Art. 73. Zastrzeżenie formy szczególnej czynności prawnej
Kodeks cywilny
§ 1. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, dokumentową albo elektroniczną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności.
§ 2. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy szczególnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.
- Forma szczególna pod rygorem nieważności
- Wymóg złożenia adresatowi oświadczenia oryginału pisma, jeżeli zastrzeżono formę pisma pod rygorem nieważności
- Forma aktu notarialnego (art. 73 § 2 k.c.)
- Forma pisemna z datą pewną (art. 73 § 2 k.c.)
- Urzędowe poświadczenie daty pewnej (art. 81 § 1 k.c.)
- Forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonym (art. 73 § 2 k.c.)
- Poświadczenie przez notariusza własnoręczności podpisu na dokumencie (art. 96 pkt 1 w zw. z art. 79 pkt 2 Pr.Not.)
- Umowne zastrzeżenie szczególnej formy (art. 76 k.c.)
- Dowód przeciwko osnowie lub ponad osnowę dokumentu w formie szczególnej pod rygorem nieważności (art. 247 k.p.c.)
- Prawo właściwe w zakresie formy czynności prawnej podjętej za granicą (art. 25 p.p.m.)
Komentarz redakcyjny
opracowano przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)
1. Charakterystyka formy pisemnej, dokumentowej, elektronicznej oraz innych form szczególnych
a) Formy podstawowe (art. 73 § 1 k.c.):
-
Forma pisemna – wymaga dokumentu z własnoręcznym podpisem (art. 78 k.c.); najprostsza z form szczególnych.
-
Forma elektroniczna – oświadczenie woli w postaci elektronicznej opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym (art. 781 k.c.); równoważna formie pisemnej.
-
Forma dokumentowa – wymaga dokumentu umożliwiającego ustalenie osoby składającej oświadczenie woli, ale nie podpisu (art. 772 k.c.); najmniej sformalizowana z trzech.
b) Inne formy szczególne (art. 73 § 2 k.c.):
-
Forma pisemna z datą pewną – dokumentowi nadaje się cechy publiczne poprzez wzmiankę urzędową (np. przez notariusza).
-
Forma pisemna z notarialnie poświadczonym podpisem – dokument zawiera klauzulę potwierdzającą własnoręczność podpisu.
-
Forma aktu notarialnego – najbardziej sformalizowana; obejmuje czynny udział notariusza i rygorystyczne wymogi (np. art. 158 k.c. dla umowy przeniesienia własności nieruchomości).
-
Formy szczególne sui generis – np. zawarcie małżeństwa (art. 1 k.r.o.), testament allograficzny (art. 951 § 1 k.c.), uznanie ojcostwa (art. 73 § 1 k.r.o.).
2. Rygory związane z niezachowaniem formy
a) Rygor nieważności (ad solemnitatem):
-
Brak wymaganej formy skutkuje bezwzględną nieważnością czynności – czynność uznaje się za niebyłą, niewywołującą skutków prawnych.
-
Przykłady:
-
Pełnomocnictwo ogólne (art. 99 § 2 k.c.)
-
Przejęcie długu (art. 522 k.c.)
-
Umowa poręczenia (art. 876 § 2 k.c.)
-
Udzielenie prokury (art. 109[2] § 1 k.c.)
-
b) Rygor ad eventum – dla wywołania określonych skutków:
-
Czynność jest ważna, lecz nie wywołuje niektórych skutków prawnych, których ustawa uzależnia od formy.
-
Przykłady:
-
Umowa najmu nieruchomości na czas dłuższy niż rok zawarta bez zachowania formy pisemnej uważana jest za zawartą na czas nieoznaczony (art. 660 k.c.).
-
Zastrzeżenie własności rzeczy dla skuteczności wobec osób trzecich wymaga formy z datą pewną (art. 590 k.c.).
-
c) Rygor ad probationem – dla celów dowodowych:
-
Czynność jest ważna, ale brak formy utrudnia lub wyklucza
Dostęp do pełnej treści jest płatny. Przejdź do premium
