Wyrok z dnia 2024-10-04 sygn. C-633/22

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba)

z dnia 4 października 2024 r.

Odesłanie prejudycjalne – Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie (WE) nr 44/2001 – Artykuły 34 i 45 – Uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądowych – Uchylenie klauzuli wykonalności orzeczeń – Podstawy odmowy – Porządek publiczny wezwanego państwa członkowskiego – Zasądzenie zadośćuczynienia od dziennika i jednego z zatrudnionych w nim dziennikarzy w związku z naruszeniem dobrego imienia klubu sportowego – Zadośćuczynienie – Artykuł 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – Wolność prasy

W sprawie C-633/22

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Cour de cassation (sąd kasacyjny, Francja) postanowieniem z dnia 28 września 2022 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 11 października 2022 r., w postępowaniu:

Real Madrid Club de Fútbol,

AE

przeciwko

EE,

Société Éditrice du Monde SA,

TRYBUNAŁ (wielka izba),

w składzie: K. Lenaerts, prezes, L. Bay Larsen, wiceprezes, A. Prechal, K. Jürimäe, C. Lycourgos, T. von Danwitz (sprawozdawca), F. Biltgen i N. Piçarra, prezesi izb, S. Rodin, P.G. Xuereb, L.S. Rossi, N. Wahl, I. Ziemele, J. Passer i D. Gratsias, sędziowie,

rzecznik generalny: M. Szpunar,

sekretarz: R. Şereş, administratorka,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 17 października 2023 r.,

rozważywszy uwagi, które przedstawili:

–        w imieniu Real Madrid Club de Fútbol i AE – C. Angulo Delgado i J.M. Villar Uríbarri, abogados,

–        w imieniu EE i Société Éditrice du Monde SA – P. Spinosi, avocat,

–        w imieniu rządu francuskiego – B. Fodda i E. Timmermans, w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu niemieckiego – J. Möller, M. Hellmann i J. Simon, w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu hiszpańskiego – A. Gavela Llopis i A. Pérez-Zurita Gutiérrez, w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu maltańskiego – A. Grech, advocate, i D. Sarmiento Ramírez-Escudero, abogado,

–        w imieniu Komisji Europejskiej – S. Noë, P.J.O. Van Nuffel i W. Wils, w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 8 lutego 2024 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 34 i 36 rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2001, L 12, s. 1) w związku z art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”).

2        Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu między Real Madrid Club de Fútbol (zwanym dalej „Realem Madrid”) oraz AE a EE i Société Éditrice du Monde SA, który to spór dotyczy wykonania we Francji wydanego w Hiszpanii wyroku zasądzającego od EE i Société Éditrice du Monde SA na rzecz Realu Madrid oraz AE zadośćuczynienia za szkodę niemajątkową poniesioną w wyniku opublikowania w dzienniku Le Monde artykułu na ich temat.

 Ramy prawne

 Prawo Unii

 Rozporządzenie nr 44/2001

3        Motywy 16–18 rozporządzenia nr 44/2001 miały następujące brzmienie:

„(16)      Wzajemne zaufanie w wymiar sprawiedliwości [do wymiaru sprawiedliwości] w ramach Wspólnoty usprawiedliwia uznawanie orzeczeń wydanych w państwie członkowskim z mocy prawa, bez jakiegokolwiek szczególnego postępowania, z wyjątkiem przypadku sporu co do uznania.

(17)      Z uwagi na owo wzajemne zaufanie jest również uzasadnion[e], aby postępowanie o stwierdzenie wykonalności orzeczenia wydanego w innym państwie członkowskim przebiegało szybko i skutecznie. Stwierdzenie wykonalności orzeczenia musi więc następować niemal automatycznie, po dokonaniu zwykłego formalnego sprawdzenia przedłożonych dokumentów, bez możliwości uwzględniania przez sąd z urzędu którejkolwiek z przeszkód wykonania orzeczenia przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu.

(18)      Dla zachowania praw dłużnika do obrony musi mieć on jednak możliwość złożenia środka zaskarżenia przeciwko stwierdzeniu wykonalności w postępowaniu, w którym wysłuchane zostają obydwie strony, jeśli uważa, że zachodzi jedna z podstaw odmowy wykonania. Możliwość złożenia środka zaskarżenia musi istnieć również dla wnioskodawcy, jeśli jego wniosek o stwierdzenie wykonalności został oddalony”.

4        W rozdziale III rozporządzenia nr 44/2001, obejmującym art. 32–56, ustanowiono zasady dotyczące uznawania i wykonywania w państwach członkowskich orzeczeń sądowych wydanych w innym państwie członkowskim.

5        Artykuł 33 ust. 1 tego rozporządzenia stanowił:

„Orzeczenia wydane w jednym państwie członkowskim są uznawane w innych państwach członkowskich bez potrzeby przeprowadzania specjalnego postępowania”.

6        Artykuł 34 pkt 1 tego rozporządzenia stanowił:

„Orzeczenia nie uznaje się, jeżeli:

1)      uznanie byłoby oczywiście sprzeczne z porządkiem publicznym państwa członkowskiego, w którym wystąpiono o uznanie”.

7        Zgodnie z art. 36 rozporządzenia nr 44/2001:

„Orzeczenie zagraniczne nie może być w żadnym wypadku przedmiotem kontroli merytorycznej”.

8        Artykuły 38–52 rozporządzenia nr 44/2001, znajdujące się w sekcji 2 rozdziału III tego rozporządzenia, regulowały postępowanie w sprawie stwierdzenia wykonalności.

9        Artykuł 38 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001 miał następujące brzmienie:

„Orzeczenia wydane w jednym państwie członkowskim i w tym państwie wykonalne będą wykonywane w innym państwie członkowskim, jeżeli ich wykonalność w nim zostanie stwierdzona na wniosek uprawnionego”.

10      Artykuł 43 ust. 1 tego rozporządzenia stanowił:

„Każda ze stron może wnieść środek zaskarżenia od orzeczenia rozstrzygającego o wniosku o stwierdzenie wykonalności”.

11      Artykuł 44 wspomnianego rozporządzenia stanowił:

„Od orzeczenia wydanego w następstwie wniesienia środka zaskarżenia może być wniesiony tylko środek zaskarżenia zgodnie z załącznikiem IV”.

12      Zgodnie z art. 45 tego samego rozporządzenia:

„1.      Sąd rozpoznający środek zaskarżenia zgodnie z art. 43 albo art. 44 może odmówić stwierdzenia wykonalności albo je uchylić tylko z powodu jednej z przyczyn wymienionych w art. 34 i 35. Sąd wydaje orzeczenie niezwłocznie.

