Wyrok z dnia 2022-10-13 sygn. C-405/21

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

WYROK TRYBUNAŁU (dziesiąta izba)

z dnia 13 października 2022 r.

Odesłanie prejudycjalne – Ochrona konsumentów – Dyrektywa 93/13/EWG – Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich – Artykuł 3 ust. 1 i art. 8 – Kryteria oceny nieuczciwego charakteru warunku umownego – Znacząca nierównowaga wynikających z umowy praw i obowiązków stron – Wymóg dobrej wiary przedsiębiorcy – Możliwość zapewnienia wyższego poziomu ochrony niż poziom ochrony przewidziany w dyrektywie

W sprawie C-405/21

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Višje sodišče v Mariboru (sąd apelacyjny w Mariborze, Słowenia) postanowieniem z dnia 8 czerwca 2021 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 30 czerwca 2021 r., w postępowaniu:

FV

przeciwko

NOVA KREDITNA BANKA MARIBOR d.d.,

TRYBUNAŁ (dziesiąta izba),

w składzie: M. Ilešič, pełniący obowiązki prezesa izby, I. Jarukaitis i Z. Csehi (sprawozdawca), sędziowie,

rzecznik generalny: G. Pitruzzella,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

rozważywszy uwagi, które przedstawili:

–        w imieniu FV – R. Preininger, odvetnik,

–        w imieniu rządu słoweńskiego – B. Jovin Hrastnik, w charakterze pełnomocnika,

–        w imieniu Komisji Europejskiej – B. Rous Demiri oraz N. Ruiz García, w charakterze pełnomocników,

podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 3 ust. 1 oraz art. 8 i 8a dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. 1993, L 95, s. 29), zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. (Dz.U. 2011, L 304, s. 64) (zwanej dalej „dyrektywą 93/13”).

2        Powyższy wniosek został przedstawiony w ramach sporu między FV, konsumentką, a NOVA KREDITNA BANKA MARIBOR d.d., instytucją bankową prawa słoweńskiego, w przedmiocie umowy kredytu oraz aktów prawnych związanych z tą umową.

 Ramy prawne

 Prawo Unii

3        Motywy dwunasty i szesnasty dyrektywy 93/13 mają następujące brzmienie:

„[…] obowiązujące prawo krajowe pozwala jedynie na częściową harmonizację przepisów; niniejsza dyrektywa dotyczy w szczególności warunków umownych, które nie zostały indywidualnie wynegocjowane; państwa członkowskie w poszanowaniu postanowień traktatu powinny mieć możliwość zapewnienia konsumentom wyższego poziomu bezpieczeństwa [ochrony] poprzez wprowadzenie przepisów prawa krajowego bardziej rygorystycznych niż przewidziane w niniejszej dyrektywie;

[…]

ocena nieuczciwego charakteru warunków umowy, zgodnie z wybranymi ogólnymi kryteriami, zwłaszcza w przypadku działalności dotyczącej sprzedaży lub dostaw o charakterze publicznym zapewniającej usługi o charakterze powszechnym, przy uwzględnieniu solidarności między użytkownikami, muszą być uzupełnione środkami umożliwiającymi dokonanie ogólnej oceny różnych interesów; stanowi to wymóg działania w dobrej wierze; przy dokonywaniu oceny działania w dobrej wierze będzie brana pod uwagę zwłaszcza siła pozycji przetargowej stron umowy, a w szczególności czy konsument był zachęcany do wyrażenia zgody na warunki umowy i czy towary lub usługi były sprzedane lub dostarczone na specjalne zamówienie konsumenta; sprzedawca lub dostawca spełnia wymóg działania w dobrej wierze, jeżeli traktuje on drugą stronę umowy w sposób sprawiedliwy i słuszny, należycie uwzględniając jej prawnie uzasadnione roszczenia”.

4        Artykuł 3 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje:

„Warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, uznaje się za nieuczciwe, jeśli stojąc w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta”.

