Postanowienie z dnia 2006-06-09 sygn. IV CNP 48/06

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania Pokaż dokument źródłowy

sygn. akt IV CNP 48/06

POSTANOWIENIE

Dnia 9 czerwca 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maria Grzelka
w sprawie ze skargi pozwanego
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia
Sądu Apelacyjnego w
z dnia 24 czerwca 2005 r., w sprawie z powództwa A H.
przeciwko B. S.
o rozwód,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 9 czerwca 2006 r.,

odrzuca skargę.

Uzasadnienie
W sprawie o rozwód powódka wniosła o wstrzymanie wykonania
postanowienia Sądu Okręgowego w G. z dnia 11 lipca 2001 r. nakazującego
wydanie pozwanemu małoletnich dzieci stron.

Postanowieniem z dnia 8 lutego 2005 r. Sąd Okręgowy w G. odrzucił
wniosek. W wyniku zażalenia powódki Sąd Apelacyjny, postanowieniem z dnia 24
czerwca 2005 r. zmienił w/w orzeczenie w ten sposób, że w drodze zarządzenia
tymczasowego zabezpieczającego powództwo o rozwód, na podstawie art. 755 § 1
k.p.c. w brzmieniu sprzed zmiany wprowadzonej ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o
zmianie ustawy — Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. z 2004 r., nr 172, poz. 1804) wstrzymał wykonanie postanowienia Sądu
Okręgowego w G. orzekającego o wydaniu dzieci. Od tego postanowienia Sądu
Apelacyjnego pozwany wniósł skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia. Zarzucił zaskarżonemu postanowieniu naruszenie art.
16 i 11 Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za
granicę sporządzonej w Hadze w dniu 25 października 1980 r., oraz art. 3 ust. 1,
art. 9 ust. 1 i art. 11 ust. 1 Konwencji o prawach dziecka przyjętej przez
Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w dniu 20 listopada 1989 r., a
ponadto — art. 97 § 1 i art. 100 k.r. i op. oraz art. 732 i 734 k.p.c. Wskazał, że przez
wydanie tego postanowienia została mu wyrządzona szkoda polegająca na
niemożności wyegzekwowania przysługującej mu władzy rodzicielskiej nad
małoletnimi A. i D. S.

Sąd Najwyższy uznał skargę pozwanego za niedopuszczalną.

Zgodnie z art. 424[1] § 1 k.p.c. skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, gdy przez jego wydanie stronie
została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze
przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Wymienione
przesłanki muszą być spełnione łącznie. Brak którejkolwiek z nich czyni skargę
niedopuszczalną.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, że pod
pojęciem, „orzeczenie kończące postępowanie w sprawie” należy rozumieć nie
każde orzeczenie, które kończy określone postępowanie lecz tylko takie
orzeczenie, którego uprawomocnienie zamyka drogę prowadzącą do
rozstrzygnięcia sprawy, tj. istoty i całości kwestii spornej poddanej pod osąd,
w szczególności, nie jest kończącym postępowanie w sprawie orzeczenie, które
zamyka fragment postępowania obejmujący zagadnienie incydentalne
(por. postanowienie z dnia 14 listopada 1996 r. I CKN 7/96 — OSNC 1997, nr 3,
poz. 31, uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 1998 r.
III CZP 44/98, (OSNC 1999 nr 5, poz. 87), uchwałę z dnia 31 maja 2000 III CZP
1/00 (OSNC 2000, nr 1, poz. 1), uchwałę z dnia 6 października 2000 r. III CZP
31/00 (OSNC 2001, nr 2, poz. 22), postanowienie z dnia 11 sierpnia 2005 r. III CNP
4/05 — (OSNC 2006, nr 1, poz. 16), uzasadnienie postanowienia z dnia 17 sierpnia
2005 r. I CNP 3/05 (OSNC 2006, nr 2, poz. 39).

Podzielając powyższy pogląd Sąd Najwyższy uznał, że w rozważanej
sytuacji „sprawa” w rozumieniu art. 424[1] § 1 k.p.c. obejmuje okoliczności
przewidziane w art. 56, 57 i 58 k.r. i op. zaś orzeczeniem „kończącym
postępowanie w sprawie” będzie wyrok uwzględniający lub oddalający powództwo
o rozwód, albo inne orzeczenie, po wydaniu którego w razie jego
uprawomocnienia się — dalsze postępowanie co do okoliczności przewidzianych
w art. 56-58 k.r. i op. nie może się toczyć. Takim orzeczeniem nie jest zaskarżone
postanowienie. Zostało ono wydane w trybie art. 755 § 1 k.p.c. w brzmieniu przed
nowelizacją wprowadzoną z dniem 5 lutego 2005 r. a więc w postępowaniu
wpadkowym, nie prowadzącym do rozstrzygnięcia w przedmiocie rozwiązania
związku małżeńskiego stron przez rozwód.

Skarga pozwanego nie spełnia także przesłanki istnienia szkody. Wprawdzie
art. 424[1] § 1 k.p.c. nie zawiera definicji szkody ani pojęcia tego nie określa bliżej
kodeks cywilny, zaś przedstawiciele doktryny nie są zgodni co do tego, czy szkodą
jest tylko strata materialna czy także uszczerbek niematerialny, to jednak należy
przyjąć, że skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia sądu przysługuje tylko w razie powstania szkody majątkowej.

Na gruncie odpowiedzialności deliktowej kodeks cywilny odróżnia obowiązek
naprawienia szkody od obowiązku dania zadośćuczynienia pieniężnego, odnosząc
pierwsze z wymienionych określeń do uszczerbku majątkowego a drugie — do straty
niematerialnej, tj. krzywdy (por. art. 24 § 1 i 2 art. 444 § 1, art. 445 § 1, art. 448, art.
417[2] k.c.). Jednocześnie, kodeks cywilny wyraża zasadę, że zadośćuczynienie
przysługuje tylko w przypadkach wyraźnie wskazanych.

Zgodnie z art. 417[1] § 2 k.p.c. skarga, o której mowa w art. 424[1] k.p.c. otwiera
drogę do dochodzenia naprawienia szkody wyrządzonej przez wydanie
niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia sądu. Z samego sformułowania
„naprawienie szkody” którym ustawodawca posłużył się w art. 417[1] § 2 k.p.c.,
a które jest charakterystyczne dla wyrównania uszczerbku majątkowego, wynika,
że skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem przysługuje w razie powstania
szkody majątkowej. Równocześnie, brak jest też przepisu, który by dawał podstawę
do przyznania zadośćuczynienia stronie, która doznała uszczerbku niemajątkowego
w wyniku niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia sądu.

W rozpoznawanej sprawie wnoszący skargę powoływał się na szkodę
w postaci niemożności sprawowania władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi
stron w tym — prawa do wykonywania opieki nad dziećmi, do ich wychowywania
i troszczenia się o nie. Wskazywana przez niego szkoda nie ma charakteru
majątkowego. Przesądza to o braku spełnienia przesłanki „została wyrządzona
szkoda” wymienionej w art. 424[1] § 1 k.p.c.

Również nie można się zgodzić że została spełniona przesłanka
niemożności domagania się przez skarżącego uchylenia lub zmiany zaskarżonego
postanowienia; z art. 742 § 1 k.p.c. wynika wniosek przeciwny.

Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 424[8] k.p.c.).