2.      Orzeczenie zagraniczne nie może być w żadnym wypadku przedmiotem kontroli merytorycznej”.

13      Załącznik IV do rozporządzenia nr 44/2001 stanowił:

„Na mocy art. 44 mogą być wniesione następujące środki zaskarżenia:

–        w Belgii, Grecji, Hiszpanii, Francji, Włoszech, Luksemburgu i w Niderlandach – skarga kasacyjna,

[…]”.

 Rozporządzenie (UE) nr 1215/2012

14      Rozporządzenie nr 44/2001 zostało uchylone i zastąpione rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2012, L 351, s. 1).

15      Artykuł 66 rozporządzenia nr 1215/2012 stanowi:

„1.      Przepisy niniejszego rozporządzenia mają zastosowanie wyłącznie do postępowań sądowych wszczętych, do formalnie sporządzonych lub zarejestrowanych dokumentów urzędowych oraz do ugód sądowych zatwierdzonych lub zawartych w dniu 10 stycznia 2015 r. lub po tej dacie.

2.      Niezależnie od art. 80, [rozporządzenie nr 44/2001] nadal ma zastosowanie do orzeczeń wydanych w postępowaniach sądowych wszczętych, dokumentów urzędowych formalnie sporządzonych lub zarejestrowanych oraz do ugód sądowych zatwierdzonych lub zawartych przed dniem 10 stycznia 2015 r., objętych zakresem zastosowania tego rozporządzenia”.

 Spór w postępowaniu głównym i pytania prejudycjalne

16      W dniu 7 grudnia 2006 r. w dzienniku Le Monde ukazał się artykuł napisany przez EE, dziennikarza zatrudnionego przez ów dziennik, w którym to artykule padło stwierdzenie, że Real Madrid i Fútbol Club Barcelona korzystały z usług inicjatora sieci dopingu w środowisku kolarskim. O publikacji poinformowało wiele mediów, w tym hiszpańskie. W dniu 23 grudnia 2006 r. dziennik Le Monde opublikował bez komentarza pismo zawierające sprostowanie przekazane mu przez Real Madrid.

17      W dniu 25 maja 2007 r. Real Madrid oraz AE, członek jego zespołu medycznego, wytoczyli przed Juzgado de Primera Instancia de Madrid (sądem pierwszej instancji w Madrycie, Hiszpania) powództwo o ustalenie odpowiedzialności z tytułu naruszenia ich dobrego imienia przeciwko Société Éditrice du Monde (spółce wydającej dziennik Le Monde) oraz EE. Wyrokiem z dnia 27 lutego 2009 r. sąd ten, po pierwsze, zasądził od tych ostatnich, tytułem zadośćuczynienia za wyrządzoną szkodę niemajątkową, kwotę 300 000 EUR rzecz Realu Madrid oraz kwotę 30 000 EUR na rzecz AE, a po drugie, nakazał opublikowanie tego orzeczenia w dzienniku Le Monde oraz w dzienniku hiszpańskim. Audiencia Provincial de Madrid (sąd okręgowy w Madrycie, Hiszpania) co do zasady utrzymał w mocy ten wyrok. Skarga kasacyjna od tego ostatniego wyroku została oddalona przez Tribunal Supremo (sąd najwyższy, Hiszpania) wyrokiem z dnia 24 lutego 2014 r.

18      Postanowieniem z dnia 11 lipca 2014 r. Juzgado de Primera Instancia de Madrid (sąd pierwszej instancji w Madrycie) nakazał wykonanie wspomnianego wyroku Tribunal Supremo (sądu najwyższego), a także dokonanie przez Société Éditrice du Monde oraz EE zapłaty na rzecz Realu Madrid kwoty 300 000 EUR tytułem należności głównej i kwoty 90 000 EUR tytułem odsetek i kosztów. Postanowieniem z dnia 9 października 2014 r. sąd ten nakazał również wykonanie wspomnianego wyroku oraz zapłatę na rzecz AE kwoty 30 000 EUR tytułem należności głównej i kwoty 3000 EUR tytułem odsetek i kosztów.

19      W dniu 15 lutego 2018 r. tribunal de grande instance de Paris (sąd wielkiej instancji w Paryżu, Francja) nadał dwie klauzule wykonalności wyrokowi Tribunal Supremo (sądu najwyższego) z dnia 24 lutego 2014 r., a także tym postanowieniom.

20      Wyrokami z dnia 15 września 2020 r. cour d’appel de Paris (sąd apelacyjny w Paryżu, Francja) uchylił te klauzule wykonalności na tej podstawie, że ów wyrok i wspomniane postanowienia nie mogą zostać wykonane we Francji, gdyż są oczywiście sprzeczne z obowiązującą we Francji koncepcją międzynarodowego porządku publicznego. Cour d’appel de Paris (sąd apelacyjny w Paryżu) wskazał w tym względzie w pierwszej kolejności, że sądy hiszpańskie wydały przeciwko pozwanym w postępowaniu głównym wyroki zasądzające kwoty pieniężne, mimo że Real Madrid nie powołał się na szkodę majątkową. W drugiej kolejności sąd ten zauważył, że jedyną kwestią roztrząsaną przed hiszpańskim sądem był wpływ medialny rozpatrywanego w postępowaniu głównym artykułu, objętego sprostowaniem opublikowanym przez hiszpańskie media, tak że rozmiary poniesionej szkody zostały ograniczone przez to sprostowanie. W trzeciej kolejności zasądzone kwoty 300 000 EUR tytułem należności głównej i 90 000 EUR tytułem odsetek i kosztów dotyczą osoby fizycznej oraz spółki wydającej dziennik i stanowią równowartość 50 % straty netto i 6 % kwoty środków pieniężnych pozostających w dyspozycji tej spółki na dzień 31 grudnia 2017 r. W czwartej kolejności do wskazanych wyżej zasądzonych kwot dochodzą zasądzone na rzecz AE 30 000 EUR tytułem należności głównej i 3000 EUR tytułem odsetek i kosztów. Wreszcie, niezwykle rzadko zdarza się, aby we Francji kwota zadośćuczynienia przyznawana za naruszenie dobrego imienia lub reputacji osoby przekraczała 30 000 EUR, gdyż w prawie francuskim zniesławienie osoby fizycznej karane jest jedynie grzywną, której maksymalna wysokość wynosi 12 000 EUR.

21      Sąd ten doszedł do wniosku, że rozpatrywane kwoty zasądzonego zadośćuczynienia wywierają względem dziennikarzy i środków przekazu skutek odstraszający od udziału w debacie publicznej nad sprawami interesującymi społeczeństwo, co zakłóca wykonywanie przez media ich zadania polegającego na informowaniu i kontroli, zatem uznanie lub wykonanie tych orzeczeń kolidowałoby w niedopuszczalny sposób z obowiązującą we Francji koncepcją międzynarodowego porządku publicznego jako naruszenie wolności wypowiedzi.