5        Artykuł 5 wspomnianej dyrektywy stanowi:

„W przypadku umów, w których wszystkie lub niektóre z przedstawianych konsumentowi warunków wyrażone są na piśmie, warunki te muszą zawsze być sporządzone prostym i zrozumiałym językiem. Wszelkie wątpliwości co do treści warunku należy interpretować na korzyść konsumenta […]”.

6        Artykuł 8 rzeczonej dyrektywy przewiduje:

„W celu zapewnienia wyższego stopnia ochrony konsumenta państwa członkowskie mogą przyjąć lub utrzymać bardziej rygorystyczne przepisy prawne zgodne z traktatem w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą”.

7        Artykuł 8a dyrektywy 93/13 stanowi w ust. 1 i 2:

„1.      W przypadku gdy państwo członkowskie przyjmuje przepisy zgodnie z art. 8, informuje ono Komisję o tych przepisach, jak również o wszelkich późniejszych zmianach, w szczególności w przypadku gdy przepisy te:

–        rozszerzają zakres oceny nieuczciwego charakteru na postanowienia umowne wynegocjowane indywidualnie lub na relację ceny lub wynagrodzenia [lub]

–        zawierają wykaz postanowień umownych, które są uznawane za nieuczciwe.

2.      Komisja zapewnia, aby informacje, o których mowa w ust. 1, były łatwo dostępne dla konsumentów i przedsiębiorców, między innymi na specjalnie do tego przeznaczonej stronie internetowej”.

 Prawo słoweńskie

8        Artykuł 24 Zakon o varstvu potrošnikov (ustawy o ochronie konsumentów) (Uradni list RS, nr 98/04, wersja skonsolidowana; zwanej dalej „ZVPot”) przewiduje w ust. 1:

„1.      Warunki umowne uznaje się za nieuczciwe, jeżeli:

–        powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta lub

–        powodują, że wykonanie umowy wyrządza konsumentowi nieuzasadnioną szkodę, lub

–        powodują, że wykonanie umowy znacznie różni się od tego, czego konsument mógł racjonalnie oczekiwać, lub

–        są sprzeczne z zasadą dobrej wiary i uczciwości”.

 Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne

9        W dniu 19 września 2007 r. NOVA KREDITNA BANKA MARIBOR i matka FV zawarli umowę kredytu. W związku ze zgonem tej ostatniej na podstawie umowy o przystąpieniu do długu FV zobowiązała się w dniu 21 lipca 2014 r. do zwrotu na rzecz pozwanego w postępowaniu głównym kwoty pozostałej do zapłaty z tytułu umowy kredytu. W drodze tej ostatniej umowy kredytobiorczyni pożyczyła kwotę 149 220 franków szwajcarskich (CHF) (około 89 568 EUR w dniu zawarcia umowy kredytu), która miała zostać zwrócona w terminie 240 miesięcy.

10      Wspomniana umowa kredytu nie zawiera postanowień co do mającego zastosowanie kursu wymiany. Natomiast zgodnie z art. 12 tej umowy ryzyko kursowe ponosi w całości kredytobiorczyni.

11      Sąd odsyłający wskazuje, że w niniejszym przypadku ryzyko kursowe się zmaterializowało, ponieważ w dniu 29 stycznia 2018 r. kredytobiorczyni musiała jeszcze zwrócić pozwanemu w postępowaniu głównym kwotę 72 049,58 EUR.

12      W dniu 9 kwietnia 2018 r. FV wniosła pozew do Okrožno sodišče v Mariboru (sądu okręgowego w Mariborze, Słowenia), mający w szczególności na celu stwierdzenie nieważności umowy kredytu będącego przedmiotem sporu w postępowaniu głównym, powołując się na zmiany kursu wymiany euro do franka szwajcarskiego. W związku z oddaleniem tego pozwu przez ten sąd FV wniosła apelację do Višje sodišče v Mariboru (sądu apelacyjnego w Mariborze, Słowenia), który jest sądem odsyłającym.

