Uchwała z dnia 2004-01-29 sygn. I KZP 39/03

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I KZP 39/03

Uchwała

z dnia 29 stycznia 2004 r.

Broń gazowa jest bronią palną zarówno w rozumieniu art. 263 § 2 k.k., jak i art. 280 § 2 k.k. 

Przewodniczący: sędzia SN S. Zabłocki (sprawozdawca).

Sędziowie SN: P. Kalinowski, R. Malarski, L. Misiurkiewicz, D. Rysińska, M. Sokołowski, F. Tarnowski.

Zastępca Prokuratora Generalnego: R. A. Stefański.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu, przedstawionego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, na podstawie art. 60 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052), wniosku o rozstrzygnięcie występującej w orzecznictwie Sądu Najwyższego rozbieżności w wykładni prawa w zakresie następującego zagadnienia prawnego:

"Czy broń gazowa stanowi broń palną w rozumieniu zarówno art. 263 § 2 k.k., jak i art. 280 § 2 k.k.?"

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.  

Uzasadnienie

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego - działając na podstawie art. 60 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052), przedstawił składowi powiększonemu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego zagadnienie prawne "czy broń gazowa stanowi broń palną w rozumieniu zarówno art. 263 § 2 k.k., jak i art. 280 § 2 k.k.", stwierdzając, że w orzecznictwie tego Sądu wystąpiły w tej materii rozbieżności w wykładni prawa. Uzasadniając to ostatnie stwierdzenie, stanowiące przesłankę niezbędną dla przyjęcia, że zachodzą warunki do wystąpienia z wnioskiem w trybie art. 60 ustawy o SN, Pierwszy Prezes wskazał na dwa orzeczenia tego Sądu.

W pierwszym z nich, tj. w postanowieniu z dnia 4 listopada 2002 r., V KKN 376/01, OSNKW 2003, z. 1-2, poz. 12, Sąd Najwyższy uznał, że pistolet gazowy nie jest bronią palną w rozumieniu art. 280 § 2 k.k. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że rozszerzenie zakresu pojęcia broń palna w ustawie o broni i amunicji nie może mieć znaczenia dla dokonywania wykładni art. 280 § 2 k.k., m.in. ze względu na suwerenność wspomnianej ustawy i Kodeksu karnego oraz ich odmienne cele. W ocenie Sądu Najwyższego pojęcie broni palnej należy w dalszym ciągu, tj. pomimo zmiany ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. o broni, amunicji i materiałach wybuchowych, rozumieć jako "przyrząd (urządzenie), w którym sprężone gazy, powstałe podczas spalania się materiału miotającego, wyrzucają pocisk (pociski) z lufy lub elementu ją zastępującego". Energia wystrzału musi być przy tym zdolna spowodować śmierć lub ciężkie uszkodzenie ciała. Właściwości takich nie posiada broń gazowa, której konstrukcja zapewnia bezpieczne i zgodne z przeznaczeniem użycie, powodujące tylko chwilową niedyspozycję osoby, wobec której broń ta została użyta. Mówiąc w skrócie - Sąd Najwyższy odwołał się do tzw. kryminalistycznej definicji broni palnej, wypracowanej na gruncie uprzednio obowiązującej ustawy o broni, amunicji i materiałach wybuchowych. Dodać należy, że w uzasadnieniu tego ostatniego orzeczenia Sąd Najwyższy wskazał, że za chybiony uważa zarzut wewnętrznej sprzeczności wyroku sądu odwoławczego, zgłoszony w skardze kasacyjnej, która miałaby polegać na tym, że z jednej strony sąd ad quem utrzymał w mocy orzeczenie skazujące tego samego oskarżonego za nielegalne posiadanie broni palnej (art. 263 § 2 k.k.), a z drugiej strony uwolnił go od odpowiedzialności karnej za rozbój kwalifikowany (art. 280 § 2 k.k.), i skazał za popełnienie rozboju typu podstawowego (art. 280 § 1 k.k.), uznając, że pistolet gazowy nie jest bronią palną. W tej mierze stwierdzono, że "...trudno nie dostrzec, że zawarte w art. 263 § 2 k.k. i art. 280 § 2 k.k. pojęcia «broń palna» treściowo nie pokrywają się ze sobą". Tak więc skład orzekający świadomie odstąpił od dyrektywy konsekwencji terminologicznej. Dodać wypada, że taki sam pogląd wyraził Sąd Najwyższy w niepowołanym przez wnioskodawcę wyroku z dnia 28 marca 2002 r., V KKN 464/00, publik. w bazie SUPREMUS.

Natomiast w postanowieniu z dnia 22 stycznia 2003 r., I KZP 40/02, OSNKW 2003, z. 1-2, poz. 11, Sąd Najwyższy uznał, że broń gazowa i amunicja do niej, są bronią palną i amunicją w rozumieniu art. 263 § 2 k.k. Wnioskodawca podnosi więc, że w orzeczeniu tym: "Pojęcie broni gazowej zostało (...) inaczej (szerzej) określone, mimo że zgodnie z zakazem wykładni homonimicznej tym samym zwrotom nie należy nadawać różnych znaczeń, tym bardziej jeśli funkcjonują one w tym samym akcie prawnym". W związku z tym ostatnim stwierdzeniem już w tym miejscu konieczne jest uściślenie. To nie pojęciu broni gazowej, ale pojęciu broni palnej nadano w tym orzeczeniu znaczenie szersze niż w postanowieniu z dnia 4 listopada 2002 r., a zatem o naruszeniu zakazu wykładni homonimicznej można mówić jedynie biorąc za punkt odniesienia orzeczenie listopadowe w tej jego części, która traktuje o pojęciu broni palnej na gruncie art. 280 § 2 k.k., ale już nie w odniesieniu do stanowiska zajętego w uzasadnieniu tego ostatniego postanowienia co do pojęcia broni palnej na gruncie art. 263 § 2 k.k. W uzasadnieniu postanowienia z dnia 22 stycznia 2003 r. Sąd Najwyższy podkreślił, że choć oba akty prawne - tj. Kodeks karny oraz ustawa o broni i amunicji - są suwerenne i mają w zasadzie do spełnienia odmienne funkcje, to "w kontekście normy zawartej w art. 263 § 2 k.k. nie można jednak twierdzić, że Kodeks karny oraz ustawa o broni i amunicji mają do spełnienia różne cele". To ostatnie stwierdzenie zostało wsparte argumentem, że "dobrem chronionym przepisem z art. 263 § 2 k.k. jest nie tylko ochrona porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli przed zagrożeniem, jakie stwarza niekontrolowane posiadanie broni palnej, ale także, przynamniej pośrednio, dobrem chronionym jest ustanowiony przez państwo tryb kontroli obrotu i posiadania tej broni, określony szczegółowo i poddany rygorom administracyjnym w ustawie o broni i amunicji". Identycznie, czego wnioskodawca już nie wskazał, rozstrzygnął SN w innym postanowieniu z tej samej daty, tj. z dnia 22 stycznia 2003 r., I KZP 46/02, OSN PiPr 2003, nr 3, poz. 10.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

