Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn.akt III KK 268/10

P O S T A N O W I E N I E

Dnia 1 kwietnia 2011 r.

Sąd Najwyższy – Izba Karna

w składzie:

Przewodniczący: SSN Zbigniew Puszkarski

na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.

po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 1 kwietnia 2011 r. sprawy M. W.

w przedmiocie wyroku łącznego

z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Okręgowego w L.

z dnia 12 lutego 2010 r., sygn. akt V Ka […] utrzymującego w mocy wyrok łączny Sądu Rejonowego w L.

z dnia 2 listopada 2009 r., sygn. akt IX K […]

p o s t a n o w i ł

• 1. Oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną;

• 2. Zwolnić M. W. od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych postępowania kasacyjnego.

U Z A S A D N I E N I E

M. W. został skazany prawomocnymi wyrokami:

1. Sądu Rejonowego w R., Roki Sądowe w P. z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie sygn. akt II Ks […] za czyn z art. 56 § 2 k.k.s. w zw. z art. 76 § 2 k.k.s. w zb. z art. 61 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. popełniony w miesiącach czerwiec – wrzesień 1998 r. oraz w miesiącach czerwiec i listopad 1998 r. na karę grzywny w wysokości 140 stawek dziennych, po 50 zł każda;

2. Sądu Rejonowego w R., Roki Sądowe w P. z dnia 12 września 2005 r. w sprawie sygn. akt II Ks […] za czyn z art. 56 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. popełniony w okresie od stycznia do maja 2003 r. na karę grzywny w liczbie 100 stawek dziennych, po 40 zł każda;

• 3. Sądu Rejonowego w L. z dnia 29 grudnia 2005 r. w sprawie sygn. akt IX K […], zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w L. z dnia 7 lipca 2006 r., sygn. akt V Ka […], za czyn z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. popełniony w okresie od dnia 9 października 2003 r. do dnia 6 stycznia 2004 r. na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności i grzywnę w liczbie 100 stawek dziennych, po 10 zł każda;

• 4. Sądu Rejonowego w B. z dnia 3 kwietnia 2006 r. w sprawie sygn. akt II K […] za czyny wyczerpujące dyspozycję art. 284 § 2 k.k., a popełnione:

- w okresie od dnia 24 maja 2002 r. do dnia 27 stycznia 2004 r. oraz

- w okresie od dnia 4 maja 2002 r. do dnia 27 stycznia 2004 r., na karę roku pozbawienia wolności i grzywnę w liczbie 100 stawek dziennych, po 10 zł każda;

• 5. Sądu Rejonowego w R., Roki Sądowe w P. z dnia 14 kwietnia 2006 r. w sprawie sygn. akt II K […], zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w L. z dnia 16 listopada 2006 r., sygn. akt XI Ka […], za czyny z art. 270 § 1 k.k. popełnione w okresie od września 1997 r. do września 1998 r. na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności i grzywnę w liczbie 200 stawek dziennych po 30 zł każda;

• 6. Sądu Rejonowego w L. z dnia 20 listopada 2008 r. w sprawie sygn. akt IX K […] za czyn z art. 284 § 1 k.k. popełniony w dniu 7 stycznia 2004 r. na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

• 7. Sądu Rejonowego w R. z dnia 9 października 2007 r. w sprawie sygn. akt II K […] za czyny:

• a) z art. 286 § 1 k.k. popełniony w okresie od dnia 19 września 2002 r. do dnia 21 marca 2003 r. na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności i grzywnę w liczbie 200 stawek dziennych, po 20 zł każda;

• b) z art. 297 § 1 k.k. popełniony w dniu 22 maja 2003 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;

• c) z art. 16 d.k.k. w zw. z art. 205 § 1 d.k.k. i in. popełniony w okresie od dnia 16 marca 1998 r. do dnia 20 marca 1998 r. na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności i grzywnę w wysokości 5000 złotych;

• d) z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i in. popełniony w okresie od dnia 5 sierpnia 1998 r. do dnia 4 listopada 1998 r. na karę 2 lat pozbawienia wolności i grzywnę w liczbie 200 stawek dziennych po 20 zł każda;

- łącznie na karę 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w liczbie 500 stawek dziennych, po 20 zł każda;

• 8. Sądu Rejonowego w L. z dnia 1 grudnia 2008 r. w sprawie sygn. akt IX K […] za czyn z art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. popełniony w dniu 1 lutego 2003 r. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono skazanemu na okres lat 3 tytułem próby.

