Art. 18. Domniemania i ciężar dowodu

Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR)

1. Dowód, że zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało jedną z przyczyn przewidzianych w artykule 17, ustęp 2, ciąży na przewoźniku.

2. Jeżeli przewoźnik ustali, że ze względu na okoliczności faktyczne, zaginięcie lub uszkodzenie mogło wynikać z jednej lub kilku przyczyn wymienionych w artykule 17, ustęp 4, istnieje domniemanie, że ono z nich wynika. Osoba uprawniona może jednak przeprowadzić dowód, że szkoda nie została spowodowana całkowicie lub częściowo jedną z tych przyczyn.

3. Powyższe domniemanie nie ma zastosowania w przypadku przewidzianym w artykule 17, ust. 4, (a), w razie nadmiernego ubytku lub w razie zaginięcia sztuki.

4. Jeżeli przewóz wykonywany jest przy pomocy pojazdu, urządzonego specjalnie dla ochrony towarów przed wpływem ciepła, zimna, zmian temperatury lub wilgotności powietrza, przewoźnik może powoływać się na dobrodziejstwa artykułu 17, ustęp 4, (d) jedynie wówczas, gdy udowodni, że przedsięwziął wszelkie obowiązujące go w danych okolicznościach środki co do wyboru, utrzymania i użycia tych urządzeń oraz że zastosował się do specjalnych instrukcji, które zostały mu udzielone.

5. Przewoźnik może powoływać się na dobrodziejstwo artykułu 17, ustęp 4, (f) jedynie wówczas, gdy udowodni, że przedsięwziął wszelkie obowiązujące go w danych okolicznościach środki i że zastosował się do specjalnych instrukcji, które zostały mu udzielone.

Komentarze orzeczniczeAnalizy

SP (AI)opracował Jacek Ignaczewski przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI): Dowodzenie należytej staranności przewoźnika w razie kradzieży towaru

1. Wprowadzenie

Kradzież towaru w trakcie międzynarodowego przewozu drogowego należy do najczęstszych przyczyn odpowiedzialności przewoźnika. Zgodnie z Konwencją CMR, odpowiedzialność ta ma charakter domniemany (art. 17 ust. 1), lecz może zostać ograniczona lub wyłączona przy spełnieniu określonych przesłanek. Kluczowe znaczenie ma wykazanie przez przewoźnika, że dochował należytej staranności – w szczególności w wyborze trasy, miejsca postoju i zabezpieczeniu ładunku. Wyrok SN z dnia 8 października 2020 r., II CSK 773/18, wyznacza praktyczne standardy dowodzenia należytego działania przewoźnika w kontekście rażącego niedbalstwa.

2. Wymogi staranności przewoźnika (lex artis)

Z art. 355 § 2 k.c. wynika, że przewoźnik jako profesjonalista ma obowiązek działania z „należytą starannością zawodową”, uwzględniając:

charakter i wartość towaru (jeśli znane),
realne warunki przewozu (czas, dystans, infrastruktura),
zlecenia i instrukcje nadawcy (jeśli uzgodnione),
dostępne środki bezpieczeństwa (monitoring, strzeżone parkingi, plomby, procedury meldunkowe).

Brak absolutnego bezpieczeństwa nie przesądza jeszcze o winie – chodzi o dołożenie takich starań, które są racjonalnie oczekiwane w danych warunkach.

3. Co musi wykazać przewoźnik?

a) Brak rażącego niedbalstwa (art. 29 CMR)

W razie roszczenia o pełne odszkodowanie (bez limitu z art. 23 CMR), przewoźnik nie musi wykazywać swojej niewinności – to powód ma obowiązek dowieść rażącego niedbalstwa lub złego zamiaru. Mimo to, w praktyce sądy oceniają, czy przewoźnik może się wykazać należytym działaniem.

b) Uzasadniona decyzja o trasie i postoju

Przewoźnik powinien być w stanie wykazać, że:

wybrana trasa i miejsce postoju były racjonalne (oświetlenie, uczęszczany parking, brak możliwości zatrzymania się w innym miejscu),
kierowca działał zgodnie z procedurami wewnętrznymi firmy (np. system meldunkowy, obowiązek meldowania odstępstw),
podjęto próbę kontaktu z nadawcą lub spedytorem w razie trudności.

c) Realna alternatywa i jej ocena

Jeżeli zleceniodawca wskazał konkretne parkingi, przewoźnik musi wykazać:

czy były dostępne (np. brak wolnych miejsc),
czy dojazd do nich był możliwy w czasie pracy kierowcy,
czy zmiana trasy była podyktowana obiektywną

Dostęp do pełnej treści jest płatny. Przejdź do premium

Reklama