Wyrok z dnia 2005-04-20 sygn. III KK 206/04

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III KK 206/04

Wyrok

Sądu Najwyższego

z dnia 20 kwietnia 2005 r.

Przewodniczący: Sędzia SN Przemysław Kalinowski.

Sędziowie SN: Andrzej Deptuła, Wiesław Maciak (spr.).

Prokurator Prokuratury Krajowej: Andrzej Pogorzelski.

Sąd Najwyższy w sprawie K. J. i D. Z. oskarżonych z art. 271 § 1 k.k. po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 20 kwietnia 2005 r. kasacji, wniesionej przez prokuratora na niekorzyść od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 28 maja 2004 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego z dnia 27 stycznia 2004 r.,

uchyla wyrok Sądu Okręgowego z dnia 28 maja 2004 r. w części dotyczącej oskarżonych K. J. i D. Z. i sprawę w tym zakresie przekazuje do ponownego rozpoznania przez ten Sąd w postępowaniu odwoławczym.

Uzasadnienie

Prokurator Rejonowy oskarżył:

T. L. o to, że:

I. w dniu 12 marca 1999 r. użył dokumentu stwierdzającego nieprawdę poprzez przedłożenie w H. LTD spółka z o.o. notatki urzędowej bez daty wykonanej przez funkcjonariusza Komendy Miejskiej Policji D. Z., stwierdzającej fakt kontroli drogowej w dniu 11 marca 1999 r. o godz. 14.15 oraz wykazanie stanu trzeźwości kierującego T. L., mimo iż miał świadomość, iż okoliczności te nie są prawdziwe,

to jest o czyn z art. 273 k.k.,

II. w dniu 12 marca 1999 r. użył dokumentu stwierdzającego nieprawdę poprzez przedłożenie w H. LTD spółka z o.o. pisma adresowanego z Komendy Miejskiej Policji zawierającego w swej treści nieprawdziwe okoliczności co do faktu przeprowadzenia kontroli drogowej i stanu trzeźwości w dniu 11 marca 1999 r., mimo że miał świadomość, iż kontroli takiej nieprzeprowadzono,

to jest o czyn z art. 273 k.k.,

K. J. o to, że:

III. w dniu 11 marca 1999 r. nakłaniał D. Z. do poświadczenia nieprawdy w notatce służbowej i notatniku służbowym nr (...) poprzez stwierdzenie, iż w dniu 11 marca 1999 r. przeprowadzono kontrolę pojazdu m-ki "Ford Escort" i o godz. 14.15 zbadano na alkoteście stan trzeźwości kierującego pojazdem T. L., który wykazał zerowy wynik zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu, mimo iż D. Z. takiej kontroli w dniu 11 marca 1999 r. o godz. 14.15 nie przeprowadził,

to jest o czyn z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 271 § 1 k.k.,

IV. w dniu 15 marca 1999 r. poświadczył nieprawdę w piśmie skierowanym do H. LTD spółka z o.o. stwierdzając, iż w dniu 11 marca 1999 r. o godz. 14.15 st. post. D. Z. dokonał kontroli samochodu osobowego m-ki "Ford Escort" oraz wykazał stan trzeźwości kierującego pojazdem T. L., a następnie przedłożył pismo przełożonemu w celu uzyskania jego podpisu, mimo że wiedział, iż kontrola ta nie była przeprowadzona,

to jest o czyn z art. 271 § 1 k.k.,

D. Z. o to, że:

V. w dniu 11 marca 1999 r., pełniąc obowiązki funkcjonariusza Komendy Miejskiej Policji Wydział Ruchu Drogowego, poświadczył nieprawdę w sporządzonej odręcznie notatce urzędowej, bez daty, stwierdzając, iż przeprowadził kontrolę pojazdu m-ki "Ford Escort" oraz sprawdził stan trzeźwości kierującego pojazdem T. L. i wykazał zerowy poziom alkoholu w wydychanym powietrzu o godz. 14.15 podczas badania na alkoteście, podczas gdy faktycznie kontroli takiej nie przeprowadził,

