Wymóg prostego i zrozumiałego języka; In dubio pro konsument

Wymogu przejrzystości warunków umownych, przewidzianego zarówno w art. 4 ust. 2, jak i w art. 5 dyrektywy 93/13 nie można zawężać jedynie do samego zrozumiałego charakteru tych warunków pod względem formalnym i gramatycznym, lecz należy go interpretować szeroko, biorąc pod uwagę słabszą pozycję konsumenta względem przedsiębiorcy, w szczególności ze względu na stopień poinformowania (zob. podobnie wyrok z dnia 20 września 2017 r., Andriciuc i in., C-186/16).

Wymóg przejrzystości wymaga zatem nie tylko, aby dany warunek był zrozumiały dla danego konsumenta pod względem formalnym i gramatycznym, ale również aby umowa przedstawiała w sposób przejrzysty konkretne funkcjonowanie mechanizmu, do którego odnosi się dany warunek, a także, w stosownych przypadkach, związek między tym mechanizmem a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach, tak aby konsument ten był w stanie oszacować na podstawie precyzyjnych i zrozumiałych kryteriów konsekwencje ekonomiczne, jakie z tego wynikają dla niego [zob. podobnie wyrok z dnia 12 stycznia 2023 r., D.V. (Wynagrodzenie adwokata – Zasada stawki godzinowej), C-395/21].

Do sądu krajowego należy zweryfikowanie na podstawie wszystkich mających znaczenie okoliczności faktycznych, czy wymóg ten został spełniony. Ściślej rzecz ujmując, do sądu tego należy sprawdzenie, z uwzględnieniem okoliczności zawarcia umowy, czy konsumentowi podano do wiadomości wszystkie informacje mogące mieć wpływ na zakres jego zobowiązania, pozwalające mu ocenić jego konsekwencje finansowe [zob. podobnie wyrok z dnia 12 stycznia 2023 r., D.V. (Wynagrodzenie adwokata – Zasada stawki godzinowej), C-395/21.

Wyrok TSUE z dnia 20 marca 2025 r., C-365/23

Standard: 87613 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 4 ust. 2 i art. 5 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich w świetle motywu dwudziestego tej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że: konsument powinien mieć zawsze możliwość zapoznania się przed zawarciem umowy ze wszystkimi warunkami tej umowy.

Wymóg przejrzystości warunków umownych należy interpretować rozszerzająco i że nie można go ograniczyć jedynie do zrozumiałości tych warunków pod względem formalnym i gramatycznym. Wymóg ten oznacza, że właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument jest w stanie zrozumieć konkretne działanie takiego warunku i oszacować w ten sposób w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria potencjalnie istotne konsekwencje ekonomiczne tego warunku dla swoich zobowiązań.

Dla konsumenta zasadnicze znaczenie dla przestrzegania wymogu przejrzystości warunków umownych mają informacje przekazane przed zawarciem umowy o warunkach zobowiązania. interpretowany w ten sposób przez Trybunał wymóg przejrzystości warunków umownych pociąga za sobą obowiązek dostarczenia konsumentowi, przed zawarciem umowy, wszystkich informacji niezbędnych do tego, aby konsumentowi umożliwić zrozumienie konsekwencji ekonomicznych tych warunków i podjęcie z pełną świadomością decyzji o związaniu się umową, wymóg ten zakłada z konieczności, że konsument może zapoznać się ze wszystkimi warunkami umowy przed jej zawarciem.

Okoliczność, czy warunki te dotyczą głównego przedmiotu tej umowy, jest w tym względzie bez znaczenia. W rzeczywistości bowiem, aby konsument mógł zgodnie z celem realizowanym przez wspomniany wymóg przejrzystości podjąć świadomą decyzję, czy chce być związany warunkami sformułowanymi uprzednio przez przedsiębiorcę, musi on przed podjęciem takiej decyzji mieć możliwość zapoznania się z całą wspomnianą umową, ponieważ wszystkie jej warunki będą określać w szczególności prawa i obowiązki ciążące na konsumencie z tytułu tej umowy. Trybunał wyjaśnił już ponadto, że ów wymóg przejrzystości ma zastosowanie również wtedy, gdy warunek dotyczy głównego przedmiotu umowy (zob. podobnie wyrok z dnia 3 marca 2020 r., Gómez del Moral Guasch, C-125/18).

Taki wymóg uprzedniego zapoznania się ze wszystkimi warunkami umowy został ponadto wyraźnie podkreślony w motywie dwudziestym dyrektywy 93/13, zgodnie z którym nie dość, że umowy powinny być sporządzane prostym i zrozumiałym językiem, to także konsument powinien mieć faktycznie możliwość zapoznania się ze wszystkimi warunkami umowy. Prawodawca Unii Europejskiej podkreślił znaczenie uprzedniego zapoznania się ze wszystkimi warunkami umowy w celu umożliwienia konsumentowi podjęcia świadomej decyzji, czy zamierza on być związany tymi warunkami.

Wyrok TSUE z dnia 20 kwietnia 2023 r., C-263/22

Standard: 82272 (pełna treść orzeczenia)