1. Wprawdzie w powoływanych przez wnioskodawcę postanowieniach nie występuje jakakolwiek różnica w interpretacji art. 263 § 2 k.k. (w obu z nich przyjęto, że broń gazowa stanowi broń palną w rozumieniu tego przepisu, tyle tylko, że w postanowieniu z dnia 22 stycznia 2003 r. dano temu wyraz w samej tezie orzeczenia, zaś w postanowieniu z dnia 4 listopada 2002 r. dopiero w końcowych fragmentach uzasadnienia), zaś tylko w jednym z nich Sąd Najwyższy wypowiada się na temat, jak należy rozumieć pojęcie broni palnej na gruncie art. 280 § 2 k.k., tym niemniej - zdaniem Sądu Najwyższego - istnieją przesłanki do wydania uchwały o tzw. charakterze abstrakcyjnym w materii, która stanowi przedmiot pytania Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego.

Po pierwsze, rozbieżność - uzasadniająca dokonanie wykładni w trybie określonym w art. 60 § 1 ustawy o SN - wystąpić może nie tylko w orzecznictwie najwyższej instancji sądowej, ale także w orzecznictwie sądów powszechnych oraz pomiędzy stanowiskiem Sądu Najwyższego a zapatrywaniami aprobowanymi przez sądy powszechne. Także ta druga sytuacja może stanowić samoistną przesłankę do wystąpienia przez podmioty określone w art. 60 § 1 i 2 ustawy o SN z wnioskiem o dokonanie wykładni. Zauważyć więc należy, że w orzecznictwie Sądów Apelacyjnych po wejściu w życie przepisów nowej ustawy o broni i amunicji, tj. po dniu 20 marca 2000 r., zachodzą ewidentne rozbieżności w wykładni znamienia "broń palna" na gruncie tego samego przepisu, a mianowicie art. 280 § 2 k.k. Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 19 czerwca 2001 r., II Aka 71/01, OSNPiPr 2002, nr 2, poz. 18, po przeprowadzeniu dłuższego wywodu nawiązującego do treści art. 4 oraz art. 7 ustawy o broni i amunicji, skonstatował jednoznacznie, że "pistolet gazowy stanowi niewątpliwie broń palną". Takie samo stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 11 października 2001 r., II Aka 338/01, OSN PiPr 2002, nr 7-8, poz. 31 i w wyroku z dnia 17 stycznia 2002 r., II Aka 310/01, KZS 2002, nr 4, poz. 48 oraz Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyrokach z dnia 28 kwietnia 2000 r., II Aka 39/00 i z dnia 28 lutego 2001 r., II Aka 37/01, Przegl. Orzeczn. SA we Wrocławiu - Biul. Prok. Apelacyjnej we Wrocławiu 2001, nr 1, s. 26. Odmienne zaś zapatrywania prezentowane są w powołanych już wyżej orzeczeniach Sądu Najwyższego, tj. w postanowieniu z dnia 4 listopada 2002 r., V KKN 376/01 i w wyroku z dnia 28 marca 2002 r., V KKN 464/00, a także w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 5 grudnia 2001 r., II Aka 269/01, KZS 2002, nr 1, poz. 17.

Po drugie, w samej linii orzecznictwa Sądu Najwyższego występuje rozbieżność o tyle, że na gruncie zarówno Kodeksu karnego z 1969 r., jak i na gruncie Kodeksu karnego z 1997 r. w okresie od dnia 1 września 1998 r. do dnia 19 marca 2000 r. (tj. do dnia wejścia w życie nowej ustawy o broni i amunicji), respektowany był zakaz wykładni homonimicznej pojęcia "broń palna". Było ono interpretowane konsekwentnie i jednolicie, tak na gruncie art. 263 § 2 k.k., jak i na gruncie art. 148 § 2 pkt 4, art. 159, art. 223, oraz art. 280 § 2 k.k. (oraz ich "odpowiedników" występujących w Kodeksie karnym z 1969 r.). Można zatem zasadnie postawić pytanie, czy wejście w życie ustawy o broni i amunicji z 1999 r. uzasadnia naruszenie przez Sąd Najwyższy zakazu wykładni homonimicznej w którejkolwiek z relacji, a mianowicie przepisy wyżej wymienionej ustawy - przepisy Kodeksu karnego, albo: art. 263 § 2 k.k. - inne przepisy Kodeksu karnego, które operują znamieniem "broni palnej".

