Postanowienie z dnia 1997-04-08 sygn. I CZ 22/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CZ 22/97

Postanowienie z dnia 8 kwietnia 1997 r.

Od postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie zarządzenia tymczasowego kasacja nie przysługuje.

Przewodniczący: sędzia SN J. Gudowski (sprawozdawca).

Sędziowie SN: F. Barczewska, H. Ciepła.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 1997 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Parafii Rzymsko-Katolickiej Św. Jana Chrzciciela w C. przeciwko Gminie L. i Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w L. o ustalenie nieważności umowy, na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 listopada 1996 r. sygn. akt (...)

postanowił oddalić zażalenie.

Uzasadnienie:

Uwzględniając zażalenie pozwanej Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w L. Sąd Apelacyjny w Poznaniu - orzeczeniem z dnia 29 listopada 1996 r. - zmienił postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Koninie w ten sposób, że oddalił wniosek powodowej Parafii Rzymsko-Katolickiej Św. Jana Chrzciciela w C. o zabezpieczenie powództwa.

Kasacja strony powodowej od tego orzeczenia została postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 stycznia 1997 r. odrzucona jako niedopuszczalna, bo skierowana przeciwko rozstrzygnięciu nie kończącemu postępowania w sprawie. W zażaleniu powodowa Parafia nie zwalcza poglądu stanowiącego podstawę zaskarżonego orzeczenia, lecz uwypukla fakt, że brak zabezpieczenia może ją pozbawić zaspokojenia i uczynić powództwo bezprzedmiotowym.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W sytuacji gdy przepisy księgi pierwszej części drugiej kodeksu postępowania cywilnego, dotyczące postępowania zabezpieczającego, nie normują odrębnie kwestii dopuszczalności oraz terminów środków odwoławczych, znajdują zastosowanie odpowiednie przepisy księgi pierwszej części pierwszej, a wśród nich art. 392 k.p.c. W związku z tym w rozpoznawanej sprawie aktualne staje się pytanie, czy postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie zabezpieczenia powództwa jest - w rozumieniu wymienionego przepisu - postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie.

Jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 listopada 1996 r. I CKN 7/96 (OSNC 1997, z. 3, poz. 31), a potwierdził w postanowieniu z dnia 22 stycznia 1997 r. I CKN 48/96 (nie publ.), użyte w art. 392 § 1 k.p.c. sformułowanie "postanowienie kończące postępowanie w sprawie" odpowiada kodeksowemu podziałowi postanowień na postanowienia kończące i nie kończące postępowania w sprawie (por. np. art. 394 § 1 k.p.c.), przy czym określenie "w sprawie" świadczy wyraźnie o zamiarze ustawodawcy zwężenia kręgu postanowień zaskarżalnych kasacją tylko do orzeczeń kończących postępowanie jako całość. Z tych przyczyn nie jest uzasadniona wykładnia zmierzająca do uznania za kończące postępowanie w sprawie także tych orzeczeń, które zamykają tylko jakiś fragment sprawy lub jej boczny nurt, rozstrzygają kwestię wypadkową lub też finalizują postępowanie pomocnicze albo czynności przygotowawcze.

Powyższe stwierdzenia prowadzą do wniosku, że postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia powództwa - uwzględniające wniosek (zarządzenia tymczasowe) lub o treści negatywnej - nie kończą postępowania w sprawie w rozumieniu art. 392 § 1 k.p.c., a więc nie podlegają zaskarżeniu w drodze kasacji. Zresztą sam ustawodawca, dopuszczając zażalenie na postanowienia "w sprawie zarządzenia tymczasowego" (art. 741 k.p.c.), dał w sposób jednoznaczny do zrozumienia, że wymienionych postanowień nie kwalifikuje jako kończące postępowanie w sprawie i z tego względu mieszczące się w hipotezie art. 394 § 1 in principio k.p.c.; jest jasne, że założenie przeciwne czyniło przyznanie zażalenia w drodze przepisu szczególnego zupełnie zbędnym.

Tylko na marginesie należy zaznaczyć, że poczynione uwagi nie dotyczą zupełnie wyjątkowej sytuacji, jaka powstaje w wypadku rozpoznania wniosku o zabezpieczenie powództwa w sprawie nie należącej do jurysdykcji krajowej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 1993 r. I CRN 6/93, OSNCP 1993, z. 11, poz. 204); w takim przypadku - jak to już parokrotnie podniesiono w piśmiennictwie prawniczym - postanowienie w przedmiocie zarządzenia tymczasowego kończy postępowanie w sprawie, która nie może być przed sąd - właśnie wobec braku jurysdykcji - wytoczona. Podobne stanowisko Sąd Najwyższy zajął wcześniej w wyroku z dnia 8 października 1970 r. III PRN 77/70 (nie publ.), w którym stwierdził, że przez wyrażenie "orzeczenie kończące postępowanie w sprawie" należy rozumieć także orzeczenie, które kończy postępowanie przed sądem, choćby miało ono toczyć się dalej przed innym organem.

W konsekwencji, stwierdziwszy, że od postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie zarządzenia tymczasowego kasacja nie przysługuje, Sąd Najwyższy zażalenie - jako chybione - oddalił (art. 385 w zw. z art. 397 § 2 i art. 393¹⁹ k.p.c.). Jest poza tym jasne, że zażalenie nie mogłoby zostać uwzględnione także z tej przyczyny, że kasacja, co Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia pominął, nie została - wbrew bezwzględnemu nakazowi wynikającemu z art. 393² § 1 k.p.c. - wniesiona przez adwokata, a więc już z tej przyczyny ulegała odrzuceniu.

OSNC 1997 r., Nr 10, poz. 147