to jest o czyn z art. 271 § 1 k.k.,

VI. w dniu 11 marca 1999 r., pełniąc obowiązki funkcjonariusza Komendy Miejskiej Policji Wydział Ruchu Drogowego, poświadczył nieprawdę w notatniku służbowym nr (...) poprzez wpisanie na stronie 115, że przeprowadził kontrolę pojazdu m-ki "Ford Escort" oraz zbadał stan trzeźwości kierującego T. L. na alkoteście, który wykazał zerowy wynik zawartości alkoholu w wydychanym przez niego powietrzu o godz. 14.15, mimo iż pojazdu tego ani kierowcy faktycznie nie kontrolował,

to jest o czyn z art. 271 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 27 stycznia 2004 roku, Sąd Rejonowy w E. uznał T. L. za winnego zarzucanych mu czynów i na podstawie art. 273 k.k. skazał go dwukrotnie na kary po 10 miesięcy pozbawienia wolności, wymierzając jako karę łączną rok i 2 miesiące pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawiesił na okres 2 lat próby.

Oskarżonego K. J. sąd uniewinnił od czynu zarzucanego mu w pkt III aktu oskarżenia, natomiast uznał go winnym popełnienia przestępstwa z art. 271 § 1 k.k. opisanego w pkt IV, za które wymierzył mu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 2 lata.

Ponadto wyrokiem tym D. Z. uznany został winnym dwukrotnego popełnienia przestępstwa z art. 271 § 1 k.k. opisanego w punktach V i VI oskarżenia, za które sąd wymierzył mu kary po 8 miesięcy pozbawienia wolności, orzekając jako karę łączną 10 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 2 lat.

W wyniku rozpoznania apelacji oskarżonych K. J. oraz D. Z. Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 28 maja 2004 roku, zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że K. J. uniewinnił od popełnienia zarzucanego mu w p-kcie IV czynu z art. 271 § 1 k.k., zaś D. Z. uniewinnił od popełnienia zarzucanych mu dwukrotnie przestępstw z art. 271 § 1 k.k.

Prokurator Prokuratury Okręgowej powyższy wyrok Sądu Okręgowego zaskarżył kasacją w części dotyczącej K. J. oraz D. Z. na ich niekorzyść. Rzecznik oskarżenia zarzucił temu orzeczeniu "rażącą obrazę prawa materialnego mającą istotny wpływ na treść orzeczenia w postaci art. 271 § 1 k.k. polegającą na wyrażeniu błędnego poglądu prawnego, że notatka urzędowa oraz notatnik służbowy funkcjonariusza Policji nie mogą być uznane za dokumenty w rozumieniu wymienionego wyżej przepisu, co w konsekwencji spowodowało, że tym oskarżonym nie można było przypisać popełnienia zarzucanych im przestępstw przeciwko dokumentom, kiedy swoim zachowaniem wyczerpali oni ustawowe znamiona tego przestępstwa".

Przy tak określonym zarzucie kasacyjnym Prokurator wniósł o: "uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w części dotyczącej oskarżonych K. J. i D. Z. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania temu sądowi".

W tym stanie sprawy Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja Prokuratora Okręgowego jest zasadna.

Istotnie bowiem, z przytoczonym wyżej orzeczeniem sądu odwoławczego, w zakresie dokonanych ocen prawnych związanych z uznaniem, iż notatka urzędowa i notatnik służbowy funkcjonariusza Policji nie są dokumentami w rozumieniu przepisów prawa karnego, na bazie poczynionych w przedmiotowej sprawie ustaleń faktycznych, nie można się zgodzić.

Definicja dokumentu przedstawiona w art. 115 § 14 k.k. ma szerokie znaczenie, wyrażające się stwierdzeniem, że dokumentem jest każdy przedmiot, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść, stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności o potencjalnym znaczeniu prawnym.