Należy w tym miejscu wskazać, że przed wejściem w życie ustawy o broni i amunicji z 1999 r. orzecznictwo sądowe mogło bez wątpienia, w sposób o wiele swobodniejszy interpretować pojęcie broni palnej, w tym także i co do relacji zakresowej tego pojęcia względem pojęcia broni gazowej. Przypomnieć bowiem wypada, że poprzednia ustawa o broni, amunicji i materiałach wybuchowych z 1961 r. nie zawierała jakiejkolwiek definicji treściowej broni palnej, zaś występująca w tej ustawie definicja zakresowa w żaden sposób nie nawiązywała do relacji z bronią gazową, stanowiąc jedynie, iż ilekroć w ustawie tej "...jest mowa o broni bez bliższego określenia, należy przez to rozumieć broń palną krótką oraz broń myśliwską i sportową" (art. 1 ust. 1), co dawało asumpt do zaliczania do broni palnej, oprócz broni krótkiej, jedynie broni myśliwskiej i sportowej [por. M. Nowożenny: Przegląd definicji pojęcia "broń palna" z punktu widzenia prawa karnego i kryminalistyki w: L. Bogunia (red.), Nowa kodyfikacja prawa karnego, t. VII, Wrocław 2001, s. 223]. Próbę zdefiniowania broni palnej podjęto więc w piśmiennictwie z uwzględnieniem różnorodnych kryteriów, np. przeznaczenia broni palnej, używania energii miotającej, posiadania przez broń określonych części, jako zespołu cech niezbędnych do uznania przedmiotu za broń palną (zob. szerzej S. Adamczak: Pojęcie broni palnej, Probl. Krymin. 1967, nr 66, s. 206). Na użytek dalszych rozważań wyeksponować należy jedynie to, że praktycznie we wszystkich proponowanych definicjach, niezależnie od tego, czy przedstawiane były przez autorów specjalizujących się w problematyce kryminalistycznej, czy też przez autorów, którym bliższa była dogmatyka prawa (zob. przegląd tych poglądów przedstawiony przez M. Nowożennego: op. cit. , s. 223-231 lub M. Kulickiego, L. Stępkę, D. Stuckiego: Kryminalistyczno-prawna problematyka broni strzeleckiej, Kraków 2003, s. 28-38), akceptowana była ta cecha wyróżniająca, jaką jest zdatność do rażenia celu pociskiem (podkreślenie SN). W orzecznictwie, w tym także w judykaturze najwyższej instancji sądowej, unikano ścisłego i precyzyjnego zdefiniowania broni palnej. Sąd Najwyższy w wydawanych ad casu orzeczeniach ograniczał się na ogół do zaliczenia bądź niezaliczenia kwestionowanego w sprawie przedmiotu do broni palnej. Charakterystyczne jest jednak, że także w orzecznictwie wskazywano, jako kryterium wiodące przy podejmowaniu decyzji, zdatność do rażenia celu pociskiem z odpowiedniej odległości (zob. np. wyrok SN z 8 października 1976, I KR 196/76, OSNKW 1976, z. 12, poz. 147). Z punktu widzenia technicznego za pocisk uznaje się "...bryłę materialną o kształcie opływowym i określonych właściwościach, miotaną na odległość w wyniku krótkotrwałego działania siły napędowej" (zob. A. Ciepliński, R. Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej, Warszawa 1994, s. 178), a zatem ani ogień, ani gaz nie mogły być uznane za pocisk. W konsekwencji, broni gazowej, której działanie opiera się nie na miotaniu pocisku, ale na rażeniu strumieniem rozpylonej substancji toksycznej (środkiem chemicznym), która przechodzi ze stanu stałego (krystalicznego) w stan pyłowo-gazowy (zob. szerzej K. Gorazdowski: Broń palna - broń gazowa ? , PS 2001, nr 5, s. 62-65; M. Kulicki, L. Stępka, D. Stucki: Kryminalistyczno-prawna problematyka ... , op.cit. , s. 38-42) nie uznawano za broń palną. Jak już jednak wyżej zaznaczono, zgodnie z zakazem wykładni homonimicznej broń gazowa nie była uznawana za broń palną nie tylko w rozumieniu art. 280 § 2 k.k. (oraz art. 148 § 2 pkt 4 i art. 159 k.k.), ale także w rozumieniu art. 263 § 2 k.k., a wcześniej i w rozumieniu ich "odpowiedników", występujących w Kodeksie karnym z 1969 r. (por. np. M. Fleming, W. Kutzmann: Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu. Rozdział XXXII Kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa 1999, s. 117; J. Wojciechowski: Kodeks karny. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 1997, s. 459-461 oraz 489; O. Górniok w: O. Górniok, S. Hoc, S. M. Przyjemski: Kodeks karny. Komentarz, t. III, Gdańsk 1999, s. 311 oraz 350).