22      Real Madrid i AE wnieśli do Cour de cassation (sądu kasacyjnego, Francja), który jest sądem odsyłającym, skargę kasacyjną od wyroków cour d’appel de Paris (sądu apelacyjnego w Paryżu) z dnia 15 września 2020 r., podnosząc, że kontrola proporcjonalności zadośćuczynienia może mieć miejsce tylko wtedy, gdy ma ono charakter represyjny, a nie kompensacyjny. Ponadto cour d’appel de Paris (sąd apelacyjny w Paryżu), zastępując ocenę krzywdy dokonaną przez sąd, od którego pochodzi orzeczenie, swoją własną oceną, przeprowadził kontrolę merytoryczną rozpatrywanych w postępowaniu głównym hiszpańskich orzeczeń, naruszając tym samym art. 34 pkt 1 i art. 36 rozporządzenia nr 44/2001. Wreszcie, sąd ten nie uwzględnił wagi stwierdzonych przez sąd hiszpański przewinień oraz tego, że sytuacja ekonomiczna osób, od których zasądzono zadośćuczynienie, nie ma znaczenia dla oceny proporcjonalności jego charakteru, którego zresztą w żadnym razie nie można oceniać w świetle przepisów krajowych.

23      Sąd odsyłający wskazuje w szczególności, że zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka art. 10 ust. 2 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej „EKPC”) pozostawia mało miejsca na ograniczenia wolności wypowiedzi w dwóch dziedzinach, a mianowicie w dziedzinie debaty politycznej oraz w sprawach budzących powszechne zainteresowanie (wyrok ETPC z dnia 23 kwietnia 2015 r. w sprawie Morice przeciwko Francji, CE:ECHR:2015:0423JUD002936910, § 125). Do tej drugiej dziedziny należy publikacja dotycząca spraw związanych ze sportem (wyrok ETPC z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie Colaço Mestre i SCI – Sociedade Independente de Comunicação, S.A. przeciwko Portugalii, CE:ECHR:2007:0426JUD001118203, § 28). Ponadto odstraszający skutek zasądzonego zadośćuczynienia jest parametrem oceny proporcjonalności takiego środka stanowiącego naprawienie szkody wynikającej z naruszenia dobrego imienia. Jeśli chodzi w szczególności o dziennikarską wolność wypowiedzi, należy dołożyć starań, aby wysokość zadośćuczynienia zasądzanego od spółek prasowych nie zagrażała ich ekonomicznym podstawom (wyrok ETPC z dnia 26 listopada 2013 r. w sprawie Błaja News Sp. z o.o. przeciwko Polsce, CE:ECHR:2013:1126JUD005954510, § 71).

24      W tych okolicznościach Cour de cassation (sąd kasacyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)      Czy art. 34 i 36 rozporządzenia [nr 44/2001] i art. 11 [Karty] należy interpretować w ten sposób, że wyrok [uwzględniający powództwo o zasądzenie zadośćuczynienia z tytułu naruszenia] dobrego imienia klubu sportowego poprzez informacje opublikowane w dzienniku może w sposób oczywisty naruszać wolność wypowiedzi i tym samym stanowić podstawę odmowy uznania i wykonania?

2)      W przypadku odpowiedzi twierdzącej: czy te przepisy i to postanowienie należy interpretować w ten sposób, że nieproporcjonalny charakter zasądzonej kwoty może zostać utrzymany w mocy przez sąd wezwany tylko wtedy, gdy zadośćuczynienie zostanie określone przez sąd pochodzenia lub przez sąd wezwany jako represyjne, a nie wtedy, gdy zostanie zasądzone celem naprawienia krzywdy?

3)      Czy te przepisy i to postanowienie należy interpretować w ten sposób, że sąd wezwany może powołać się jedynie na skutek odstraszający zasądzonych kwot w odniesieniu do zasobów osoby, od której kwoty zasądzono, czy też może wziąć pod uwagę inne czynniki, takie jak waga przewinienia lub rozmiar szkody?

4)      Czy skutek odstraszający w odniesieniu do zasobów dziennika może sam w sobie stanowić podstawę do odmowy uznania lub wykonania z powodu oczywistego naruszenia podstawowej zasady wolności prasy?

5)      Czy skutek odstraszający należy rozumieć jako zagrożenie dla równowagi finansowej dziennika, czy też może on polegać jedynie na skutku zastraszającym?

6)      Czy skutek odstraszający należy oceniać w ten sam sposób w odniesieniu do spółki wydającej dziennik i w odniesieniu do dziennikarza, będącego osobą fizyczną?

7)      Czy ogólna sytuacja gospodarcza prasy drukowanej jest okolicznością istotną dla oceny tego, czy poza losem danego dziennika, zasądzenie kwot może wywołać skutek zastraszający wobec wszystkich mediów?”.

 W przedmiocie pytań prejudycjalnych

25      Na wstępie należy wskazać, że przedmiotem postępowania głównego jest skarga kasacyjna skierowana przeciwko uchyleniu, na podstawie art. 45 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001, orzeczenia stwierdzającego wykonalność we Francji wyroku i dwóch postanowień wydanych w Hiszpanii, na tej podstawie, że ich wykonanie skutkowałoby oczywistym naruszeniem wolności wypowiedzi ustanowionej w art. 11 Karty.

26      Co się tyczy stosowania rozporządzenia nr 44/2001 ratione temporis, rozporządzenie nr 1215/2012 stanowi w art. 66 ust. 2, że rozporządzenie nr 44/2001 nadal ma zastosowanie do postępowań sądowych wszczętych przed dniem 10 stycznia 2015 r., a zatem do orzeczeń wydanych w wyniku tych postępowań. W sprawie w postępowaniu głównym wyrok i postanowienia, których wykonania dotyczy sprawa, zostały wydane w wyniku postępowania wszczętego w Hiszpanii przed tą datą. W związku z tym, jak zauważyła również Komisja Europejska, do sprawy w postępowaniu głównym zastosowanie ma, ratione temporis, rozporządzenie nr 44/2001.

27      Co się tyczy przepisów tego rozporządzenia istotnych dla analizy przedstawionych pytań, należy stwierdzić, że rozpoznawana przez sąd odsyłający skarga kasacyjna jest środkiem zaskarżenia, o którym mowa w art. 44 rozporządzenia nr 44/2001 w związku z jego załącznikiem IV. Podstawy odmowy stwierdzenia wykonalności, na których sąd krajowy rozpoznający środek odwoławczy w rozumieniu wspomnianego art. 44 może oprzeć swoje rozstrzygnięcie, zostały wskazane w art. 45 tego rozporządzenia, którego ust. 1 odsyła do podstaw odmowy uznania sformułowanych w jego art. 34 i 35 i którego ust. 2 zawiera, tak jak art. 36 tego rozporządzenia, zakaz merytorycznej kontroli zagranicznego orzeczenia, którego wykonania dotyczy sprawa.