Status dokumentu zależy więc niejednokrotnie od indywidualnej oceny i dlatego też o tym, czy określony przedmiot stanowi dokument decyduje jego faktyczna i subiektywna ocena w konkretnej sprawie.

Strona przedmiotowa czynu zabronionego z art. 271 § 1 k.k. polega na poświadczeniu w dokumencie nieprawdy co do okoliczności mającej znaczenie prawne, bez względu na to, czy ma on znaczenie na zewnątrz, czy tylko jest wykorzystywany na wewnętrzne potrzeby. Chodzi tu więc o faktyczną doniosłość prawną poświadczenia nieprawdy, rozpatrywaną obiektywnie w oparciu o indywidualne okoliczności sprawy.

Dokument, o którym mowa w art. 271 § 1 k.k., musi nie tylko odpowiadać cechom wymienionym w art. 115 § 14 k.k., lecz ponadto musi być wystawiony przez funkcjonariusza publicznego lub inną osobę do tego uprawnioną i zawierać w swojej treści poświadczenie, któremu przysługuje cecha zaufania publicznego, a w związku z tym domniemanie prawdziwości. Do takich dokumentów należą przede wszystkim dokumenty urzędowe w znaczeniu nadanym temu pojęciu przez art. 244 k.p.c. i art. 76 k.p.a., a ponadto inne dokumenty, którym moc dowodową nadają inne przepisy (por. wyrok SN z 9.10.1996 r. V KKN 63/96, OSP 1998 /7-8/147).

Przenosząc to na grunt funkcjonowania policji, dokumentami są więc nie tylko oficjalne pisma kierowane na zewnątrz danej jednostki policji, ale także mogą nimi być notatki służbowe, czy też notatniki służbowe funkcjonariuszy policji. Niewątpliwie w znaczącej części służą one dla celów wewnętrznych urzędu, to jednak jako nośniki informacji ze względu na zawartą w nich treść dokumentującą m.in. przeprowadzone interwencje lub podejmowane działania, a więc potwierdzają okoliczności mające znaczenie prawne. W przedmiotowej sprawie właśnie zapisy w notatce służbowej i notatniku służbowym były wykorzystane na użytek publiczny i stanowiły dowód prawdziwości zawartych w nich okoliczności.

Pomiędzy działaniami funkcjonariuszy Komendy Miejskiej Policji K. J. i D. Z. a T. L. istniał ścisły związek przyczynowy.

Właśnie T. L., posługując się treścią notatki służbowej i sporządzonym na jej podstawie oficjalnym pismem z KMP do jego pracodawcy dowodził stanu swojej trzeźwości, pomimo jednoznacznego wyniku badania na zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu, wykonanego w podobnym czasie przez pracowników ochrony swojego zakładu pracy. To na jego potrzeby wymienieni funkcjonariusze KMP sporządzili nieprawdziwą notatkę urzędową i dokonali wpisu do notatnika służbowego, potwierdzając w nich rzekomą kontrolę 11.03.1999 roku, o godz. 14.15 samochodu osobowego marki "Ford Escort" i badanie stanu trzeźwości kierowcy, pomimo iż takie zdarzenie faktyczne nie miało miejsca, co potwierdził także sąd odwoławczy w zaskarżonym wyroku. Na podstawie fałszywego zapisu w notatniku służbowym i notatce, doprowadzili do sporządzenia i wysłania oficjalnego pisma z KMP do zakładu pracy T. L., które w swej treści zawierało nieprawdę. W tej sytuacji nie może budzić wątpliwości, że w tym określonym przypadku zakwestionowane zapisy potwierdziły okoliczności mające istotne znaczenie prawne, a tym samym stanowiły dokumenty w rozumieniu prawa karnego.

Z przytoczonych powodów Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej K. J. i D. Z. i ich sprawę w omawianym zakresie przekazał do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy.