w polskim porządku prawnym niezależne od losów zagranicznego aktu stanowiącego podstawę transkrypcji (uchwała SN z 20 listopada 2012 r., III CZP 58/12). Jak wskazuje się w doktrynie, celem transkrypcji jest posługiwanie się w jej wyniku polskim aktem stanu cywilnego przed organami administracji publicznej bez konieczności każdorazowego dokonywania tłumaczenia przysięgłego (zob. M. Wojewoda [w:] System prawa prywatnego. Prawo prywatne międzynarodowe. Tom 20c, red. M. Pazdan, Warszawa 2015, s. 595). W związku z powyższym transkrypcja aktu urodzenia musi być przeprowadzona na podstawie przepisów polskiego prawa, a w przypadku aktu urodzenia, w akcie transkrybowanym muszą się znaleźć dokładnie te same dane co w akcie urodzenia mającym charakter rejestracyjny (art. 60 p.a.s.c.). Co więcej, znaczenie użytych w nim pojęć powinno być spójne z ich rozumieniem na gruncie prawa polskiego. Wynika z tego, że dane zawarte w polskim akcie urodzenia (w tym nazwiska, imiona oraz nazwiska rodowe, daty i miejsce urodzenia rodziców – art. 60 pkt 4 p.a.s.c.), niezależnie czy sporządzonym na podstawie samego zdarzenia czy w wyniku transkrypcji, muszą uwzględniać treść przepisów polskiego prawa (tak: uchwała NSA z 2 grudnia 2019 r., sygn. akt II OPS 1/19).

Wbrew twierdzeniom skarżącej kasacyjnie, należy przyznać rację Sądowi pierwszej instancji, że w rozpoznawanej sprawie znajduje zastosowanie powołana uchwała NSA z 2 grudnia 2019 r., sygn. akt II OPS 1/19. Chociaż brak możliwości transkrypcji z powodu stwierdzenia sprzeczności z podstawowymi zasadami polskiego porządku prawnego wynika z nieco innej sytuacji faktycznej, to jednak w zakresie ogólnych uwag i wniosków odnoszących się do instytucji transkrypcji aktu urodzenia do polskich ksiąg stanu cywilnego, pozostaje aktualna również w rozpoznawanej sprawie. Po pierwsze, NSA w uzasadnieniu powyższej uchwały wprost odwołał się do podnoszonego przez skarżącą w skardze kasacyjnej wyroku z 29 sierpnia 2018 r., II OSK 2129/16 (w którym stwierdzono, że dopuszczalne jest pozostawienie rubryki "matka" pustej), podając go za przykład jednego z dwóch rozbieżnych stanowisk w sprawie transkrypcji, gdy istnieją wątpliwości w zakresie sprzeczności z podstawowymi zasadami polskiego porządku prawnego (art. 107 pkt 3 p.a.s.c.). Po drugie, przedmiotem rozważań w uzasadnieniu omawianej uchwały było także zagadnienie pozostawienia jednej z rubryk dotyczących danych rodziców dziecka pustej (pkt 5). Sąd w poszerzonym składzie zastanawiał się, czy w przypadku zagranicznego aktu urodzenia, w którym podano dane rodziców będących tej samej płci (żeńskiej), możliwe jest pozostawienie rubryki "ojciec" pustej, podając jedynie dane matki – kobiety, która dziecko urodziła. W tym przypadku NSA wskazał, że polskie prawo nie przewiduje możliwości pozostawienia rubryki "ojciec" bez żadnych danych. Zgodnie bowiem z art. 61 ust. 2 p.a.s.c., jeżeli nie nastąpiło uznanie ojcostwa albo sądowe ustalenie ojcostwa, w akcie urodzenia zamieszcza się jako imię ojca imię wskazane przez osobę zgłaszającą urodzenie, a w razie braku takiego wskazania, imię ojca wybiera kierownik urzędu stanu cywilnego. Skoro więc w przypadku danych ojca dziecka przyjmuje się, że nie ma możliwości sporządzenia aktu urodzenia z pozostawieniem rubryki "ojciec" pustej, to tym bardziej nie będzie można pozostawić rubryki "matka" bez podania jakichkolwiek danych, mając na uwadze zasadę, że matka dziecka zawsze jest pewna (art. 619 k.r.o.). Stanowisko prezentowane w uchwale NSA z 2 grudnia 2019 r., II OPS 1/19, w zakresie, w jakim dotyczy oceny regulacji instytucji transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia w polskim prawie, jest wiążące dla sądów administracyjnych. Nie zwalnia to jednak składu orzekającego NSA w konkretnej sprawie z oceny, czy w danym przypadku transkrypcja jest dopuszczalna, w świetle przesłanek wymienionych w art. 107 pkt 1-3 p.a.s.c., i uzasadnienia swojego stanowiska.

