Orzeczenie kary łącznej

Zgodnie z art. 85 § 1 k.k. jedną z przesłanek orzeczenia kary łącznej jest wymierzenie za określone przestępstwa kar tego samego rodzaju albo innych podlegających łączeniu. Takimi karami nie są natomiast kara pozbawienia wolności i kara zastępcza pozbawienia wolności. To przekonanie znajduje oparcie w orzecznictwie sądowym. Jako przykład powołać można wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010 r., V KK 250/09, w którym stwierdzono, że: „Nie ma możliwości objęcia węzłem łączenia kary łącznej kary pozbawienia wolności oraz pozbawienia wolności orzeczonej jako kara zastępcza za wymierzoną karę ograniczenia wolności.” (zob. również wyrok SN z dnia 22 listopada 2005 r., V KK 129/05; wyrok SN z dnia 20 lutego 2006 r., IV KK 1/06; wyrok SN z dnia 18 marca 2010 r., IV KK 8/10; postanowienie SN z dnia 1 kwietnia 2011 r., III KK 268/10).

Zgodnie z treścią art. 85 i n. k.k. łączeniu w ramach kary łącznej podlegają:

1. kary stopniowalne tego samego rodzaju (tj. kara grzywny, ograniczenia wolności i pozbawienia wolności);

2. kara ograniczenia wolności z karą terminowego pozbawienia wolności;

3. jednorodne środki karne o charakterze terminowym, tj. określone w art. 39 pkt 1 – 3 k.k..

Równocześnie ustawodawca w sposób szczególny uregulował łączenie niestopniowalnych kar pozbawienia wolności, tj. kary 25 lat pozbawienia wolności i dożywotniego pozbawienia wolności (tak ze sobą, jak również z karami stopniowalnymi – art. 88 k.k.).

Przepisy prawnokarne nie przewidują możliwości, aby karą łączną obejmować kary zastępcze, określone w miejsce kary ograniczenia wolności lub grzywny. Nie mogą one być łączone ze sobą, nie mogą być także łączone z karami zasadniczymi orzeczonymi w wyrokach skazujących.

Postanowienie SN z dnia 13 października 2021 r., I KZP 17/20

Standard: 63072 (pełna treść orzeczenia)

Przewidziana w przywołanym przepisie art. 85 k.k. instytucja, jako przynależna do prawa karnego materialnego, zawsze stwarza dla sądu obowiązek orzeczenia kary łącznej, gdy określone w tym przepisie przesłanki zaistnieją. Przepis ten nie kreuje więc tylko uprawnienia sądu, z którego ten może dowolnie korzystać. Realizacja tego obowiązku musi nastąpić zgodnie z kategoryczną treścią tej normy, tak co do samej możliwości orzeczenia (w danym układzie procesowym) kary łącznej, jak i wyboru, stosownej konfiguracji skazań, które podlegają łączeniu. To oznacza, że sąd nie ma swobody w doborze możliwych in concreto wariantów zbioru wyroków obejmujących przestępstwa pozostające względem siebie w zbiegu.

Ustalenie realnego zbiegu przestępstw - do których ta kara łączna ma się odnosić - powinno być zależne od zaszłości obiektywnych, to jest od treści chronologicznie najwcześniejszego wyroku - z tych wchodzących w zakres przedmiotu danego postępowania o wydanie wyroku łącznego. Sposób dokonania wspomnianego ustalenia realnego zbiegu przestępstw determinuje bowiem sama treść przepisu art. 85 k.k., skoro wymaga, by to popełnienie przez sprawcę dwóch lub więcej przestępstw nastąpiło zanim zapadł pierwszy, chociażby nieprawomocny, wyrok co do któregokolwiek z nich.

Sama wykładnia językowa przepisu art. 85 k.k. pozwala (i to, w istocie, w sposób niebudzący uzasadnionych kontrowersji interpretacyjnych) rozumieć ten zawarty w nim, tworzący jedną z przesłanek warunkujących jego stosowanie, zwrot "pierwszy wyrok" właśnie jako chronologicznie najwcześniejszy z wyroków objętych postępowaniem o wydanie wyroku łącznego, który zapadł przed popełnieniem przez sprawcę kolejnego przestępstwa.

jeżeli ustawodawca odwołuje się do "pierwszego wyroku", to nie ogranicza w ten sposób możliwości łączenia w zbieg realny przestępstw popełnionych do tej tylko chwili, w której sprawca po raz pierwszy zostaje skazany, lecz ma na myśli pierwsze skazanie za przestępstwo należące do grupy czynów nieprzedzielonych żadnym wyrokiem skazującym. Pierwszy wyrok skazujący wyklucza możliwość połączenia kary wymierzonej za przestępstwo popełnione przed jego wydaniem z karą wymierzoną (innym wyrokiem) za przestępstwo popełnione po jego wydaniu.

Nie ma więc przeszkód procesowych co do tego, by wyrok łączny zawierał orzeczenie kilku kar łącznych, każda obejmująca skazania za przestępstwa z innego zbiegu. Do ustalenia każdego z nich musi dojść odrębnie i też z bezwzględnym respektowaniem kryterium pierwszego, choćby nieprawomocnego, wyroku stanowiącego czasową granicę dla danych przestępstw pozostających w poszczególnym zbiegu

Wyrok SN z dnia 7 listopada 2014 r., IV KK 124/14

Standard: 41883 (pełna treść orzeczenia)