Wyrokiem łącznym z dnia 2 listopada 2009 r. w sprawie o sygn. akt IX K […] Sąd Rejonowy w L.:

- na podstawie art. 575 § 1 k.p.k. uznał, że straciły moc kary łączne pozbawienia wolności i grzywny wymierzone wyrokiem Sądu Rejonowego w R. z dnia 9 października 2007 r. w sprawie sygn. akt II K […];

- na postawie art. 569 § 1 k.p.k. w zw. z art. 85 k.k. i art. 86 § 1 i 2 k.k. orzeczone wyrokami: Sądu Rejonowego w R., Roki Sądowe w P. z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie sygn. akt II Ks […], Sądu Rejonowego w R., Roki Sądowe w P. z dnia 12 września 2005 r. w sprawie sygn. akt II Ks […], Sądu Rejonowego w L. z dnia 29 grudnia 2005 r. w sprawie sygn. akt IX K […], Sądu Rejonowego w R., Roki Sądowe w P. z dnia 14 kwietnia 2006 r. w sprawie sygn. akt II K […], Sądu Rejonowego w L. z dnia 20 listopada 2008 r. w sprawie sygn. akt IX K […]i Sądu Rejonowego w R. z dnia 9 października 2007 r. w sprawie sygn. akt II K […] jednostkowe kary pozbawienia wolności i grzywny połączył i jako kary łączne wymierzył: 6 lat pozbawienia wolności i grzywnę 500 stawek dziennych po 30 zł każda;

- na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 18 września 2006 r. do dnia 10 lipca 2007 r., od dnia 30 lipca 2007 r. do dnia 10 kwietnia 2008 r. oraz od dnia 30 maja 2009 r. do dnia 2 listopada 2009 r.

- w pozostałym zakresie podlegające połączeniu wyroki pozostawił do odrębnego wykonania;

- na podstawie art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego obejmującego wyrok Sądu Rejonowego w B. z dnia 3 kwietnia 2006 r. w sprawie sygn. akt II K […]oraz wyrok Sądu Rejonowego w L. z dnia 1 grudnia 2008 r. w sprawie sygn. akt IX K […];

- zwolnił skazanego od obowiązku zwrotu wydatków związanych z wydaniem wyroku łącznego, którymi obciążył Skarb Państwa.

Apelacje od tego wyroku złożyli skazany oraz jego obrońca.

M. W. zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karach łącznych pozbawienia wolności i grzywny, zarzucając obrazę art. 86 § 1 k.k. poprzez wymierzenie kary łącznej pozbawienia wolności w granicach innych niż wskazane w tym przepisie oraz niezastosowanie przy wymierzaniu kary łącznej pozbawienia wolności i kary grzywny zasady absorpcji. Wniósł o zmianę wyroku przez wymierzenie kary łącznej 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności i kary łącznej grzywny w wysokości 500 stawek dziennych, z określeniem, że jedna stawka wynosi 20 zł, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania „Sądowi Okręgowemu jako I instancji”.

Obrońca skazanego zaskarżyła wyrok w całości, zarzucając:

- naruszenie prawa procesowego - art. 572 k.p.k., które mogło mieć wpływ na treść orzeczenia, poprzez niewłaściwe zastosowanie tego przepisu i umorzenie postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego obejmującego wyrok Sądu Rejonowego w B. z dnia 3 kwietnia 2006 r. w sprawie II K […], w sytuacji gdy istniały warunki do wydania wyroku łącznego obejmującego ten wyrok;

- naruszenie prawa materialnego - art. 53 k.k. poprzez nieuwzględnienie przy wymiarze kary ogólnych dyrektyw wymiaru kary, co doprowadziło do nieuzasadnionego odstąpienia od zastosowania zasady pełnej absorpcji.

Wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku „poprzez wydanie wyroku łącznego obejmującego wyroki: Sądu Rejonowego w L. z dnia 29 grudnia 2005 r. w sprawie IX K […], Sądu Rejonowego w B. z dnia 14 kwietnia 2006 r. w sprawie II K […] (prawidłowa data wyroku – 3 kwietnia 2006 r. – uwaga SN), Sądu Rejonowego w R. z dnia 14 kwietnia 2006 r. w sprawie II K […], Sądu Rejonowego w L. z dnia 20 listopada 2008 r. w sprawie IX K […]oraz Sądu Rejonowego w R. z dnia 9 października 2007 r. w sprawie II K […] z zastosowaniem zasady pełnej absorpcji orzeczonych kar pozbawienia wolności”, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w L. do ponownego rozpoznania. W tym miejscu można zauważyć, że wysuwając zarzut nieobjęcia wyrokiem łącznym kar orzeczonych wyrokiem Sądu Rejonowego w B. z dnia 3 kwietnia 2006 r. w sprawie II K […] skarżąca nie wytłumaczyła, dlaczego domaga się zmiany orzeczenia poprzez taką modyfikację jego treści, że z czterech wyroków Sądu Rejonowego w R. wyrok łączny obejmowałby tylko dwa wyroki.