5. Należy przyjąć, że powyższe przepisy ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy w sposób jednoznaczny rozstrzygają kwestię pochodzenia dziecka od określonej kobiety, niezależnie od tego, czy źródłem materiału genetycznego była gameta innej kobiety, a więc niezależnie od tego, czy między kobietą i dzieckiem istnieje pokrewieństwo genetyczne. Zdarzeniem prawnym tworzącym stosunek macierzyństwa jest urodzenie dziecka przez kobietę. Nawet w sytuacji, gdy dziecko nie pochodzi genetycznie od matki, która je urodziła, obecna regulacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie daje możliwości dochodzenia ustalenia macierzyństwa przez kobietę będącą dawczynią materiału genetycznego (tak: A. Kawałko, H. Witczak [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 619 ). W sytuacji zatem urodzenia dziecka przez matkę zastępczą, której materiał genetyczny nie był wykorzystany w procesie zapłodnienia, to ona, zgodnie z polskim prawem byłaby wpisana w akcie urodzenia jako matka dziecka. Brak regulacji w polskim prawie instytucji umów o macierzyństwo zastępcze powoduje, że nie przewiduje się sytuacji, w której w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji (in vitro), źródłem materiału genetycznego była gameta innej kobiety, niż tej, która dziecko urodziła. Powyższe jest realizacją art. 18 Konstytucji RP, który stanowi, że "Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej". Pierwszym warunkiem zapewnienia prawnej ochrony rodzicielstwa jest ustalenie faktu rodzicielstwa. Prawna ochrona rodzicielstwa zakłada zatem w pierwszej kolejności prawo rodziców do ustalenia więzów pokrewieństwa z dzieckiem, zgodnie ze stanem rzeczywistym. Prawo to częściowo pokrywa się z prawem dziecka do ustalenia jego pochodzenia biologicznego (tak: § 2 uzasadnienia wyroku TK z 26 listopada 2013 r., P 33/12, OTK-A 2013, nr 8, poz. 123). Nie mają też znaczenia dla rozpoznania sprawy powołane w podstawie kasacyjnej: art. 62 i art. 751 k.r.o. W sprawie nie ulega wątpliwości, co podkreślił Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym orzeczeniu, że ojcem skarżącej jest, działający w jej imieniu i podany w jej [...] akcie urodzenia, A. G.

6. Za uwzględnieniem zarzutu skargi kasacyjnej nie przemawia również orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC), jak również Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). W powoływanych w tej i w podobnych sprawach orzeczeń zapadłych przed ETPC wyrokach z 26 czerwca 2014 r. w sprawie Mennesson przeciwko Francji (skarga nr 65192/11) oraz Labassee przeciwko Francji (skarga nr 65941/11) Trybunał wskazał, iż odmowa prawnego uznania więzi pomiędzy biologicznym ojcem a dzieckiem urodzonym w wyniku procedury surogacji stanowiła naruszenie prawa do poszanowania życia prywatnego dziecka. W sprawach tych dwie francuskie pary, które poddały się procedurom surogacyjnym w Stanach Zjednoczonych i tam dzieci urodzone w ten sposób zostały zarejestrowane i prawnie uznanie za dzieci skarżących, dążyły do prawnego uznania ich rodzicielstwa we Francji. ETPC stwierdził naruszenie art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności Sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 z późn. zm.), zwracając uwagę, że surogacja ma wpływ nie tylko na prawa rodziców, lecz także na prawa powołanych w ten sposób do życia dzieci. Podkreślić należy jednak, że w tych sprawach Francja odmówiła uznania więzi między biologicznym ojcem a dziećmi i zachodziło niebezpieczeństwo że dzieci nie uzyskają obywatelstwa francuskiego, co, jak stwierdził, także może zagrozić ich tożsamości i wywołać poważny dyskomfort, zwłaszcza w połączeniu z niejasną sytuacją prawną w sferze stosunków między rodzicami a dziećmi. Naczelny Sąd Administracyjny w swoim najnowszym orzecznictwie dotyczącym potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego jednolicie przyjmuje, że bez znaczenia dla statusu obywatelstwa dziecka jest sposób narodzin czy też treść zagranicznego aktu urodzenia (zob. np. wyroki NSA z 30 października 2018 r., II OSK 1868/16; z 10 września 2020 r., II OSK 3362/17; z 16 lutego 2022 r., II OSK 128/19). W rozpoznawanej sprawie nie jest kwestionowane zarówno polskie obywatelstwo skarżącej, co zostało potwierdzone decyzją Wojewody Mazowieckiego z 13 czerwca 2021 r. o potwierdzeniu posiadania przez skarżącą obywatelstwa polskiego od dnia urodzenia, jak również ojcostwo A. G. wpisanego w [...] akcie urodzenia jako ojciec dziecka. Poza tym, w żadnym z orzeczeń ETPC nie rozważano do tej pory sytuacji braku danych matki w akcie urodzenia dziecka, w sytuacji, gdy prawo danego państwa wymaga podania danych obojga rodziców.