28      W tych okolicznościach należy uznać, że sąd odsyłający poprzez swoje pytania, które należy rozpoznać łącznie, chce zasadniczo ustalić, czy – a jeśli tak, to po spełnieniu jakich przesłanek – należy odmówić, zgodnie z art. 34 pkt 1 w związku z art. 45 rozporządzenia nr 44/2001, stwierdzenia wykonalności wyroku zasądzającego od spółki wydającej dziennik i od jednego z jej dziennikarzy zadośćuczynienie tytułem naprawienia szkody niemajątkowej poniesionej przez klub sportowy i członka zespołu medycznego tego klubu w wyniku naruszenia ich dobrego imienia poprzez informację na ich temat opublikowaną w tym dzienniku, na tej podstawie, że wykonanie wyroku może stanowić oczywiste naruszenie zasady wolności prasy zapisanej w art. 11 Karty, a tym samym naruszenie porządku publicznego wezwanego państwa członkowskiego.

 W przedmiocie art. 34 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001 w związku z art. 45 tego rozporządzenia

29      Ustanowiony rozporządzeniem nr 44/2001 system uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych opiera się, jak wynika z motywów 16 i 17 tego rozporządzenia, na wzajemnym zaufaniu do wymiaru sprawiedliwości w ramach Unii Europejskiej. Zaufanie takie wymaga, aby orzeczenia sądowe wydawane w jednym państwie członkowskim były nie tylko uznawane z mocy prawa w innym państwie członkowskim, lecz również aby postępowanie o stwierdzenie wykonalności orzeczenia wydanego w tym ostatnim państwie przebiegało szybko i skutecznie. Zgodnie z motywem 17 tego rozporządzenia postępowanie takie powinno obejmować jedynie zwykłą formalną kontrolę dokumentów wymaganych dla celów uzyskania statusu wykonalności w wezwanym państwie członkowskim, a stwierdzenie wykonalności orzeczenia powinno następować niemal automatycznie (zob. podobnie wyrok z dnia 12 grudnia 2019 r., Aktiva Finants, C‑433/18, EU:C:2019:1074, pkt 23).

30      Zatem zgodnie z art. 33 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001 orzeczenia wydane w jednym państwie członkowskim są uznawane w innych państwach członkowskich bez potrzeby przeprowadzania specjalnego postępowania, zaś zgodnie z art. 38 ust. 1 tego rozporządzenia orzeczenia takie są wykonywane w innym państwie członkowskim, jeżeli ich wykonalność w tym państwie zostanie stwierdzona na wniosek uprawnionego.

31      Jak wynika z motywów 16–18 tego rozporządzenia, przewidziany w nim system środków zaskarżenia uznawania lub wykonywania danego orzeczenia ma na celu ustanowienie odpowiedniej równowagi pomiędzy z jednej strony wzajemnym zaufaniem do wymiaru sprawiedliwości w ramach Unii, które zasadniczo usprawiedliwia uznawanie i wykonywanie z mocy prawa w jednym państwie członkowskim orzeczeń wydanych w drugim państwie członkowskim, a z drugiej strony poszanowaniem prawa do obrony, które przyznaje pozwanemu możliwość złożenia środka zaskarżenia przeciwko stwierdzeniu wykonalności w postępowaniu, w którym zostają wysłuchane obydwie strony, jeśli pozwany uważa, że zachodzi jedna z podstaw odmowy wykonania (wyroki: z dnia 28 kwietnia 2009 r., Apostolides, C‑420/07, EU:C:2009:271, pkt 73; z dnia 7 lipca 2016 r., Lebek, C‑70/15, EU:C:2016:524, pkt 36).

32      Jeśli chodzi o tę ostatnią kwestię, art. 45 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001 ogranicza możliwość odmowy stwierdzenia wykonalności albo jego uchylenia do przyczyn wymienionych w art. 34 i 35 tego rozporządzenia.

33      Artykuł 34 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001 stanowi, że orzeczenia nie uznaje się, jeżeli jego uznanie byłoby oczywiście sprzeczne z porządkiem publicznym państwa członkowskiego, w którym wystąpiono o uznanie.

34      Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału art. 34 rozporządzenia nr 44/2001 należy interpretować w sposób ścisły, jako że stanowi on przeszkodę w realizacji jednego z podstawowych celów tego rozporządzenia. Powoływanie się nań powinno z tego względu mieć miejsce jedynie w wyjątkowych przypadkach (wyroki: z dnia 28 kwietnia 2009 r., Apostolides, C‑420/07, EU:C:2009:271, pkt 55; z dnia 20 czerwca 2022 r., London Steam-Ship Owners’ Mutual Insurance Association, C‑700/20, EU:C:2022:488, pkt 77 i przytoczone tam orzecznictwo).

35      Jeśli chodzi w szczególności o art. 34 pkt 1, o ile na mocy zawartego w tym punkcie zastrzeżenia państwa członkowskie mają co do zasady swobodę określania wymogów swojego porządku publicznego zgodnie z krajowymi przepisami i praktyką, o tyle wyznaczenie granic tego pojęcia następuje w drodze wykładni tego rozporządzenia. W związku z tym, chociaż do Trybunału nie należy ustalanie, jakie elementy obejmuje porządek publiczny państwa członkowskiego, należy do niego jednak kontrolowanie granic, w jakich sąd państwa członkowskiego może powoływać się na to pojęcie, gdy odmawia on uznania orzeczenia wydanego przez sąd innego państwa członkowskiego (zob. podobnie wyroki: z dnia 28 kwietnia 2009 r., Apostolides, C‑420/07, EU:C:2009:271, pkt 56, 57; a także z dnia 16 lipca 2015 r., Diageo Brands, C‑681/13, EU:C:2015:471, pkt 42).

36      W tym względzie należy przypomnieć, że ustanawiając zakaz kontroli merytorycznej orzeczenia zagranicznego, art. 36 i art. 45 ust. 2 rozporządzenia nr 44/2001 stoją na przeszkodzie temu, by sąd wezwanego państwa członkowskiego odmówił uznania lub wykonania tego orzeczenia jedynie z powodu istnienia różnicy między normą prawną zastosowaną przez sąd państwa pochodzenia a normą, jaką zastosowałby sąd państwa członkowskiego wezwanego do wykonania, gdyby to on orzekał w sprawie. Sądowi tego państwa nie wolno także badać prawidłowości oceny prawnej ani oceny stanu faktycznego dokonanej przez sąd państwa członkowskiego pochodzenia (wyroki: z dnia 28 kwietnia 2009 r., Apostolides, C‑420/07, EU:C:2009:271, pkt 58; z dnia 25 maja 2016 r., Meroni, C‑559/14, EU:C:2016:349, pkt 41).