13      Zdaniem tego sądu rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu zależy zasadniczo od kwestii, czy art. 24 ust. 1 ZVPot jest zgodny z brzmieniem i celami dyrektywy 93/13. Mówiąc konkretnie, sąd ten dąży do ustalenia, czy art. 3 ust. 1 tej dyrektywy można przetransponować do prawa krajowego w taki sposób, by przesłanki „dobrej wiary” i „znaczącej nierównowagi” były odrębne i niezależne od siebie, w związku z czym w okolicznościach zawisłej przed nim sprawy nie miałby on potrzeby badać, czy pozwany w postępowaniu głównym działał w dobrej wierze.

14      Sąd odsyłający uważa, że z łącznej lektury motywów dwunastego i szesnastego dyrektywy 93/13 oraz art. 8 i 8a tej dyrektywy wynika, iż państwa członkowskie mogą przyjąć przepisy zapewniające wyższy poziom ochrony konsumentów niż poziom ochrony zagwarantowany w tej dyrektywie oraz że w danym przypadku o takich przepisach należy poinformować Komisję. Jego zdaniem Republika Słoweńska nie poinformowała Komisji o przepisach dotyczących warunków, o których mowa w art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13.

15      Ponadto sąd odsyłający wskazuje, że z orzecznictwa Trybunału nie wynika jasna interpretacja art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13, na podstawie której mógłby rozstrzygnąć, czy wykładnia i stosowanie właściwego przepisu prawa krajowego są zgodne z celami tej dyrektywy. Sąd odsyłający wskazuje ponadto, że z wielu orzeczeń Vrhovno sodišče (sądu najwyższego, Słowenia) wynika, iż owe dwie przesłanki, o których mowa w art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13, należy postrzegać jako kumulatywne, co jest sprzeczne z interesami konsumenta i zapewnia mu słabszą ochronę niż ochrona zagwarantowana w prawie krajowym. Sąd odsyłający uważa, że takie stanowisko nie jest zgodne z orzecznictwem Trybunału, które, pozwalając krajowym sądom najwyższym na doprecyzowanie kryteriów określonych przez sam Trybunał, nie pozwala im jednak uniemożliwić sądom niższych instancji zagwarantowania konsumentom pełnej skuteczności dyrektywy 93/13 i skutecznego środka ochrony ich praw.

16      W tych okolicznościach Višje sodišče v Mariboru (sąd apelacyjny w Mariborze, Słowenia) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 3 ust. 1 dyrektywy [93/13] w związku z jej art. 8 i 8a należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym kwalifikującym przesłanki »dobrej wiary« i »znaczącej nierównowagi« jako alternatywne (odrębne, autonomiczne i niezależne), tak że dla rozstrzygnięcia kwestii nieuczciwego charakteru warunku umowy wystarczy zaistnienie istotnych okoliczności faktycznych stanowiących o wystąpieniu tylko jednej z tych dwóch przesłanek?”.

 W przedmiocie pytania prejudycjalnego

17      Za pomocą swojego pytania sąd odsyłający chciałby się zasadniczo dowiedzieć, czy art. 3 ust. 1 i art. 8 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które w sytuacji gdy warunek umowny powoduje znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta, pozwala stwierdzić nieuczciwy charakter tego warunku bez przeprowadzania w takim przypadku badania wymogu „dobrej wiary” w rozumieniu wspomnianego art. 3 ust. 1.

18      Na wstępie należy wyjaśnić, że dyrektywa 93/13 wymaga, aby państwa członkowskie ustanowiły mechanizm gwarantujący, by każdy warunek umowny, który nie został wynegocjowany indywidualnie, mógł zostać poddany kontroli w celu oceny jego ewentualnego nieuczciwego charakteru. W tych ramach do sądu krajowego należy ustalenie, przy uwzględnieniu kryteriów określonych w art. 3 ust. 1 i art. 5 dyrektywy 93/13, czy w świetle konkretnych okoliczności danego przypadku taki warunek umowny spełnia ustanowione w tej dyrektywie wymogi dobrej wiary, równowagi i przejrzystości (wyrok z dnia 7 listopada 2019 r., Profi Credit Polska, C‑419/18 i C‑483/18, EU:C:2019:930, pkt 53 i przytoczone tam orzecznictwo).

19      Zgodnie z art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13 warunek umowy zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą, który to warunek nie był indywidualnie negocjowany, uznaje się za nieuczciwy, jeśli stojąc w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powoduje znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta.

20      Powołując się na pojęcia „dobrej wiary” i „znaczącej nierównowagi” wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta, art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13 definiuje jedynie w sposób abstrakcyjny elementy, które sprawiają, iż dany warunek umowy, który nie stanowił przedmiotu indywidualnych negocjacji, ma nieuczciwy charakter (wyrok z dnia 27 stycznia 2021 r., Dexia Nederland, C‑229/19 i C‑289/19, EU:C:2021:68, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo).

21      Trybunał orzekł w związku z tym, że aby ustalić, czy dany warunek powoduje powstanie „znaczącej nierównowagi” wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta, należy w szczególności wziąć pod uwagę zasady, jakie mają zgodnie z prawem krajowym zastosowanie w braku porozumienia stron w tym zakresie. Przeprowadzając taką analizę porównawczą, sąd krajowy będzie w stanie ocenić, czy i, w odpowiednim przypadku, w jakim zakresie umowa ta stawia konsumenta w sytuacji prawnej gorszej niż ta przewidziana w obowiązujących przepisach krajowych. Podobnie właściwe w tym względzie wydaje się przeprowadzenie analizy sytuacji prawnej tego konsumenta pod kątem posiadanych przez niego zgodnie z prawem krajowym możliwości doprowadzenia do zaprzestania stosowania nieuczciwych warunków (wyrok z dnia 27 stycznia 2021 r., Dexia Nederland, C‑229/19 i C‑289/19, EU:C:2021:68, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo).

22      Ponadto badanie istnienia takiej ewentualnej „znaczącej nierównowagi” nie może sprowadzać się do ekonomicznej oceny o charakterze ilościowym, dokonywanej w oparciu o porównanie z jednej strony całkowitej kwoty transakcji będącej przedmiotem umowy, a z drugiej strony kosztów, które zgodnie z tym warunkiem obciążają konsumenta. Znacząca nierównowaga może bowiem wynikać z samego faktu wystarczająco poważnego naruszenia sytuacji prawnej, w jakiej konsument, jako strona danej umowy, znajduje się na mocy właściwych przepisów krajowych, czy to w postaci ograniczenia treści praw, które zgodnie z rzeczonymi przepisami przysługują mu na podstawie tej umowy, czy przeszkody w ich wykonywaniu, czy też nałożenia na niego dodatkowego obowiązku, którego nie przewidują przepisy krajowe (wyrok z dnia 27 stycznia 2021 r., Dexia Nederland, C‑229/19 i C‑289/19, EU:C:2021:68, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo).

23      Jeśli chodzi o kwestię, czy spełniony jest wymóg „dobrej wiary” w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13, z orzecznictwa wynika, że z uwagi na motyw szesnasty tej dyrektywy sąd krajowy musi w tym zakresie sprawdzić, czy przedsiębiorca traktujący konsumenta w sposób uczciwy i słuszny mógłby racjonalnie spodziewać się, iż konsument ten przyjąłby taki warunek w drodze negocjacji indywidualnych (wyrok z dnia 3 października 2019 r., Kiss i CIB Bank, C‑621/17, EU:C:2019:820, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo).