Odnosząc się natomiast do orzecznictwa TSUE w zakresie transkrypcji, należy wskazać wyrok TSUE z 14 grudnia 2021, Stolichna obshtina, rayon "Pancharevo", C-490/20 i późniejsze postanowienie TSUE z 24 czerwca 2022 r., C-2/21. W obu sprawach stan faktyczny dotyczył odmowy transkrypcji aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodziców wpisano osoby tej samej płci. Ponownie należy stwierdzić, że chociaż w rozpoznawanej sprawie nie rozpatruje się możliwości umieszczenia w polskim akcie urodzenia danych rodziców tej samej płci, ale bada się zgodność z polskim porządkiem prawnym pominięcia w akcie urodzenia danych matki dziecka, to jednak w obu przypadkach skarżący podnoszą, że odmowa transkrypcji wpływa na korzystanie przez nich z uprawnień wynikających z posiadania polskiego obywatelstwa, a realizowanych przez posiadanie polskiego dowodu tożsamości, który uprawnia do swobodnego przemieszczania się w obrębie strefy Schengen. Wskazać jednak należy, że TSUE w powyższych orzeczeniach w zasadzie potwierdził słuszność poglądu wyrażonego w uzasadnieniu uchwały II OPS 1/19, wskazując, że organy danego państwa członkowskiego mają obowiązek wydania małoletniemu będącego obywatelem tego państwa dowodu osobistego lub paszportu potwierdzającego przynależność państwową, i to niezależnie od tego, czy to państwo członkowskie przeniesie w drodze transkrypcji zagraniczny aktu urodzenia tego dziecka do swojego rejestru stanu cywilnego (zob. postanowienie NSA z 13 września 2023 r., II OZ 454/23).

7. Odnosząc się do zarzutu, że odmowa transkrypcji aktu urodzenia może mieć negatywny wpływ na możliwość uzyskania przez małoletnią polskiego paszportu, do czego ma prawo zgodnie z art. 3 ustawy o dokumentach paszportowych należy wskazać, że w przypadku skarżącej nie ma wątpliwości, że posiada ona polskie obywatelstwo, bowiem decyzją z 13 czerwca 2021 r. Wojewoda Mazowiecki potwierdził posiadanie obywatelstwa polskiego od urodzenia. Wskazać należy, że w powoływanej uchwale z 2 grudnia 2019 r., II OZ 1/19, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że prawidłowa wykładnia art. 104 ust. 5 p.a.s.c. nie może prowadzić do uzależnienia uzyskania przez obywatela polskiego dowodu tożsamości albo numeru PESEL od dokonania transkrypcji, która nie jest możliwa tylko z tego powodu, że w zagranicznym akcie urodzenia dziecka podano, zamiast danych ojca, dane kobiety, która pozostaje w nieznanym polskiemu prawu związku partnerskim z matką dziecka będącą obywatelką polską. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, powyższą tezę należy analogicznie zastosować również w sytuacji, gdy z powodu narodzin dziecka, w wyniku umowy o macierzyństwo zastępcze zawartej i zrealizowanej poza granicami Polski, zgodnie z prawem miejscowym danego państwa, w jego akcie urodzenia wpisano tylko dane ojca, będącego obywatelem polskim, a nie określono imienia i nazwiska matki i z tego tylko powodu transkrypcja tego aktu urodzenia nie jest możliwa (tak też w wydanym, po podjęciu uchwały NSA z 2 grudnia 2019 r., II OPS 1/19, wyroku NSA z 10 września 2020 r., II OSK 1390/18). Nie można zatem uznać, że odmowa transkrypcji w rozpoznawanej sprawie uniemożliwia otrzymanie przez skarżącą polskiego dokumentu tożsamości. Sprawa o uzyskanie dokumentu tożsamości jest odrębną sprawą administracyjną od sprawy o transkrypcję aktu stanu cywilnego.

8. W świetle powyższego, należy uznać, że zarzut naruszenia art. 104 i art. 107 pkt 3 p.a.s.c. w związku z art. 62 i art. 751 k.r.o. poprzez niewłaściwe zastosowanie, nie ma usprawiedliwionych podstaw. Na marginesie wskazać należy, że jakkolwiek za dopuszczalną należy uznać tzw. prawotwórczą wykładnię prawa stosowaną przez sądy, to jednak w przypadku, gdy wykładnia twórcza przepisów prawnych nie znajduje legitymacji w akceptowanych dyrektywach wykładni, stanowi ona niedopuszczalną wykładnię contra legem (L. Morawski, Zasady wykładni prawa, Toruń 2010, s. 21-22). Sądowe akty prawotwórcze muszą mieć bowiem swoje źródła w systemie prawa. Aktywizm sędziowski w dziedzinie stanowiącej materię konstytucyjną (art. 18 Konstytucji RP), którą precyzyjnie regulują przepisy ustawy – art. 1 § 1 k.r.o., stanowiłby przejaw niedopuszczalnej wykładni contra legem. Takie działanie mogłoby naruszyć konstytucyjną zasadę trójpodziału władzy (art. 10 Konstytucji RP) i stać w sprzeczności z zakresem właściwości sądów administracyjnych wyrażonej w art. 184 Konstytucji RP (por. wyrok NSA z 22 czerwca 2021 r., sygn. akt II OSK 2608/19 i postanowienie NSA z 13 września 2019 r., II OZ 454/23).

9. Z uwagi na powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny, działając na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł, jak w sentencji.