Art. 18. Domniemania i ciężar dowodu

Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR)

1. Dowód, że zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało jedną z przyczyn przewidzianych w artykule 17, ustęp 2, ciąży na przewoźniku.

2. Jeżeli przewoźnik ustali, że ze względu na okoliczności faktyczne, zaginięcie lub uszkodzenie mogło wynikać z jednej lub kilku przyczyn wymienionych w artykule 17, ustęp 4, istnieje domniemanie, że ono z nich wynika. Osoba uprawniona może jednak przeprowadzić dowód, że szkoda nie została spowodowana całkowicie lub częściowo jedną z tych przyczyn.

3. Powyższe domniemanie nie ma zastosowania w przypadku przewidzianym w artykule 17, ust. 4, (a), w razie nadmiernego ubytku lub w razie zaginięcia sztuki.

4. Jeżeli przewóz wykonywany jest przy pomocy pojazdu, urządzonego specjalnie dla ochrony towarów przed wpływem ciepła, zimna, zmian temperatury lub wilgotności powietrza, przewoźnik może powoływać się na dobrodziejstwa artykułu 17, ustęp 4, (d) jedynie wówczas, gdy udowodni, że przedsięwziął wszelkie obowiązujące go w danych okolicznościach środki co do wyboru, utrzymania i użycia tych urządzeń oraz że zastosował się do specjalnych instrukcji, które zostały mu udzielone.

5. Przewoźnik może powoływać się na dobrodziejstwo artykułu 17, ustęp 4, (f) jedynie wówczas, gdy udowodni, że przedsięwziął wszelkie obowiązujące go w danych okolicznościach środki i że zastosował się do specjalnych instrukcji, które zostały mu udzielone.

Komentarze orzeczniczeAnalizy

SP (AI)opracował Jacek Ignaczewski przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI): Standard należytej staranności przewoźnika w przewozach chłodniczych według Konwencji CMR

Wprowadzenie

Konwencja CMR wprowadza zaostrzony reżim odpowiedzialności przewoźnika za towar między momentem jego przyjęcia a wydaniem. W przypadku transportu wymagającego określonych warunków temperaturowych (np. chłodnie) zastosowanie znajduje art. 18 ust. 4 CMR, który w sposób szczególny określa warunki egzoneracji. Wyrok SN z 5 lipca 2024 r., II CSKP 900/22, precyzuje wymogi, jakie musi spełnić przewoźnik, by móc się powołać na wyłączenie odpowiedzialności.

Znaczenie orzeczenia

Sąd Najwyższy przesądził, że samo przeprowadzenie przeglądu agregatu chłodniczego na kilka miesięcy przed transportem nie wypełnia przesłanek „przedsięwzięcia wszelkich obowiązujących środków”. W szczególności nie wystarcza jednorazowa kontrola techniczna – konieczne jest zapewnienie rzeczywistej i ciągłej sprawności sprzętu na cały czas transportu, zgodnie z instrukcjami i wymaganiami specyfiki ładunku.

Argumentacja

SN zastosował wykładnię literalno-celowo-systemową art. 18 ust. 4 CMR: przewoźnik może powołać się na tzw. niebezpieczeństwo wynikające z naturalnych właściwości towaru (art. 17 ust. 4 lit. d), tylko jeśli wykaże spełnienie obowiązków w zakresie:

wyboru urządzeń chłodniczych odpowiednich dla danego przewozu,
utrzymania ich sprawności przez cały okres transportu,
użycia zgodnego z instrukcjami, np. ustawień temperatury czy trybu pracy agregatu.

W sprawie II CSKP 900/22 przewoźnik nie zapewnił ciągłości utrzymania temperatury, co potwierdziły wydruki z czujników. Brak reakcji na spadki temperatury skutkujące przechłodzeniem owoców wyklucza możliwość zastosowania klauzuli egzoneracyjnej.

Wnioski

Wyrok zaostrza praktyczne kryteria stosowania art. 18 ust. 4 CMR, przenosząc punkt ciężkości z dowodzenia nieprzewidywalności szkody na dowodzenie aktywnego działania przewoźnika w zakresie zabezpieczenia warunków transportu. Każdy przewóz realizowany chłodnią podlega indywidualnej ocenie zgodności sprzętu z wymaganiami danego ładunku.

Reklama