Pojęcie prawomocnego orzeczenia sądu II instancji kończącego postępowanie w sprawie (art. 424[1] § 1 k.p.c.)

Pod pojęciem, „orzeczenie kończące postępowanie w sprawie” należy rozumieć nie każde orzeczenie, które kończy określone postępowanie lecz tylko takie orzeczenie, którego uprawomocnienie zamyka drogę prowadzącą do rozstrzygnięcia sprawy, tj. istoty i całości kwestii spornej poddanej pod osąd, w szczególności, nie jest kończącym postępowanie w sprawie orzeczenie, które zamyka fragment postępowania obejmujący zagadnienie incydentalne.

Postanowienie SN z dnia 9 czerwca 2006 r., IV CNP 48/06

Standard: 70984 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 424[1] § 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia – ustanowiona ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) – przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, a w wyjątkowych wypadkach, określonych w art. 424[1] § 2, także od prawomocnego orzeczenia sądu pierwszej instancji. W obu wypadkach przedmiotem zaskarżenia może być prawomocne orzeczenie kończące postępowanie w sprawie. Nie budzi wątpliwości, że orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie jest wyrok oraz postanowienie co do istoty wydane w postępowaniu nieprocesowym, zatem dla oceny dopuszczalności skargi kluczowego znaczenia nabiera objaśnienie pojęcia „postanowienie kończące postępowanie w sprawie”. Pojęcie to, występujące w kodeksie postępowania cywilnego niejednokrotnie, jest w doktrynie i judykaturze definiowane różnie, przy zastosowaniu różnych kryteriów, można jednak sumarycznie przyjąć, że chodzi tu o takie postanowienie, które przez uprawomocnienie się trwale zamyka drogę do rozstrzygnięcia sprawy co do istoty w danej instancji (por. np. uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 1998 r., III CZP 44/98, OSNC 1999, nr 5, poz. 87, z dnia 31 maja 2000 r., III ZP 1/00, OSNC 2001, nr 1, poz. 1 i z dnia 6 października 2000 r., III CZP 31/00, OSNC 2001, nr 2, poz. 22).

Należy jednak podkreślić, że pojęcie „postanowienie kończące postępowanie w sprawie”, stanowiące cząstkę użytego w art. 424[1] k.p.c. pojęcia „orzeczenie kończące postępowanie w sprawie”, podlega opisowi w opozycji do pojęcia „postanowienie nie kończące postępowania w sprawie” (np. art. 356, 359 oraz 394 § 1 k.p.c.). Jest przy tym oczywiste, że użycie przez ustawodawcę dopełnienia „w sprawie” świadczy wyraźnie o zamiarze zwężenia omawianego pojęcia tylko do orzeczeń kończących postępowanie jako całość poddaną pod osąd, z wyłączeniem orzeczeń incydentalnych, ubocznych. Z tych przyczyn trzeba odrzucić wykładnię zmierzającą do uznania za kończące postępowanie w sprawie takich orzeczeń, które zamykają tylko jakiś fragment sprawy lub jej boczny nurt, rozstrzygają kwestię wpadkową albo finalizują postępowanie pomocnicze bądź czynności przygotowawcze.

W tym kierunku szło także orzecznictwo dotyczące dopuszczalności kasacji na podstawie art. 392 § 1 k.p.c., obowiązującego przed dniem 6 lutego 2005 r. (np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1996 r., I CKN 7/96, OSNC 1997, nr 3, poz. 31, z dnia 22 stycznia 1997 r., I CKN 48/96, OSNC 1997, nr 8, poz. 107 lub z dnia 8 kwietnia 1997 r., I CZ 22/97, OSNC 1997, nr 10, poz. 147).

Postanowienie SN z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05

Standard: 16227 (pełna treść orzeczenia)