24      I tak, jak wynika z motywu szesnastego tej dyrektywy, wymóg „dobrej wiary” w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13 jest elementem, który pozwala zweryfikować, czy przedsiębiorca traktował w uczciwy i słuszny sposób konsumenta, którego uzasadnione interesy musi on wziąć pod uwagę. Z motywu tego wynika również, że przy dokonywaniu oceny dobrej wiary należy w szczególności brać pod uwagę siłę pozycji przetargowej stron umowy, okoliczność, czy konsument był w jakikolwiek sposób zachęcany do wyrażenia zgody na warunki umowy, i to, czy towary lub usługi zostały sprzedane lub dostarczone na specjalne zamówienie konsumenta.

25      Ponadto Trybunał wyjaśnił już, że pojęcie „dobrej wiary” jest nierozerwalnie związane z badaniem nieuczciwego charakteru warunku umownego (postanowienie z dnia 17 listopada 2021 r., Unión de Créditos Inmobiliarios, C‑79/21, niepublikowane, EU:C:2021:945, pkt 38).

26      W związku z powyższym do sądu krajowego należy zbadanie, w świetle ogółu okoliczności faktycznych danej sprawy, po pierwsze, możliwego niedochowania wymogu dobrej wiary, i po drugie, istnienia ewentualnej znaczącej nierównowagi na niekorzyść klienta w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13 (wyrok z dnia 3 października 2019 r., Kiss i CIB Bank, C‑621/17, EU:C:2019:820, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo).

27      W tych okolicznościach należy uznać, że oba elementy, o których mowa w art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13, wymagają – z uwzględnieniem całokształtu okoliczności danej sprawy – dokonania przez sąd krajowy oceny w świetle właściwych im kryteriów, aby móc ustalić, czy dany warunek umowny ma nieuczciwy charakter, przy czym należy doprecyzować, że ocena tych elementów na podstawie owych kryteriów nie wyklucza istnienia związku między nimi.

28      Ponadto przejrzysty charakter warunku umownego, wymagany w art. 5 dyrektywy 93/13, stanowi również jeden z elementów, które sąd krajowy powinien wziąć pod uwagę przy dokonywaniu należącej do niego oceny uczciwości tego warunku na podstawie art. 3 ust. 1 tej dyrektywy (zob. podobnie wyrok z dnia 10 czerwca 2021 r., BNP Paribas Personal Finance, C‑609/19, EU:C:2021:469, pkt 62 i przytoczone tam orzecznictwo).

29      W niniejszym przypadku sąd odsyłający dąży zasadniczo do ustalenia, czy na podstawie słoweńskiego uregulowania może orzec w przedmiocie sporu w postępowaniu głównym bez zbadania kwestii, czy przedsiębiorca działał w dobrej wierze. Pojawia się zatem pytanie, czy istnienie znaczącej nierównowagi wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta może wystarczyć, przy poszanowaniu prawa Unii, do celów ustalenia nieuczciwego charakteru warunku umownego.

30      W tym względzie należy przede wszystkim zauważyć, że zgodnie z motywem dwunastym dyrektywy 93/13 dokonuje ona jedynie częściowej i minimalnej harmonizacji przepisów krajowych dotyczących nieuczciwych warunków umownych, pozostawiając państwom członkowskim możliwość – przy poszanowaniu traktatu FUE – zapewnienia konsumentowi wyższego poziomu ochrony w drodze przepisów krajowych bardziej rygorystycznych niż przepisy tej dyrektywy. Ponadto zgodnie z art. 8 wspomnianej dyrektywy w celu zapewnienia wyższego poziomu ochrony konsumenta państwa członkowskie mogą przyjąć lub utrzymać bardziej rygorystyczne przepisy prawne zgodne z tym traktatem w dziedzinie objętej przedmiotową dyrektywą (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Trapeza Peiraios, C‑243/20, EU:C:2021:1045, pkt 54 i przytoczone tam orzecznictwo).