37      W konsekwencji powoływanie się na klauzulę porządku publicznego zawartą w art. 34 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001 jest dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy uznanie lub wykonanie orzeczenia wydanego w innym państwie członkowskim naruszałoby w sposób niedopuszczalny porządek prawny wezwanego państwa członkowskiego, ponieważ naruszałoby jedną z zasad podstawowych. Zakaz kontroli merytorycznej orzeczenia zagranicznego będzie zatem przestrzegany, jeżeli naruszenie będzie stanowić oczywiste naruszenie normy prawnej uważanej za zasadniczą dla porządku prawnego wezwanego państwa członkowskiego lub prawa uznanego za podstawowe w tym porządku prawnym (wyroki: z dnia 28 kwietnia 2009 r., Apostolides, C‑420/07, EU:C:2009:271, pkt 59; z dnia 25 maja 2016 r., Meroni, C‑559/14, EU:C:2016:349, pkt 42).

38      Sąd wezwanego państwa członkowskiego nie może zatem, bez podważania celu rozporządzenia nr 44/2001, odmówić uznania i wykonania orzeczenia innego państwa członkowskiego tylko dlatego, że uzna on, iż w orzeczeniu tym prawo krajowe lub prawo Unii zostało niewłaściwie zastosowane. Przeciwnie, należy raczej stwierdzić, że w takich przypadkach system środków odwoławczych stosowany w każdym państwie członkowskim, uzupełniony mechanizmem odesłania prejudycjalnego z art. 267 TFUE, stanowi dla jednostek wystarczające zabezpieczenie. W takich przypadkach można by było powołać się na klauzulę porządku publicznego tylko w zakresie, w jakim określony błąd co do prawa oznaczałby, że uznanie lub wykonanie orzeczenia w wezwanym państwie członkowskim należy uznać za oczywiste naruszenie podstawowej zasady prawa w porządku prawnym tego państwa członkowskiego (zob. podobnie wyrok z dnia 28 kwietnia 2009 r., Apostolides, C‑420/07, EU:C:2009:271, pkt 60).

39      Okoliczność, że to oczywiste naruszenie dotyczy przepisu prawa Unii, a nie przepisu prawa krajowego wezwanego państwa członkowskiego, nie zmienia przesłanek powołania się na klauzulę porządku publicznego w rozumieniu art. 34 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001, bez względu na to, czy chodzi o przepis materialnoprawny, czy proceduralny. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem do sądu krajowego należy bowiem zapewnienie z taką samą skutecznością ochrony praw ustanowionych w krajowym porządku prawnym i praw przyznanych przez porządek prawny Unii. Klauzula porządku publicznego ma zatem zastosowanie w ten sam sposób w przypadku, gdy uznanie lub wykonanie danego orzeczenia w wezwanym państwie członkowskim skutkowałoby oczywistym naruszeniem zasadniczej normy prawnej porządku prawnego Unii lub prawa uznanego za podstawowe w tym porządku prawnym, a zatem prawa tego państwa członkowskiego (zob. podobnie wyroki: z dnia 16 lipca 2015 r., Diageo Brands, C‑681/13, EU:C:2015:471, pkt 48; z dnia 7 września 2023 r., Charles Taylor Adjusting, C‑590/21, EU:C:2023:633, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo).

40      Trybunał orzekł już, że odnosi się to w szczególności do praw podstawowych uznanych na poziomie Unii (zob. podobnie wyrok z dnia 28 marca 2000 r., Krombach, C‑7/98, EU:C:2000:164, pkt 38).

41      Skoro sąd krajowy, stosując rozporządzenie nr 44/2001, stosuje prawo Unii w rozumieniu art. 51 ust. 1 Karty, sąd ten powinien spełnić wymogi wynikające z zapisanych w Karcie praw podstawowych, w szczególności gdy rozpoznaje on środek zaskarżenia, o którym mowa w art. 43 lub 44 rozporządzenia nr 44/2001, mający na celu weryfikację istnienia podstaw odmowy stwierdzenia wykonalności (zob. podobnie wyroki: z dnia 25 maja 2016 r., Meroni, C‑559/14, EU:C:2016:349, pkt 44; z dnia 7 maja 2020 r., Rina, C‑641/18, EU:C:2020:349, pkt 55).

42      Niemniej należy przypomnieć, że zasada wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi ma w prawie Unii fundamentalne znaczenie, gdyż umożliwia ona utworzenie i utrzymywanie przestrzeni bez granic wewnętrznych. Zasada ta wymaga, w szczególności w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, by każde z tych państw uznawało – z zastrzeżeniem wyjątkowych okoliczności – iż wszystkie inne państwa członkowskie przestrzegają prawa Unii, a zwłaszcza praw podstawowych uznanych w tym prawie [opinia 2/13 (Przystąpienie Unii do EKPC) z dnia 18 grudnia 2014 r., EU:C:2014:2454, pkt 191].

43      A zatem przy wykonywaniu prawa Unii państwa członkowskie mogą być zobowiązane na mocy tegoż właśnie prawa do przyjmowania domniemania przestrzegania praw podstawowych przez inne państwa członkowskie, tak że nie tylko nie mogą one żądać od innego państwa członkowskiego poziomu ochrony krajowej praw podstawowych wyższego od poziomu zapewnionego w prawie Unii, lecz także – z zastrzeżeniem wyjątkowych przypadków – nie mogą one sprawdzać, czy to inne państwo członkowskie rzeczywiście przestrzegało w konkretnym wypadku praw podstawowych zagwarantowanych przez Unię [opinia 2/13 (Przystąpienie Unii do EKPC) z dnia 18 grudnia 2014 r., EU:C:2014:2454, pkt 192].

44      Zatem, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 189 opinii, sąd wezwanego państwa członkowskiego jest obowiązany odmówić stwierdzenia wykonalności orzeczenia lub, zależnie od przypadku, uchylić jego wykonalność na podstawie art. 34 pkt 1 i art. 45 rozporządzenia nr 44/2001 wyłącznie w sytuacji, gdy wykonanie orzeczenia w tym państwie skutkowałoby oczywistym naruszeniem prawa podstawowego zapisanego w Karcie.

 W przedmiocie art. 11 Karty

45      Zgodnie z art. 11 ust. 1 Karty każdy ma prawo do wolności wypowiedzi, które to prawo obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe.