Sąd Okręgowy w L. wyrokiem z dnia 12 lutego 2010 r. sygn. akt V Ka […] utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając obie apelacje za oczywiście bezzasadne.

Kasację od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego wniosła obrońca skazanego. Zarzuciła rażące naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, tj.:

„1. art. 572 k.p.k. poprzez utrzymanie w mocy wadliwego orzeczenia Sądu Rejonowego w L. z dnia 2 listopada 2009 r. w sprawie sygn. akt IX K […], który to niewłaściwie zastosował przepis art. 572 k.p.k. i w konsekwencji niezasadnie umorzył postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego obejmującego wyrok Sądu Rejonowego w B. z dnia 3 kwietnia 2006 r. w sprawie II K […] w sytuacji, gdy istniały warunki do wydania wyroku łącznego obejmującego ten wyrok. Tym samym utrzymując wadliwe orzeczenie Sądu I instancji w mocy Sąd odwoławczy inkorporował je wraz z jego uchybieniami do treści swojego orzeczenia;

2. art. 577 k.p.k. w zw. z art. 63 § 1 k.k. poprzez brak zaliczenia skazanemu na poczet orzeczonego wyroku łącznego okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawach II KS 15/2/P (tj. okres od 30.01.2006 r. do 10.04.2006 r.) oraz II KS 11/4/P (tj. okres od 10.07.2007 r. do 30.07.2007 r.). Co prawda w sprawach tych orzeczono kary grzywny, jednak następnie zostały one zamienione na zastępczą karę pozbawienia wolności i w całości odbyte przez skazanego. Do powyższej okoliczności nie odniósł się żaden z Sądów orzekających w niniejszej sprawie”.

Ponadto zarzuciła wyrokowi „rażące naruszenie prawa materialnego, które mogło mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia tj. art. 53 k.k. poprzez utrzymanie w mocy wadliwego orzeczenia Sądu Rejonowego w L. z dnia 2 listopada 2009 r. w sprawie sygn. akt IX K […], który to niewłaściwie zastosował przepis art. 53 k.k., nie uwzględniając przy wymiarze kary ogólnych dyrektyw wymiaru kary, co doprowadziło do niezasadnego odstąpienia od zastosowania zasady pełnej absorpcji. Tym samym utrzymując wadliwe orzeczenie Sądu I instancji w mocy Sąd odwoławczy inkorporował je wraz z powyższym uchybieniem do treści swojego orzeczenia”.

W konkluzji obrońca wniosła o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku oraz wyroku łącznego Sądu Rejonowego w L. z dnia 2 listopada 2009 r. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

W pisemnej odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury Okręgowej w L. wniósł o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Stanowisko prokuratora w przedmiocie kasacji jest trafne, bowiem rzeczywiście skarga wniesiona przez obrońcę skazanego jest bezzasadna w stopniu oczywistym, nadto zwraca uwagę, że sposób jej zredagowania daleko odbiega od wymogów stawianych temu nadzwyczajnemu środkowi zaskarżenia i wyraźnie wskazuje na intencję potraktowania Sądu Najwyższego jako kontrolującej orzeczenie sądu a quo trzeciej instancji. Kasacja powtarza podniesione wcześniej w apelacji zarzuty naruszenia przepisów art. 572 k.p.k. oraz art. 53 k.k., w związku czym należy zauważyć, że zamieszczenie w kasacji zarzutu ujętego wcześniej w zwykłym środku odwoławczym jest możliwe, o ile sąd drugiej instancji nie rozważy tego zarzutu, albo rozważając dokona wadliwej interpretacji prawa; w takim zresztą wypadku kasacja powinna też wskazywać na obrazę przepisów dotyczących istoty orzekania w instancji odwoławczej, a to art. 433 § 2 k.p.k., względnie też art. 457 § 3 k.p.k. Tymczasem treść uzasadnienia wyroku Sądu odwoławczego pozwala stwierdzić, że naruszenie wymienionych przepisów nie miało miejsca, podobnie jak „inkorporowanie” przez ten Sąd do swojego orzeczenia rzekomego naruszenia art. 572 k.p.k. oraz (pomijając jednostki redakcyjne przepisu) art. 53 k.k. Sąd Okręgowy przekonująco wykazał, że w rozpatrywanej sprawie przepis art. 572 k.p.k. nie został naruszony, bowiem w sytuacji, gdy przypisane M. W. wyrokiem Sądu Rejonowego w B. z dnia 3 kwietnia 2006 r. w sprawie II K […] czyny zostały popełnione w okresach zamkniętych datą 27 stycznia 2004 r., zatem wykroczyły poza 13 stycznia 2004 r., tj. datę wydania pierwszego chronologicznie wyroku przez Sąd Rejonowy w R., Roki Sądowe w P. w sprawie o sygn. akt II Ks […], to z uwagi na treść art. 85 k.k. brak jest warunków do wydania wyroku łącznego, obejmującego wspomniany wyrok Sądu Rejonowego w B.. Trudno doszukać się w kasacji wywodu, który jasno wskazywałby, dlaczego stanowisko Sądu odwoławczego powinno zostać uznane za błędne; o ile skarżąca uważa, że argumentem wspierającym tezę, iż w sprawie doszło do rażącej obrazy art. 572 k.p.k. jest okoliczność, że „czyn opisany w wyroku w sprawie II K […] wychodzi poza czasowe granice zakreślone przez Sąd I instancji o zaledwie dwa tygodnie”, to w świetle niebudzącej wątpliwości treści przepisu art. 85 k.k. sięgnięcie po tego rodzaju argument podaje w wątpliwość fachowość adwokata. Argument ten pojawił się zresztą w apelacji i trafnie odniósł się do niego Sąd Okręgowy wskazując, że „określone w wyroku skazującym granice czasowe przypisanego czynu winny w całości zawierać się przed datą wydania wyroku stanowiącego podstawę oceny realnego zbiegu przestępstw w konkretnej sprawie”.