31      Następnie należy przypomnieć, że dyrektywa 93/13 została przetransponowana do słoweńskiego porządku prawnego za pomocą ZVPot. I tak art. 24 ust. 1 ZVPot przewiduje cztery przypadki, połączone spójnikiem „lub”, w których warunek umowny uznaje się za nieuczciwy. Wśród tych przypadków figuruje przypadek spowodowania przez warunek umowny ze szkodą dla konsumenta znaczącej nierównowagi wynikających z umowy praw i obowiązków stron (tiret pierwsze) i przypadek naruszenia przez warunek umowny zasady dobrej wiary i uczciwości (tiret czwarte).

32      W tym kontekście, w świetle przedstawionych przez rząd słoweński uwag na piśmie dotyczących pojęcia „zasady dobrej wiary i uczciwości”, należy podkreślić, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunał jest zobowiązany uwzględnić, w ramach podziału kompetencji między Trybunałem a sądami krajowymi, kontekst faktyczny i prawny, w jaki wpisują się pytania prejudycjalne, w takiej postaci, w jakiej został on opisany w postanowieniu odsyłającym, w związku z czym badania odesłania prejudycjalnego nie można dokonywać z punktu widzenia wykładni prawa krajowego, na którą powołuje się rząd państwa członkowskiego lub strona sporu w postępowaniu głównym [zob. podobnie wyrok z dnia 15 kwietnia 2021 r., État belge (Okoliczności zaistniałe po wydaniu decyzji o przekazaniu), C‑194/19, EU:C:2021:270, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo].

33      Ponadto, jak przypomniano w pkt 23 i 24 niniejszego wyroku, wymóg „dobrej wiary” w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w świetle motywu szesnastego tej dyrektywy.

34      Wreszcie zgodnie z art. 8 dyrektywy 93/13 państwa członkowskie co do zasady dysponują swobodą w kwestii rozszerzenia ochrony przewidzianej w art. 3 ust. 1 tej dyrektywy (zob. podobnie wyrok z dnia 19 września 2019 r., Lovasné Tóth, C‑34/18, EU:C:2019:764, pkt 47), o ile dane uregulowanie krajowe zapewnia konsumentom wyższy poziom ochrony i nie narusza postanowień traktatów (zob. podobnie wyrok z dnia 2 kwietnia 2020 r., Condominio di Milano, via Meda, C‑329/19, EU:C:2020:263, pkt 37).

35      Otóż uregulowaniu krajowemu takiemu jak uregulowanie będące przedmiotem sporu w postępowaniu głównym przyświeca cel ochrony konsumentów zagwarantowany w dyrektywie 93/13. Ponadto zgodnie z art. 8 tej dyrektywy uregulowanie to może zapewnić konsumentom wyższy poziom ochrony niż poziom ochrony ustanowiony w dyrektywie, czego zweryfikowanie należy jednak do sądu krajowego, również z uwzględnieniem orzecznictwa krajowego w tej dziedzinie.

36      Co więcej, mając na uwadze pytania sądu odsyłającego, należy zauważyć, że Komisja wskazała w uwagach przedłożonych Trybunałowi, że władze słoweńskie poinformowały ją o odpowiednich przepisach dotyczących kryteriów i zasad oceny uczciwości warunków umownych zgodnie z tym, co przewiduje art. 8a dyrektywy 93/13, tak że przepis ten nie może mieć w niniejszym przypadku wpływu na żądaną wykładnię.

37      W świetle powyższego na zadane pytanie należy odpowiedzieć, że art. 3 ust. 1 i art. 8 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które w sytuacji gdy warunek umowny powoduje znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta, pozwala stwierdzić nieuczciwy charakter tego warunku bez przeprowadzania w takim przypadku badania wymogu „dobrej wiary” w rozumieniu wspomnianego art. 3 ust. 1.

 W przedmiocie kosztów

38      Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (dziesiąta izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 3 ust. 1 i art. 8 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich

należy interpretować w ten sposób, że:

nie stoją one na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które w sytuacji gdy warunek umowny powoduje znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta, pozwala stwierdzić nieuczciwy charakter tego warunku bez przeprowadzania w takim przypadku badania wymogu „dobrej wiary” w rozumieniu wspomnianego art. 3 ust. 1.