46      W sprawach, które dotyczą dziennikarzy lub wydawców i środków przekazu, związanych z publikacją artykułu prasowego, wolność wypowiedzi i informacji jest szczególnie chroniona na mocy art. 11 ust. 2 Karty, który stanowi, że należy szanować wolność i pluralizm mediów.

47      Prawa i wolności zapisane w art. 11 Karty nie stanowią prerogatyw o charakterze absolutnym, lecz należy je rozważać z uwzględnieniem ich funkcji społecznej (zob. podobnie wyrok z dnia 6 października 2020 r., La Quadrature du Net i in., C‑511/18, C‑512/18 i C‑520/18, EU:C:2020:791, pkt 120 i przytoczone tam orzecznictwo).

48      Jak bowiem wynika z art. 52 ust. 1 Karty, akt ten dopuszcza ograniczenia w korzystaniu z tych praw i wolności, o ile ograniczenia te są przewidziane ustawą, szanują istotę tych praw i wolności oraz – z poszanowaniem zasady proporcjonalności – są konieczne i rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego uznawanym przez Unię lub potrzebom ochrony praw i wolności innych osób.

49      W tym względzie należy przypomnieć, że art. 11 Karty stanowi jeden z istotnych fundamentów pluralistycznego i demokratycznego społeczeństwa, należący do wartości, na jakich zgodnie z art. 2 TUE opiera się Unia (zob. podobnie wyroki: z dnia 21 grudnia 2016 r., Tele2 Sverige i Watson i in., C‑203/15 i C‑698/15, EU:C:2016:970, pkt 93; a także z dnia 23 kwietnia 2020 r., Associazione Avvocatura per i diritti LGBTI, C‑507/18, EU:C:2020:289, pkt 48). W tym kontekście ingerencje w prawa i wolności gwarantowane na mocy omawianego art. 11 powinny być zatem ograniczone do tego, co jest ściśle konieczne (zob. podobnie wyrok z dnia 6 marca 2001 r., Connolly/Komisja, C‑274/99 P, EU:C:2001:127, pkt 41).

50      Jest tak szczególnie w przypadku ingerencji dotyczących dziennikarzy, a także wydawców i środków przekazu, ze względu na znaczenie prasy w demokratycznym społeczeństwie i w państwie prawa (zob. podobnie wyroki: z dnia 1 grudnia 2011 r., Painer, C‑145/10, EU:C:2011:798, pkt 113; z dnia 29 lipca 2019 r., Spiegel Online, C‑516/17, EU:C:2019:625, pkt 72).

51      Ponadto zgodnie z art. 52 ust. 3 Karty zawarte w niej prawa mają takie samo znaczenie i taki sam zakres jak odpowiadające im prawa zagwarantowane w EKPC, co jednakże nie stoi na przeszkodzie temu, aby prawo Unii przyznawało szerszą ochronę [wyrok z dnia 22 czerwca 2023 r., K.B. i F.S. (Uwzględnienie z urzędu w dziedzinie prawa karnego), C‑660/21, EU:C:2023:498, pkt 41].

52      W celu dokonania wykładni art. 11 Karty Trybunał powinien zatem brać pod uwagę, jako minimalny próg ochrony, prawa zapisane w będącym odpowiednikiem tego postanowienia art. 10 EKPC, tak jak zostały one zinterpretowane w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka [zob. podobnie wyroki: z dnia 15 marca 2022 r., Autorité des marchés financiers, C‑302/20, EU:C:2022:190, pkt 67; z dnia 12 stycznia 2023 r., Migracijos departamentas (Powody prześladowania oparte na opiniach politycznych), C‑280/21, EU:C:2023:13, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo].

53      Z utrwalonego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynika, że wyjątki od zasady wolności wypowiedzi wymagają wykładni ścisłej oraz że art. 10 ust. 2 EKPC pozostawia mało miejsca na ograniczenia wolności wypowiedzi w ramach debaty politycznej oraz w sprawach budzących powszechne zainteresowanie (zob. podobnie wyroki ETPC: z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie Pedersen i Baadsgaard przeciwko Danii, CE:ECHR:2004:1217JUD004901799, § 71; z dnia 23 kwietnia 2015 r. w sprawie Morice przeciwko Francji, CE:ECHR:2015:0423JUD002936910, §§ 124, 125; a także z dnia 17 stycznia 2017 r. w sprawie Tavares de Almeida Fernandes i Almeida Fernandes przeciwko Portugalii, CE:ECHR:2017:0117JUD003156613, § 55).

54      Powszechne zainteresowanie łączy się ze sprawami, które mogą budzić uprawnione zainteresowanie społeczeństwa, zwracać jego uwagę lub poważnie absorbować, zwłaszcza gdy wpływają na dobro obywateli albo na życie społeczności. Do kategorii tej należą sprawy związane ze sportem zawodowym (zob. podobnie wyroki ETPC: z dnia 22 lutego 2007 r. w sprawie Nikowitz i Verlagsgruppe News GmbH przeciwko Austrii, CE:ECHR:2007:0222JUD000526603, § 25; a także z dnia 27 czerwca 2017 r. w sprawie Satakunnan Markkinapörssi Oy i Satamedia Oy przeciwko Finlandii, CE:ECHR:2017:0627JUD000093113, § 171), a zatem także sprawy dotyczące dopingu w sporcie zawodowym.

55      W tym kontekście Europejski Trybunał Praw Człowieka wskazuje na zasadniczą rolę, jaką w demokratycznym społeczeństwie odgrywa prasa, co sprawia, że przysługujące jej gwarancje mają szczególne znaczenie. Chociaż prasa nie powinna przekraczać pewnych granic, związanych w szczególności z ochroną dobrego imienia i praw innych osób, to jej zadaniem jest jednakże przekazywanie, z poszanowaniem jej obowiązków i odpowiedzialności, informacji i opinii o wszystkich sprawach budzących powszechne zainteresowanie. W przeciwnym razie prasa nie mogłaby odgrywać swojej niezbędnej publicznej roli strażniczej (watchdog). Przy ustalaniu, jak wymaga tego art. 10 ust. 2 EKPC, czy rozpatrywana ingerencja jest proporcjonalna do realizowanego uzasadnionego celu, należy zatem przywiązywać dużą wagę do tego, że zapewnienie i utrzymanie wolności prasy leży w interesie demokratycznego społeczeństwa (zob. podobnie wyroki ETPC: z dnia 23 września 1994 r. w sprawie Jersild przeciwko Danii, CE:ECHR:1994:0923JUD001589089, § 31; z dnia 21 stycznia 1999 r. w sprawie Fressoz i Roire przeciwko Francji CE:ECHR:1999:0121JUD002918395, § 45; a także z dnia 16 czerwca 2015 r. w sprawie Delfi AS przeciwko Estonii, CE:ECHR:2015:0616JUD006456909, § 132).