2. Wykładnia historyczna prowadzi do jednoznacznego wniosku, że właśnie powyższy stan rzeczy stanowił przyczynę tego, iż przy uchwalaniu nowej ustawy o broni i amunicji ustawodawca dokonał nie tylko zmian w tzw. definicji zakresowej broni palnej, ale także zawarł w tym akcie prawnym taką definicję treściową broni palnej, która nakazuje, przy spełnieniu pozostałych, występujących w niej warunków, na zaliczenie do niej również broni gazowej. Co więcej, wykładnia ta prowadzi do przekonania, że zamiarem ustawodawcy było, poprzez odpowiednie zdefiniowanie pojęcia broni palnej w ustawie o broni i amunicji, wywarcie wpływu na odpowiednie, zgodne z definicją legalną zawartą w ustawie o broni i amunicji, rozumienie "broni palnej" także na gruncie przepisów Kodeksu karnego, posługujących się tym samym pojęciem. Wystarczy w tej mierze zwrócić uwagę na następujące zaszłości w toku procesu legislacyjnego. Już w trakcie pierwszego czytania rządowego projektu ustawy o broni i amunicji, prezentujący Sejmowi ten projekt podsekretarz stanu w MSWiA, na samym wstępie wskazał, że: "Jednym z najbardziej odbiegających od dotychczasowych rozwiązań jest wynikające z definicji określonej w art. 4 projektu klasyfikowanie broni gazowej w grupie broni palnej. Odbiega ono zasadniczo od dotychczasowego stanowiska doktryny kryminalistyki, jak też od stanowiska zajętego w tej kwestii przez Sąd Najwyższy". Dalej wyjaśnił, że racją proponowanej zmiany jest to, iż "...w przypadkach rozboju broń gazowa jako narzędzie tego groźnego przestępstwa występuje statystycznie na drugim miejscu", i "...użycie broni gazowej (...) powinno być oceniane prawnie jako użycie broni palnej, ze wszelkimi wynikającymi z takiej sytuacji prawnymi konsekwencjami". Konsekwencje te prawidłowo zdiagnozował, stwierdzając: "Omawiana zmiana prawnych kwalifikacji broni gazowej wywoła, oczywiście, poważne konsekwencje. Na wyższym poziomie ulokowana zostanie penalizacja takich czynów, jak nielegalne posiadanie, wyrabianie, czy też zdobywanie broni gazowej (...) czyny te przekształcone zostaną w przestępstwa sankcjonowane karą pozbawienia wolności" (zob. Sprawozdanie stenograficzne z 27 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 9, 10 i 11 września 1998 r., Warszawa 1998, s. 66-67). Jak wykazuje zapis dyskusji, wszyscy posłowie występujący w debacie nad projektem tej ustawy mieli pełną świadomość tego, że wprowadzane zmiany w ustawie o broni i amunicji będą mieć brzemienny wpływ nie tylko na regulacje porządkowo-administracyjne, dotyczące posiadania broni, ale także na zakres penalizacji przewidziany w Kodeksie karnym, w tych wszystkich przypadkach, gdy przepisy kodeksu posługują się znamieniem broni palnej. Co więcej, tego typu stan był wręcz przesłanką decyzji podejmowanych przez przedstawicieli władzy ustawodawczej, co wyrażano m.in. w zupełnie jednoznacznych stwierdzeniach (zob. cyt. sprawozdanie stenograficzne, s. 69-85) w trakcie debaty, aprobujących założenia projektu rządowego, jak np.: "Użycie broni gazowej powinno być traktowane jak użycie broni ostrej" (s. 72). Stanowisko parlamentarzystów nie uległo zmianie w trakcie tzw. drugiego czytania ustawy (zob. Sprawozdanie stenograficzne z 47 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 8, 9 i 10 kwietnia 1999 r., Warszawa 1999, s. 7-24), gdy to ponownie podkreślano, że broń gazowa "...według tej ustawy jest to po prostu broń palna" (s. 15), z tą konsekwencją, że jej użycie "...będzie traktowane jako użycie broni ostrej" (s. 8), a także w trakcie jej trzeciego czytania i głosowania nad ustawą (zob. Sprawozdanie stenograficzne z 48 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 21, 22 i 23 kwietnia 1999 r., Warszawa 1999, s. 140-147). Również izba wyższa, czyli Senat, zgłaszając liczne poprawki do ustawy o broni i amunicji, które stanowiły przedmiot wnikliwej dyskusji na forum Sejmu (zob. Sprawozdanie stenograficzne z 50 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 19, 20 i 21 maja 1999 r., Warszawa 1999, s. 234-238 oraz 302-305) nie oprotestowała zaliczenia broni gazowej do broni palnej, co doprowadziło do ostatecznego uchwalenia tekstu ustawy, zgodnie z którym broń gazowa jest bronią palną nie tylko w świetle definicji zakresowej (art. 4 ust. 1 pkt 1), ale także i w świetle zawartej w niej definicji treściowej (art. 7 ust. 1). To ostatnie uwarunkowanie zdaje się w niewłaściwym świetle postrzegać wnioskodawca, stwierdzając w uzasadnieniu swego pytania, że: "...zauważyć przede wszystkim należy, iż broń gazowa nie spełnia wymogów stawianych broni palnej w jej art. 7 ust. 1, choć została zaliczona do tej kategorii w art. 4 ust. 1 tej ustawy". Sformułowanie to zdaje się bowiem podawać w wątpliwość, że nie tylko definicja zakresowa zawarta w nowej ustawie o broni i amunicji (której treść jest jednoznaczna: "Art. 4 ust. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o broni, należy przez to rozumieć: 1. broń palną, w tym broń bojową, myśliwską, sportową, gazową, alarmową i sygnałową... - podkreślenia SN), ale także i zamieszczona tam definicja treściowa, pozwala zaliczyć broń gazową do broni palnej. Należy zatem wskazać, że w definicji treściowej został zawarty element, który niezależnie od przesądzającej treści definicji zakresowej sam przez się świadczy o zamiarze ustawodawcy zaliczenia broni gazowej do broni palnej. O ile bowiem dotąd differentiam specificam broni palnej stanowiła zdolność do rażenia "pociskiem", o tyle obecnie uzupełniono tę cechę wyróżniającą o zdatność do rażenia "substancją" ["Art. 7 ust. 1. W rozumieniu ustawy bronią palną jest niebezpieczne dla życia lub zdrowia urządzenie, które w wyniku działania sprężonych gazów, powstających na skutek spalania materiału miotającego, jest zdolne do wystrzelenia pocisku lub substancji (podkreślenie - SN) z lufy albo z elementu zastępującego lufę..."]. Tak więc zawarta w nowej ustawie o broni i amunicji definicja zakresowa spełnia tę funkcję, jaka jest przydawana tej formie definicji legalnej (zob. M. Zieliński: Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2002, s. 313), tj. upraktycznia definicję treściową, ale i nie pozostaje z nią w jakiejkolwiek kolizji. Wypada też wyjaśnić, że nie stanowi kontrargumentu spostrzeżenie, iż w nowej ustawie o broni i amunicji zawarte są definicje treściowe broni palnej sygnałowej (art. 7 ust. 2) i broni palnej alarmowej (art. 7 ust. 3), brak jest zaś definicji treściowej broni palnej gazowej. Wszak brak jest w tej ustawie również odrębnych definicji treściowych broni palnej bojowej oraz broni palnej myśliwskiej, które poza wszelkim sporem stanowią broń palną. Wzajemna relacja definicji treściowych i zakresowych, zawartych w ustawie o broni i amunicji, jest więc następująca: po to, aby stwierdzić, czy dane urządzenie stanowi broń palną bojową, myśliwską, sportową lub gazową, konieczne będzie dokonanie analizy posiadanych przez nie cech jedynie pod kątem elementów definicyjnych zawartych w art. 7 ust. 1; po to zaś, aby stwierdzić, że stanowi ono broń palną sygnałową lub broń palną alarmową niezbędne będzie nadto stwierdzenie cech wyspecyfikowanych odpowiednio w ust. 2 lub 3. W tym miejscu należy zasygnalizować trzy niezwykle istotne elementy definicji treściowej, do których trzeba będzie jeszcze powrócić w dalszej części (zob. pkt VII) uzasadnienia, a których wyraźne wprowadzenie w ustawie o broni i amunicji otwarło zupełnie nowe horyzonty interpretacyjne przy podejmowaniu decyzji ad casum . Otóż dla stwierdzenia, że konkretne urządzenie stanowi broń palną, niezbędne jest wykazanie, oprócz pozostałych cech zawartych w definicji legalnej, że "jest zdolne do wystrzelenia...", i "rażenia celów na odległość", a w konsekwencji, że "jest niebezpieczne dla życia lub zdrowia".

III. Brak rozsądnej możliwości zanegowania, że definicja zakresowa i treściowa broni palnej, zawarta w ustawie o broni i amunicji z 1999 r., obejmuje również broń gazową, skłania zwolenników dotychczasowego, wąskiego rozumienia broni palnej do twierdzenia, że o ile broń gazowa jest bronią palną w rozumieniu tej ustawy, o tyle nie należy takiego jej zaklasyfikowania przyjmować także i na gruncie Kodeksu karnego. Przy czym niektórzy ze zwolenników takiego zapatrywania dopuszczają potrzebę zachowania jednolitości definicyjnej na gruncie przepisów ustawy o broni i amunicji oraz w art. 263 § 2 k.k., postulując odmienne, węższe rozumienie "broni palnej" na gruncie art. 280 § 2 k.k. (a w konsekwencji, jak należy sądzić, także i na gruncie art. 148 § 2 pkt 4, art. 159 i art. 223 k.k.), zaś pozostali upatrują potrzebę zerwania jednolitości definicyjnej nawet pomiędzy przepisami wymienionej ustawy a art. 263 § 2 k.k.

Jako naczelna racja eksponowane są sformułowania zawarte w art. 4 ust. 1 ("Ilekroć w ustawie...") oraz w art. 7 ust. 1 ("W rozumieniu ustawy...) ustawy o broni i amunicji z 1999 r., mające rzekomo przesądzać o tym, że definicje legalne (zakresowa i treściowa) "broni palnej" dotyczą jedynie tej właśnie ustawy, a zatem to samo pojęcie na gruncie innych ustaw może i powinno być rozumiane w sposób odmienny. Jest to argument, którego nie można jednak zaakceptować. Wyżej wykazano już, że przy uchwalaniu ustawy o broni i amunicji zamierzeniem ustawodawcy było zaliczenie "broni gazowej" do "broni palnej" nie tylko w rozumieniu przepisów o charakterze reglamentacyjnym, ale także i w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego. Ponieważ odwołanie się do samej tylko metody wykładni historycznej można by uznać za niewystarczające, należy wskazać, że do tego samego rezultatu prowadzi odwołanie się do wykładni językowej i systemowej, zaś wykładnia celowościowa bynajmniej nie sprzeciwia się takiemu rezultatowi.