Gdy chodzi o zarzut naruszenia art. 53 k.k., to nie ulega wątpliwości, że pod pozorem zarzutu obrazy prawa materialnego skarżąca starała się ominąć zakaz wnoszenia kasacji wyłącznie z powodu niewspółmierności kary (art. 523 § 1 in fine k.p.k.). Należy w związku z tym powtórzyć myśl wielokrotnie wyrażaną przez Sąd Najwyższy, że niedopuszczalne jest zaskarżanie na poziomie kasacji orzeczenia ze względu na niewspółmierność kary w oparciu o zarzut nieuwzględnienia dyrektyw jej wymiaru zawartych w art. 53 k.k. oraz że zarzut nierespektowania określonych w tym przepisie zasad wymiaru kary nie sytuuje go w kręgu naruszeń prawa materialnego (zob. np. postanowienie z dnia 18 stycznia 2007 r., III KK 274/06, LEX nr 323793, wyrok z dnia 1 kwietnia 2009 r., III KK 314/08, LEX nr 503254).

Podniesiony w kasacji zarzut naruszenia art. 577 k.p.k. w zw. z art. 63 § 1 k.k. powinien pojawić się na etapie zaskarżenia wyroku Sądu pierwszej instancji, a skoro tak się nie stało, to skarżąca, pamiętając o istocie kasacji, powinna wskazać, dlaczego doszło do uchybienia ze strony Sądu odwoławczego w sytuacji, gdy apelacje nie zgłaszały zastrzeżeń co do prawidłowości wymienienia przez Sąd meriti okresów zaliczonych na poczet kary łącznej. W praktyce mogłoby chodzić o naruszenie przez Sąd Okręgowy przepisu art. 440 k.p.k., które jednak w realiach tej sprawy nie wchodzi w grę. Gdyby bowiem w wyroku Sądu pierwszej instancji rzeczywiście wadliwie wskazano okresy zaliczone na poczet kary łącznej, korekta w tym zakresie mogłaby zostać poczyniona w oparciu o przepisy art. 420 § 2 i art. 574 k.p.k. Należy przy tym zauważyć, że obrońca nie sprecyzowała, jak na poczet „orzeczonego wyroku łącznego” (sformułowanie błędne, art. 577 k.p.k. mówi o zaliczeniu danego okresu na poczet kary łącznej) powinny być zaliczone zastępcze kary pozbawienia wolności odbyte przez skazanego w dwóch sprawach za nieuiszczone grzywny. Z pewnością nie jest możliwe (co zdaje się sugerować kasacja powołując art. 577 k.p.k., w którym jest mowa o początku odbywania kary oraz okresach zaliczonych na poczet kary łącznej) zaliczenie tych kar na poczet kary łącznej pozbawienia wolności, takie bowiem rozstrzygnięcie musiałoby zostać poprzedzone połączeniem kar zasadniczych i kar zastępczych pozbawienia wolności, co w świetle prawa nie jest dopuszczalne. Jeżeli natomiast w drodze realizacji kar zastępczych doszło do wykonania kar grzywny, to właściwym postąpieniem będzie zaliczenie w dalszym toku postępowania na poczet kary łącznej grzywny odpowiedniej ilości stawek dziennych wykonanych kar grzywny.

Mając powyższe na uwadze, w trybie art. 535 § 3 k.p.k. Sąd Najwyższy orzekł jak w postanowieniu. Podzielając stanowisko sądów obu instancji co do trudnej sytuacji materialnej skazanego, zwolnił go na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. od zapłaty kosztów sądowych postępowania kasacyjnego.