56      Zasady te mają zastosowanie nie tylko do dziennikarzy, lecz również do wydawców prasy, którzy w pełni korzystają z wolności wypowiedzi oraz dzielą obowiązki i odpowiedzialność, o których mowa w art. 10 ust. 2 EKPC (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 15 stycznia 2009 r. w sprawie Orban i in. przeciwko Francji, CE:ECHR:2009:0115JUD002098505, § 47).

57      O ile osobom pokrzywdzonym zniesławiającymi wypowiedziami lub innego rodzaju bezprawnymi treściami powinna przysługiwać możliwość wytoczenia powództwa o zadośćuczynienie, stanowiącego skuteczny środek prawny przeciwko naruszeniu ich dobrego imienia, o tyle wszystkie orzeczenia zasądzające zadośćuczynienie za naruszenie dobrego imienia powinny wykazywać racjonalny związek proporcjonalności między zasądzoną kwotą a rozpatrywanym naruszeniem (zob. podobnie wyroki ETPC: z dnia 15 lutego 2005 r. w sprawie Steel i Morris przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, CE:ECHR:2005:0215JUD006841601, § 96; z dnia 16 czerwca 2015 r. w sprawie Delfi AS przeciwko Estonii, CE:ECHR:2015:0616JUD006456909, §§ 110, 131; a także z dnia 17 stycznia 2017 r. w sprawie Tavares de Almeida Fernandes i Almeida Fernandes przeciwko Portugalii, CE:ECHR:2017:0117JUD003156613, § 77).

58      W tym kontekście należy rozróżnić wyrok zasądzający na rzecz osoby prawnej od wyroku zasądzającego na rzecz osoby fizycznej, ponieważ naruszenie dobrego imienia osoby fizycznej może skutkować reperkusjami dotyczącymi godności tej osoby, podczas gdy dobre imię osoby prawnej nie obejmuje tego wymiaru moralnego (zob. podobnie wyroki ETPC: z dnia 15 lutego 2005 r. w sprawie Steel i Morris przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, CE:ECHR:2005:0215JUD006841601, § 94; z dnia 19 lipca 2011 r. w sprawie UJ przeciwko Węgrom, CE:ECHR:2011:0719JUD002395410, § 22; z dnia 11 stycznia 2022 r. w sprawie Freitas Rangel przeciwko Portugalii, CE:ECHR:2022:0111JUD007887313, §§ 48, 53, 58).

59      Niemniej należy przypomnieć, że Europejski Trybunał Praw Człowieka dokonuje oceny proporcjonalności ingerencji na podstawie tych samych kryteriów zarówno w przypadku osoby prawnej, jak i w przypadku osoby fizycznej (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 5 grudnia 2017 r. w sprawie Frisk i Jensen przeciwko Danii, CE:ECHR:2017:1205JUD001965712, § 55).

60      Jeśli chodzi o proporcjonalny charakter sankcji, każde bezzasadne ograniczenie wolności wypowiedzi niesie ze sobą ryzyko ograniczenia lub blokady relacji medialnych w analogicznych sprawach w przyszłości. Istotny jest sam fakt wydania wyroku zasądzającego, nawet jeżeli wyrok ten zapadł wyłącznie w sprawie cywilnej, a wymierzona sankcja ma marginalny charakter (zob. podobnie wyroki ETPC: z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie Couderc i Hachette Filipacchi associés przeciwko Francji, CE:ECHR:2015:1110JUD004045407, § 151; a także z dnia 25 lutego 2016 r. w sprawie Société de conception de presse et d’édition przeciwko Francji, CE:ECHR:2016:0225JUD000468311, § 49).

61      W szczególności, zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, należy zachować największą ostrożność w sytuacjach, gdy podjęte środki lub zasądzone sankcje mogą zniechęcić prasę do uczestnictwa w debacie dotyczącej spraw budzących uzasadnione powszechne zainteresowanie, a tym samym – wywrzeć skutek odstraszający od korzystania z wolności prasy w przypadku takich spraw (zob. podobnie wyroki ETPC: z dnia 20 maja 1999 r. w sprawie Bladet Tromsø i Stensaas przeciwko Norwegii, CE:ECHR:1999:0520JUD002198093, § 64; a także z dnia 17 grudnia 2004 r w sprawie Cumpănă i Mazăre przeciwko Rumunii, CE:ECHR:2004:1217JUD 003334896, § 111).

62      W tym względzie należy uznać, że kwota zadośćuczynienia o nieprzewidywalnej wysokości lub kwota wygórowana w stosunku do kwot zasądzanych w porównywalnych sprawach o zniesławienie mogą wywrzeć skutek odstraszający od korzystania z wolności prasy [zob. podobnie wyroki ETPC: z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie Público – Comunicação Social, S.A. i in. przeciwko Portugalii, CE:ECHR:2010:1207JUD003932407, § 55; a także z dnia 15 czerwca 2017 r. w sprawie Independent Newspapers (Ireland) Limited przeciwko Irlandii, CE:ECHR:2017:0615JUD002819915, §§ 84, 85].

63      Ponadto, mając na względzie zasadniczą rolę prasy w demokratycznym społeczeństwie oraz gwarancje, jakimi prasa ta powinna dysponować zgodnie z orzecznictwem przypomnianym w pkt 55 niniejszego wyroku, jest tak co do zasady w przypadku, gdy wyrok przyznaje stronie poszkodowanej odszkodowanie lub zadośćuczynienie przewyższające rzeczywiście poniesioną szkodę majątkową lub niemajątkową.

64      Taki skutek odstraszający może wynikać nawet z zasądzenia kwot relatywnie niskich w świetle standardów stosowanych w porównywalnych sprawach o zniesławienie. Jest tak zasadniczo w przypadkach, gdy zasądzone kwoty okazują się istotne w odniesieniu do środków, jakimi dysponuje strona, wobec której zapadł wyrok (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 15 lutego 2005 r. w sprawie Steel i Morris przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, CE:ECHR:2005:0215JUD 006841601, § 96), bez względu na to, czy chodzi o dziennikarza, czy o wydawcę prasowego.

65      Poza tym do celów oceny proporcjonalnego charakteru zasądzonego zadośćuczynienia należy brać pod uwagę również inne wymierzone sankcje, takie jak publikacja sprostowania czy oficjalne przeprosiny, a także koszty postępowania obciążające stronę, wobec której zapadł wyrok (zob. podobnie wyroki ETPC: z dnia 11 grudnia 2012 r. w sprawie Ileana Constantinescu przeciwko Rumunii, CE:ECHR:2012:1211JUD003256304, § 49; z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie Couderc i Hachette Filipacchi associés przeciwko Francji, CE:ECHR:2015:1110JUD004045407, § 152; a także z dnia 27 czerwca 2017 r. w sprawie Ghiulfer Predescu przeciwko Rumunii, CE:ECHR:2017:0627JUD002975109, § 61).

