Art. 18. Domniemania i ciężar dowodu

Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR)

1. Dowód, że zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało jedną z przyczyn przewidzianych w artykule 17, ustęp 2, ciąży na przewoźniku.

2. Jeżeli przewoźnik ustali, że ze względu na okoliczności faktyczne, zaginięcie lub uszkodzenie mogło wynikać z jednej lub kilku przyczyn wymienionych w artykule 17, ustęp 4, istnieje domniemanie, że ono z nich wynika. Osoba uprawniona może jednak przeprowadzić dowód, że szkoda nie została spowodowana całkowicie lub częściowo jedną z tych przyczyn.

3. Powyższe domniemanie nie ma zastosowania w przypadku przewidzianym w artykule 17, ust. 4, (a), w razie nadmiernego ubytku lub w razie zaginięcia sztuki.

4. Jeżeli przewóz wykonywany jest przy pomocy pojazdu, urządzonego specjalnie dla ochrony towarów przed wpływem ciepła, zimna, zmian temperatury lub wilgotności powietrza, przewoźnik może powoływać się na dobrodziejstwa artykułu 17, ustęp 4, (d) jedynie wówczas, gdy udowodni, że przedsięwziął wszelkie obowiązujące go w danych okolicznościach środki co do wyboru, utrzymania i użycia tych urządzeń oraz że zastosował się do specjalnych instrukcji, które zostały mu udzielone.

5. Przewoźnik może powoływać się na dobrodziejstwo artykułu 17, ustęp 4, (f) jedynie wówczas, gdy udowodni, że przedsięwziął wszelkie obowiązujące go w danych okolicznościach środki i że zastosował się do specjalnych instrukcji, które zostały mu udzielone.

Komentarze orzeczniczeAnalizy

SP (AI)opracował Jacek Ignaczewski przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI): Związek przyczynowy między wadą opony a uszkodzeniem towaru

– granice dowodu negatywnego w procesie cywilnym

Wprowadzenie

W postępowaniach odszkodowawczych, w których źródłem szkody jest techniczne uszkodzenie środka transportu, centralnym zagadnieniem staje się ustalenie istnienia związku przyczynowego między zdarzeniem (np. awarią pojazdu) a szkodą w towarze. W sprawie I AGa 68/19 ustalenia dotyczyły awarii opony i jej skutków dla stabilności pojazdu i uszkodzenia ładunku. Problemem procesowym było, czy przewoźnik wykazał, że uszkodzenie opony było wynikiem okoliczności, których nie mógł przewidzieć ani im zapobiec – a więc spełniał przesłanki egzoneracyjne z art. 17 ust. 2 Konwencji CMR.

Skutki normatywne

Zgodnie z art. 18 ust. 1 CMR to przewoźnik ma obowiązek wykazania, że szkoda nie powstała z jego winy i że zachodziły przesłanki zwalniające z odpowiedzialności. W przypadku zdarzeń losowych, takich jak awaria pojazdu, konieczne staje się przeprowadzenie dowodu tzw. negatywnego – wykazania, że:

przewoźnik nie mógł uniknąć zdarzenia,
nie mógł zapobiec jego skutkom.

W sprawie I AGa 68/19 przewoźnik próbował wykazać, że pęknięcie opony miało charakter wyjątkowy, niezależny od eksploatacji i że nie istniały żadne techniczne lub eksploatacyjne zaniedbania.

Poglądy i praktyka

W orzecznictwie dominuje stanowisko rygorystyczne: jeśli przyczyna szkody leży w pojeździe, a nie poza nim, nie można mówić o zdarzeniu zewnętrznym (SN, III CSK 150/07). Wyjątkiem może być wykazanie, że np. wada opony była efektem zewnętrznych okoliczności (przebicie, sabotaż), których nie dało się wykryć przy zachowaniu nawet najwyższej staranności.

W analizowanej sprawie Sąd Apelacyjny słusznie odrzucił linię obrony przewoźnika, uznając, że nawet jeśli wykazano istnienie wady fabrycznej opony, to nie oznacza to jeszcze spełnienia przesłanek egzoneracyjnych. Wada ta nie była zewnętrzną przyczyną – tkwiła w samym pojeździe.

Stanowisko

Dowód negatywny w tego rodzaju sprawach wymaga czegoś więcej niż przedstawienia samego faktu awarii. Wymaga kompletnego wyłączenia wszelkiej odpowiedzialności organizacyjnej, technicznej, eksploatacyjnej po stronie przewoźnika. Opinia biegłego może pomóc w ocenie, czy przewoźnik mógł rozpoznać zagrożenie – ale

Dostęp do pełnej treści jest płatny. Przejdź do premium

Reklama