3. W teorii prawa przyjmuje się, że dla ustalenia znaczenia poszczególnych słów lub wyrażeń w tekście prawnym, należy w pierwszej kolejności odwołać się do językowych dyrektyw interpretacyjnych, wskazujących wprost sens słownikowy danego zwrotu. Należy w związku z tym najpierw sprawdzić, czy w tekście prawnym występuje definicja legalna danego zwrotu lub wyrażenia. To prawda, że definicji legalnej należy szukać w pierwszej kolejności w akcie prawnym zawierającym interpretowane wyrażenie. Jeśli jednak definicji w danym akcie brak, należy sprawdzić, czy definicja taka występuje w innej ustawie uznanej za podstawową dla danej dziedziny. Jeśli definicja taka w ustawie o takim charakterze występuje - należy się do niej odwołać (por. A. Zieliński: Wykładnia..., op. cit. , s. 310-311). O znaczeniu i charakterze ustawy o broni i amunicji, przynajmniej w relacji do art. 263 § 2 k.k., mowa będzie w dalszej części niniejszego uzasadnienia.

Wskazana wyżej zasada wykładni, wywodzona z racjonalności prawodawcy (por. K. Opałek, J. Wróblewski: Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969, s. 247; Z. Ziembiński: Teoria prawa, Warszawa 1978, s. 108-121), nazywana bywa także regułą konsekwencji terminologicznej (nakazem nadawania temu samemu pojęciu zawsze tego samego znaczenia we wszystkich kontekstach, w których występuje - por. J. Wróblewski: Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988, s. 134) lub zakazem wykładni homonimicznej (zakazem nadawania tym samym zwrotom różnych znaczeń - por. L. Morawski: Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz, Toruń 2002, s. 145-150). Jej znaczenie podkreślane było wielokrotnie w judykaturze Sądu Najwyższego (zob. np. uzasadnienia uchwał SN: z dnia 17 grudnia 1988 r., VI KZP 9/88, OSNKW 1989, z. 1-2, poz. 1, z dnia 5 kwietnia 1995 r., I KZP 39/94, OSNKW 1995, z. 5-6, poz. 25, z dnia 20 stycznia 2000 r., I KZP 48/99, OSNKW 2000, z. 3-4, poz. 18, z dnia 8 lutego 2000 r., I KZP 50/99, OSNKW 2000, z. 3-4, poz. 24 oraz uzasadnienie postanowienia SN z dnia 6 września 2000, III KKN 337/00, OSNKW 2000, z. 9-10, poz. 81) oraz w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. To prawda, że reguła konsekwencji terminologicznej, podobnie jak inne dyrektywy wykładni, dopuszcza wyjątki. Trafnie jednak wskazuje się, że w sytuacji, gdy ustawodawca chce nadać tym samym wyrażeniom różne znaczenie, a tym samym odstąpić od zakazu wykładni homonimicznej, wówczas powinien to wyraźnie w tekście prawnym zaznaczyć (por. np. uzasadnienie uchwały TK z dnia 29 stycznia 1992 r., W 14/91, OTK 1992, nr 1, poz. 20). Również zasady techniki prawodawczej nakazują przestrzeganie przytoczonych wyżej reguł (zob. § 9 i 10 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r., Dz. U. Nr 100, poz. 908). W związku z treścią ustawy o broni i amunicji z 1999 r. nie istnieje potrzeba szerszego dowodzenia, że wyraźnego zamiaru odstąpienia od zakazu wykładni homonimicznej - odnośnie co do pojęcia "broń palna" - prawodawca w ustawie tej nie zawarł. Nie mogło do tego zresztą dojść, skoro zamierzenia prawodawcy zmierzały, jak to już wykazano z odwołaniem się do metody wykładni historycznej, w zgoła przeciwnym kierunku.