 W przedmiocie wykładni art. 34 pkt 1 i art. 45 rozporządzenia nr 44/2001 w związku z art. 11 Karty

66      Z powyższych rozważań wynika, że zgodnie z art. 34 pkt 1 oraz art. 45 rozporządzenia nr 44/2001 należy odmówić stwierdzenia wykonalności wyroku zasądzającego od spółki wydającej dziennik i jednego z jej dziennikarzy zadośćuczynienie tytułem naprawienia szkody niemajątkowej poniesionej przez klub sportowy i przez członka zespołu medycznego tego klubu w wyniku naruszenia ich dobrego imienia poprzez informację na ich temat opublikowaną w tym dzienniku, jeżeli wykonanie wyroku skutkowałoby oczywistym naruszeniem praw i wolności zapisanych w art. 11 Karty.

67      Takie oczywiste naruszenie art. 11 Karty jest bowiem objęte zakresem pojęcia porządku publicznego wezwanego państwa członkowskiego, a zatem stanowi podstawę odmowy stwierdzenia wykonalności wskazaną w art. 34 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001 w związku z art. 45 tego rozporządzenia.

68      Sąd odsyłający powinien ocenić – uwzględniając wszystkie okoliczności sprawy, w tym nie tylko zasoby finansowe osób, od których zasądzono zadośćuczynienie, lecz również wagę przewinienia tych osób i rozmiar szkody, ustalone w orzeczeniach rozpatrywanych w postępowaniu głównym – czy wykonanie tych orzeczeń skutkowałoby, w świetle kryteriów sformułowanych w pkt 53–64 niniejszego wyroku, oczywistym naruszeniem praw i wolności zapisanych w art. 11 Karty.

69      W tym celu sąd ten powinien zweryfikować, czy zadośćuczynienie zasądzone wspomnianymi wyrokami jawi się jako oczywiście nieproporcjonalne w stosunku do rozpatrywanego naruszenia dobrego imienia, a tym samym może wywrzeć w wezwanym państwie członkowskim skutek odstraszający w odniesieniu do relacji medialnych dotyczących analogicznych spraw w przyszłości lub, ogólniej rzecz ujmując, w odniesieniu do korzystania z wolności prasy, o której mowa w art. 11 Karty.

70      W tym kontekście należy wyjaśnić, że o ile sąd odsyłający może uwzględnić kwoty zasądzane w wezwanym państwie członkowskim z tytułu porównywalnego naruszenia, o tyle ewentualna rozbieżność między tymi kwotami a kwotą zadośćuczynienia zasądzoną wspomnianymi wyrokami sama w sobie nie jest wystarczająca, by uznać w sposób automatyczny i bez następczej weryfikacji, że zadośćuczynienie to jest oczywiście nieproporcjonalne w stosunku do rozpatrywanego naruszenia dobrego imienia.

71      Poza tym, skoro celem weryfikacji, jaką ma przeprowadzić sąd odsyłający, jest jedynie zidentyfikowanie oczywistego naruszenia praw i wolności zapisanych w art. 11 Karty, weryfikacja ta nie może obejmować kontroli ocen merytorycznych dokonanych przez sąd państwa członkowskiego pochodzenia, gdyż stanowiłoby to kontrolę merytoryczną, jednoznacznie zakazaną przez art. 36 i art. 45 ust. 2 rozporządzenia nr 44/2001. W tej sytuacji sąd odsyłający nie mógłby zatem badać w szczególności, czy EE i Société Éditrice du Monde, publikując rozpatrywany w postępowaniu głównym artykuł, działali w poszanowaniu swoich obowiązków i odpowiedzialności, albo kwestionować ustaleń wyroku Tribunal Supremo (sądu najwyższego) z dnia 24 lutego 2014 r. odnoszących się do wagi przewinienia, jakiego dopuścili się EE lub Société Éditrice du Monde, lub do rozmiaru szkody poniesionej przez Real Madrid i przez AE.

72      Mając na względzie pytania sądu odsyłającego, należy jeszcze zauważyć, że jak wynika z pkt 58 i 63 niniejszego wyroku, nie można wykluczyć, iż sąd ten w świetle wszystkich okoliczności sprawy dojdzie do wniosku, że oczywiste naruszenie wolności prasy wynikające z wykonania rozpatrywanych w postępowaniu głównym orzeczeń wystąpi jedynie w odniesieniu do jednego z dwóch powodów lub jednego z dwóch pozwanych, których dotyczą te orzeczenia.

73      W sytuacji gdyby sąd ten stwierdził, że zachodzi oczywiste naruszenie wolności prasy, musiałby on ograniczyć odmowę stwierdzenia wykonalności wspomnianych orzeczeń do części oczywiście nieproporcjonalnej, w wezwanym państwie członkowskim, zasądzonego zadośćuczynienia.

74      Z powyższego wynika, że na zadane pytania należy odpowiedzieć w ten sposób, iż art. 34 pkt 1 i art. 45 rozporządzenia nr 44/2001 w związku z art. 11 Karty należy interpretować w ten sposób, że należy odmówić stwierdzenia wykonalności wyroku zasądzającego od spółki wydającej dziennik i jednego z jej dziennikarzy zadośćuczynienie tytułem naprawienia szkody niemajątkowej poniesionej przez klub sportowy i przez członka zespołu medycznego tego klubu w wyniku naruszenia ich dobrego imienia poprzez informację na ich temat opublikowaną w tym dzienniku, jeżeli wykonanie wyroku skutkowałoby oczywistym naruszeniem zasady wolności prasy zapisanej w art. 11 Karty, a tym samym naruszeniem porządku publicznego wezwanego państwa członkowskiego.

 W przedmiocie kosztów

75      Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 34 pkt 1 i art. 45 rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych w związku z art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej

należy interpretować w ten sposób, że:

należy odmówić stwierdzenia wykonalności wyroku zasądzającego od spółki wydającej dziennik i jednego z jej dziennikarzy zadośćuczynienie tytułem naprawienia szkody niemajątkowej poniesionej przez klub sportowy i przez członka zespołu medycznego tego klubu w wyniku naruszenia ich dobrego imienia poprzez informację na ich temat opublikowaną w tym dzienniku, jeżeli wykonanie wyroku skutkowałoby oczywistym naruszeniem zasady wolności prasy zapisanej w art. 11 Karty praw podstawowych, a tym samym naruszeniem porządku publicznego wezwanego państwa członkowskiego.