4. Dla usunięcia wszelkich wątpliwości, przynajmniej co do relacji pojęcia "broń palna" na gruncie ustawy o broni i amunicji oraz na gruncie art. 263 § 2 k.k., wypada jeszcze nawiązać do metody wykładni systemowej. Przemawia za tym nie tylko to, że np. w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 maja 2000 r., V KKN 88/00, OSNKW 2000, z. 7-8, poz. 63, Sąd Najwyższy dyrektywę konsekwencji terminologicznej zaliczył właśnie do reguł wykładni systemowej, ale i potrzeba wskazania na ścisłe powiązania, istniejące w systemie polskiego prawa, pomiędzy art. 263 § 2 k.k. i ustawą o broni i amunicji. Uwarunkowania te prawidłowo zostały ujęte w powołanej już na wstępie niniejszego uzasadnienia uchwale SN z dnia 22 stycznia 2003 r., stwierdzającej, że broń gazowa i amunicja do niej, są bronią palną i amunicją w rozumieniu art. 263 § 2 k.k. W jej części motywacyjnej zasadnie wskazano, że w kontekście normy wyrażonej w art. 263 § 2 k.k. pozbawione podstaw byłoby twierdzenie, że Kodeks karny oraz ustawa o broni i amunicji mają do spełnienia różne cele. Dobrem chronionym przepisem art. 263 § 2 k.k. jest bowiem nie tylko ochrona porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli przed zagrożeniem jakie stwarza niekontrolowane posiadanie broni palnej, ale także, przynajmniej pośrednio, dobrem tym jest ustanowiony przez państwo tryb kontroli obrotu oraz posiadania tej broni, określony szczegółowo i poddany rygorom administracyjnym w ustawie o broni i amunicji. Wzajemna relacja pomiędzy ustawą o broni i amunicji oraz art. 263 § 2 k.k. sprowadza się zatem do tego, że wskazany przepis kodeksu penalizuje zachowanie sprzeczne z nakazanym w ustawie. O ile bowiem Kodeks karny przewiduje penalizację zachowania polegającego na posiadaniu broni palnej bez zezwolenia, o tyle nie określa przecież, w jakim zakresie zezwolenie takie jest wymagane. Trafnie zatem wskazuje się w piśmiennictwie, że art. 263 § 2 k.k. "jest to przepis o charakterze blankietowym, gdyż jego treść normatywną wypełniają przepisy określające pojęcie broni palnej i amunicji oraz zasady i tryb wydawania zezwoleń na ich posiadanie" (zob. A. Marek: Komentarz do Kodeksu karnego. Część szczególna, Warszawa 2000, s. 263; podobnie SN w uzasadnieniu uchwały z dnia 22 stycznia 2003 r., I KZP 40/02). Częściowe choćby przeciwstawienie pojęcia "broń palna" zawartego w art. 263 § 2 k.k. temu samemu pojęciu zawartemu w ustawie o broni i amunicji prowadziłoby do paradoksu systemowego. W poprzednim stanie prawnym, pomimo tego, że ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. o broni, amunicji i materiałach wybuchowych nie zrównywała w definicji zakresowej i treściowej broni gazowej z bronią palną, niesporne pozostawało to, iż posiadanie broni gazowej bez wymaganego zezwolenia stanowiło co najmniej wykroczenie [por. § 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 października 1995 r. w sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów ustawy o broni (...) na poszczególne rodzaje broni białej oraz przedmioty, których używanie może zagrażać bezpieczeństwu publicznemu, Dz. U. Nr 76, poz. 451]. W obecnym stanie prawnym, gdy w nowej ustawie o broni i amunicji ustawodawca zdecydował się, w obu zawartych w niej rodzajach definicji legalnych, zaliczyć broń gazową do broni palnej, naruszenie dyrektywy konsekwencji terminologicznej przy wykładni art. 263 § 2 k.k., i w konsekwencji zanegowanie tego, że broń gazowa jest bronią palną w rozumieniu także i tego ostatniego przepisu, prowadziłoby do bezkarności posiadania broni gazowej bez wymaganego zezwolenia. W art. 51 ust. 1 ustawy o broni i amunicji nie przewidziano bowiem karalności takiego czynu, penalizując jednocześnie, jako wykroczenie, posiadanie bez wymaganej rejestracji urządzeń o wiele mniej niebezpiecznych. Uwarunkowanie to dostrzeżone zostało już przez skład podejmujący uchwałę z dnia 22 stycznia 2003 r., I KZP 40/02, który skonstatował, że nie jest możliwe zaakceptowanie wykładni prowadzącej do wskazanej wyżej luki systemowej, i że w konsekwencji przepisy regulujące w sposób administracyjny zasady obrotu i posiadania broni oraz stojące na straży ich egzekucji przepisy o charakterze penalnym interpretować należy w sposób gwarantujący wewnętrzną spójność systemu prawa. Wskazano też, że ustawodawca musiał mieć na względzie dyrektywę konsekwencji terminologicznej pomiędzy, z jednej strony, art. 4 ust. 1 pkt 1 i art. 7 ust. 1 ustawy o broni i amunicji oraz, z drugiej strony, art. 263 k.k., skoro ustawę tę uchwalał już w czasie obowiązywania Kodeksu karnego i przepisy karne w ustawie o broni ukształtował wyraźnie jedynie w postaci norm dopełniających zakres penalizacji przewidziany w art. 263 § 1-4 k.k. W pełni akceptując tę linię argumentacyjną dodać wypada jedynie, że uwzględnia ona inną wiodącą dyrektywę wykładni systemowej, a mianowicie zakaz wykładni prowadzącej do luk (por. L. Morawski: Wykładnia..., op. cit., s. 189). Nawet przeciwnicy jednolitego rozumienia "broni palnej" na gruncie przepisów nowej ustawy o broni i amunicji oraz na gruncie Kodeksu karnego przyznają, że "wyłączenie z zakresu odpowiedzialności karnej z art. 263 § 2 k.k. broni gazowej, alarmowej i sygnałowej powinno w zasadzie, zakładając spójność systemu prawnego, powodować odpowiedzialność za wykroczenie polegające na posiadaniu bez wymaganego zezwolenia wspomnianych rodzajów broni. Tymczasem dotyczący tej materii przepis art. 51 ust. 1 ustawy o broni i amunicji nie przewidział karalności takiego czynu" (zob. Z. Jeleń: Pojęcie broni palnej, PiPr 2002, nr 5, s. 68-69). Podejmowana przez nich próba zlikwidowania luki, polegająca na propozycji zastosowania art. 51 ust. 2 pkt 1 tej ustawy przy założeniu, że w zachowaniu sprawcy polegającym na niezarejestrowaniu broni, co do której istnieje obowiązek rejestracji, mieszczą się również elementy jej posiadania bez zezwolenia, prowadzi do kolejnego paradoksu. Z treści art. 13 ust. 2 ustawy wynika bowiem, że rejestracja broni dotyczy jedynie tej, która nabyta została legalnie, a nie tej, w której posiadanie sprawca wszedł nielegalnie. Zatem posiadanie bez zezwolenia broni gazowej nabytej nielegalnie, przy założeniu, że nie stanowi ono występku określonego w art. 263 § 2 k.k., nie mogłoby również powodować odpowiedzialności za wykroczenie (por. Z. Jeleń: Pojęcie..., op. cit., s. 69).

5. Wszystkie przedstawione wyżej argumenty prowadzą zatem do nieodpartego wniosku, że nie jest możliwe odmienne rozumienie "broni palnej" na gruncie, z jednej strony, art. 4 ust. 1 pkt 1 i art. 7 ust. 1 ustawy o broni i amunicji z 1999 r. oraz, z drugiej strony, na gruncie art. 263 § 2 k.k. Wypada zatem postawić z kolei pytanie, czy możliwe jest zaakceptowanie odmiennego rozumienia wyrażenia "broń palna" na gruncie art. 263 § 2 k.k. w zestawieniu z sensem tego samego wyrażenia na gruncie pozostałych przepisów Kodeksu karnego, w tym w szczególności - w związku z treścią wniosku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego - na gruncie art. 280 § 2 k.k., a w konsekwencji, czy można przyjąć, że z punktu widzenia analizy zespołu znamion przestępstwa określonego w art. 263 § 2 k.k. broń gazowa jest bronią palną, zaś z punktu widzenia analizy zespołu znamion przestępstwa określonego w art. 280 § 2 k.k. broń gazowa nie stanowi broni palnej. Zdaniem składu powiększonego Sądu Najwyższego, także mając na uwadze tę ostatnią relację, nie jest zasadne odstąpienie od reguły wykładni określanej jako zakaz wykładni homonimicznej. Wprawdzie w analizowanym układzie (tj. w relacji art. 263 § 2 k.k. i art. 280 § 2 k.k.) nie można upatrywać takiego powiązania funkcjonalnego, jakie zostało wykazane dla relacji między art. 263 § 2 k.k. oraz art. 4 ust. 1 pkt 1 i art. 7 ust. 1 ustawy o broni i amunicji, tym niemniej z jeszcze większym naciskiem należy odwołać się w tym wypadku do dyrektywy konsekwencji terminologicznej. Powszechnie podkreśla się bowiem, że na gruncie tego samego aktu prawnego stosowanie tej dyrektywy powinno stanowić zasadę, odstępstwo od której musiałoby zostać uzasadnione niezwykle ważkimi względami. W uzasadnieniu uchwały z dnia 17 grudnia 1988 r., VI KZP 9/88, OSNKW 1989, z. 1-2, poz. 1, Sąd Najwyższy stwierdził wręcz, że "nie sposób nadawać różne znaczenie identycznym wyrazom w ramach przynajmniej tego samego aktu prawnego" (podkreślenia - SN).

Wypada też obrazowo ukazać, do jakich paradoksalnych skutków prowadzić musiałoby odstępstwo od reguły konsekwencji terminologicznej w układzie odniesienia rozpatrywanym w tym fragmencie uchwały. W przeważającej liczbie wypadków przestępstw rozboju dokonywanych przez sprawców posługujących się bronią gazową, broń tę posiadają oni bez wymaganego zezwolenia. W wyniku prawidłowo przeprowadzonych czynności postępowania karnego dochodzi zatem w tych wszystkich przypadkach do postawienia sprawcom zarzutów popełnienia dwóch czynów zabronionych pozostających w tzw. zbiegu realnym. Nierespektowanie dyrektywy konsekwencji terminologicznej musiałoby zatem prowadzić we wszystkich tych przypadkach do zaakceptowania przez organ procesowy poglądu prawnego, że jeden i ten sam egzemplarz broni gazowej jest bronią palną (przy przedstawianiu lub przypisywaniu zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 263 § 2 k.k.), ale jednocześnie i bronią palną wcale nie jest (przy przedstawianiu lub przypisywaniu zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 280 § 2 k.k.). Takich zapatrywań nie sposób, zdaniem Sądu Najwyższego, zaakceptować, zwłaszcza w świetle przedstawionej w punkcie II uchwały wykładni historycznej. Konsekwencję podtrzymania, także po dniu wejścia w życie ustawy o broni i amunicji z 1999 r., zakazu wykładni homonimicznej wyrażenia "broń palna", używanego na gruncie różnych przepisów Kodeksu karnego, stanowić musi jednak to, że obecnie w rozumieniu wszystkich przepisów tego kodeksu broń gazowa stanowić będzie broń palną (przewartościowanie to zaakceptowali już A. Marek: Komentarz do Kodeksu karnego. Część szczególna, Warszawa 2000, s. 264 oraz 303 i R. A. Stefański: Glosa do postanowienia z 4 listopada 2002, V KKN 376/01, PiP 2003, nr 7, s. 126-129).

VII. Argumenty, głównie natury celowościowej, przywoływane przez zwolenników przyjmowania, że broń gazowa nie jest bronią palną, przynajmniej w rozumieniu art. 280 § 2 k.k., nie mogą przeważyć nad dyrektywą konsekwencji terminologicznej. Należy jednak odnieść się do wszystkich tych argumentów.

Po pierwsze, niczego, w istocie rzeczy, nie wyjaśnia wskazanie, że w kontekście treści art. 263 § 2 k.k. broń palna stanowi przedmiot czynności wykonawczej, zaś w kontekście treści art. 280 § 2 k.k. broń palna jest narzędziem przestępstwa (zob. Z. Jeleń: Pojęcie..., op. cit., s. 69). Zatem sam ten fakt nie może decydować o możliwości zignorowania zakazu wykładni homonimicznej. Nietrafny jest też argument, że pistolet uszkodzony i niezdatny do oddania strzału zawsze będzie stanowił broń palną w rozumieniu art. 263 § 2 k.k., zaś ten sam niesprawny pistolet nie może być uznany za broń palną w rozumieniu art. 280 § 2 k.k., skoro in concreto nie jest on "niebezpieczny", jak tego wymaga ten ostatni przepis (zob. Z. Jeleń: Pojęcie..., op. cit., s. 70, podobnie SN w uzasadnieniu postanowienia z dnia 4 listopada 2002 r., V KKN 376/01). To prawda, że w art. 280 § 2 k.k. przyjęto presumpcję, iż broń palna oraz nóż in genere należą do klasy przedmiotów niebezpiecznych (por. uzasadnienie uchwały SN z dnia 24 stycznia 2001 r., I KZP 45/00, OSNKW 2001, z. 3-4, poz. 17). Ale właśnie dopiero stwierdzenie tej samej cechy (tj. "niebezpieczności") pozwoli na zaliczenie konkretnego egzemplarza urządzenia do broni palnej, także i w rozumieniu art. 263 § 2 k.k. Prawidłowe stosowanie dyrektywy konsekwencji terminologicznej prowadzi bowiem do wniosku, że te same elementy muszą zostać uwzględnione, jako istotne, przy rozstrzyganiu kwestii, czy konkretne urządzenie stanowi broń palną, niezależnie od tego, czy rozważania te są prowadzone pod tym kątem, czy legalność jego posiadania uzależniona była od uzyskania pozwolenia (aspekt czysto administracyjny), czy posiadanie bez takiego pozwolenia stanowiło występek określony w art. 263 § 2 k.k., wreszcie - czy posłużenie się tym urządzeniem przy rozboju może być zakwalifikowane jako typ kwalifikowany przestępstwa rozboju. Zatem, jeśli nawet, przy uwzględnieniu definicji zakresowej z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o broni o amunicji, określony rodzaj broni (np. broń gazowa) zaliczany jest do broni palnej, a w konsekwencji obowiązuje presumpcja jego "niebezpieczności", zbadanie cech konkretnego egzemplarza tej broni może obalić to domniemanie i uniemożliwić stwierdzenie, że in concreto urządzenie to jest bronią palną, jeśli tylko nie spełni ono któregokolwiek elementu definicji treściowej, tj. z uwagi np. na jego niesprawność wykazane zostanie, że nie jest ono zdolne do rażenia (wystrzelenia pocisku lub substancji), a w konsekwencji nie jest niebezpieczne dla życia lub zdrowia. Sprzeczność, do której odwołuje się omawiana tu linia argumentacyjna jest więc jedynie pozorna. Dla uniknięcia ewentualnych nieporozumień dodać jednak w tym miejscu należy, że zdolność do wystrzelenia powinna być oceniana z potencjalnego punktu widzenia. Tak więc, jeśli np. konkretne urządzenie, noszące nawet ewidentne zewnętrzne cechy pistoletu lub rewolweru, z powodu niesprawności jest w ogóle trwale niezdatne do rażenia, wówczas nie może być uznane za broń palną, ani w aspekcie przepisów ustawy o broni i amunicji (nie spełnia bowiem jednego z elementów definicji treściowej broni palnej, zawartych w art. 7 ust. 1 tej ustawy), ani w aspekcie treści art. 263 § 2 k.k. oraz art. 280 § 2 k.k. Jeśli natomiast potencjalnie jest ono zdolne do wystrzelenia pocisku lub substancji, a nie można tego w danej chwili uczynić, gdyż jest ono np. niezaładowane, czy choćby nawet uszkodzone, ale w sposób umożliwiający rychłe odtworzenie zdatności rażenia, urządzenie takie powinno być traktowane jako broń palna, także we wszystkich wskazanych wyżej aspektach.

Po drugie, podnosi się, że prawidłowe użycie broni gazowej nie jest niebezpieczne dla życia lub zdrowia, a broń gazowa z natury swej przeznaczona jest tylko do przełamywania oporu i chwilowego obezwładnienia przeciwnika, nie zaś do jego zniszczenia (zob. np. K. Gorazdowski: Broń..., op. cit., s. 58-59; podobnie uzasadnienie postanowienia SN z dnia 4 listopada 2002 r., V KKN 376/01). Jak wykazuje jednak wykładnia historyczna (zob. stenogramy sejmowe cytowane w punkcie II uzasadnienia niniejszej uchwały), już sama perspektywa posłużenia się przez sprawcę rozboju bronią gazową, w sposób co prawda sprzeczny z jej przeznaczeniem, ale możliwy i jednocześnie stwarzający zagrożenie dla życia lub zdrowia, porównywalne z posłużeniem się klasyczną bronią palną (zob. S. Łagodziński: Prawnokarne aspekty użycia gazu obezwładniającego w przestępstwie zaboru mienia, PiPr 1996, nr 11, s. 27), stanowił dla legislatywy asumpt do zaliczenia broni gazowej do broni palnej. Można zatem co najwyżej zgodzić się ze stwierdzeniem, że w większości przypadków posłużenie się bronią gazową niesie mniejszy stopień zagrożenia, niż posłużenie się klasyczną bronią palną, tj. bronią miotającą pociski. Nic jednak nie będzie wówczas stało na przeszkodzie, aby w tych wypadkach organ procesowy okoliczność tę uwzględnił w drodze wyrażonej ad casum oceny stopnia szkodliwości społecznej konkretnego czynu, rzutującej na stosowny (niższy) wymiar kary. Zasadnie też wskazuje Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego w uzasadnieniu swego wniosku, odnosząc się do omawianego tu argumentu przeciwników zaliczenia broni gazowej do broni palnej, że w istocie wszystkie rodzaje broni określone w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o broni i amunicji posiadają cechę "niebezpieczności" jedynie potencjalnie, co stanie się oczywiste, "...gdy odwołać się do realiów sytuacji posługiwania się sprawcy rozboju klasyczną bronią palną i bronią gazową". Nieistotne jest, czy sprawca dysponując w chwili czynu bronią palną zdecydowany jest na jej użycie (oddanie strzału do pokrzywdzonego), gdyż z punktu widzenia ustawowych znamion czynu określonego w art. 280 § 2 k.k. wystarczy, że sprawca się nią posługuje. Decydujące jest istnienie samej możliwości użycia niebezpiecznych dla życia lub zdrowia cech tej broni, tak w wypadku klasycznej broni palnej, jak i w wypadku broni gazowej. To, czy broń palna zostanie użyta, i w jaki sposób zostanie użyta, będzie ewentualnie stanowiło podstawę odpowiedzialności za inny (skutkowy) typ przestępstwa (przeciwko życiu i zdrowiu), a w ramach odpowiedzialności z art. 280 § 2 k.k. może, jak wyżej zaznaczono, wpływać na ocenę stopnia społecznej szkodliwości konkretnego czynu. Na koniec fragmentu rozważań nawiązującego do argumentu, że posłużenie się bronią gazową stwarza zagrożenie dopiero wówczas, gdy nastąpi ono sprzecznie z jej przeznaczeniem, wypada skonstatować okoliczność nader oczywistą, ale jakby niedostrzeganą. Otóż posłużenie się nożem, aby stwarzało zagrożenie dla życia i zdrowia, musi nastąpić w sposób jawnie sprzeczny ze zwykłym przeznaczeniem tego przedmiotu. Co więcej, zwykłe przeznaczenie tego przedmiotu jest tak prozaiczne, a jednocześnie niezbędne w życiu codziennym, że absurdem byłoby wprowadzenie w ogóle przepisów reglamentacyjnych co do posiadania noży. Jednocześnie jednak owo możliwe, aczkolwiek co do zasady niezgodne z przeznaczeniem, posłużenie się nożem, stwarza taki stan potencjalnego zagrożenia, że w art. 280 § 2 k.k. zrównane zostało z posłużeniem się bronią palną.

Po trzecie, wskazuje się, że zaliczenie broni gazowej do broni palnej powoduje rozszerzenie penalizacji zachowań związanych z posiadaniem bądź używaniem broni gazowej (zob. K. Gorazdowski: Broń..., op. cit. , s. 59). To prawda, ale wyznaczanie zakresu penalizacji stanowi domenę władzy ustawodawczej, nie zaś sądowniczej. Jak wykazała, przeprowadzona w punkcie II niniejszej uchwały, wykładnia historyczna, takie rozszerzenie zakresu penalizacji było świadomą i zamierzoną decyzją legislatywy. Stępianie ostrza penalizacji przez władzę sądowniczą możliwe jest nie w drodze wykładni mającej, w istocie, charakter derogacji przepisów ustawy (por. glosę P. Kardasa do postanowienia SN z dnia 9 stycznia 1996 r., II KRN 159/95, Pal. 1997, nr 1-2, s. 246), ale, jak to już wskazano wyżej, a co wypada powtórzyć, jedynie w drodze wyrażonej ad casum oceny stopnia szkodliwości społecznej konkretnych czynów, rzutującej na stosowny wymiar kary, w razie potrzeby nawet z uwzględnieniem rozwiązań o charakterze nadzwyczajnym.

VIII. Podsumowując, stwierdzić należy, że dość liczne wypowiedzi krytyczne, co do zaliczenia broni gazowej do broni palnej, które napotkać można w piśmiennictwie po wejściu w życie ustawy z 1999 r. o broni i amunicji (por. np. M. Kulicki, L. Stępka, D. Stucki: Kryminalistyczno-prawna..., op. cit .; M. Nowożenny: Przegląd definicji..., op. cit .; K. Gorazdowski: Broń palna..., op. cit .; Z. Jeleń: Pojęcie broni ... , op. cit. ), zawierają interesujące wywody kwestionujące decyzję ustawodawcy, ale nie stanowią źródła argumentów, które mogłyby przekonać, iż możliwe jest de lege lata odmienne rozumienie pojęcia broni palnej na gruncie tej ustawy (zawierającej wszak definicję legalną) i Kodeksu karnego, czy choćby tylko na gruncie tej ustawy i art. 280 § 2 k.k. Głosy przeciwne uznaniu broni gazowej za jeden z rodzajów broni palnej zgłaszane były w piśmiennictwie i przed uchwaleniem ustawy z 1999 r. (por. np. T. Hanausek: Aktualne problemy dotyczące pojęcia broni palnej w polskiej teorii kryminalistyki, PS 1992, nr 4, s. 59 i n.; J. Kasprzak: Broń obezwładniająca, Mińsk Mazowiecki 1991, passim ). Były one znane ustawodawcy, który podjął w 1999 r. modelowo odmienną decyzję. Ponieważ zadaniem władzy sądowniczej nie jest recenzowanie decyzji legislatywy, a jedynie dekodowanie treści przepisów prawa, stwierdzić zatem należy, że - od wejścia w życie ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji - broń gazowa jest bronią palną zarówno w rozumieniu art. 263 § 2 k.k., jak i art. 280 § 2 k.k.

OSNKW 2004r., Nr 2, poz. 13