Określenie strony pozwanej - jednostki organizacyjne Skarbu Państwa niemające osobowości prawnej
Zdolność sądowa i procesowa pracodawcy w sprawach z zakresu prawa pracy (art. 460 § 1 k.p.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W sprawach o roszczenia pracowników ze stosunku pracy stroną procesową nie jest Skarb Państwa, lecz państwowa jednostka organizacyjna, będąca pracodawcą w rozumieniu art. 3, reprezentowana przez osobę upoważnioną do działania w określonym zakresie w imieniu pracodawcy.
Jednostka organizacyjna będąca pracodawcą jest biernie legitymowana w sporach ze stosunku pracy jej pracowników, nie wyłączając pracowników zatrudnionych w niej na podstawie powołania przez właściwy organ nadrzędny (por. wyrok SN z dnia 9 września 1977 r., I PRN 115/77).
Jedynie wyjątkowo w sprawach funkcjonariuszy (niebędących pracownikami), przekazanych ustawą do rozpoznania sądom pracy może być uzasadnione powiązanie pozwanego ze Skarbem Państwa. Przykładowo w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2019 r., I PK 245/17, zajęto stanowisko, że w sprawie o równoważnik pieniężny za brak mieszkania dyrektor izby Krajowej Administracji Skarbowej nie ma zdolności sądowej i procesowej (art. 206 ust. 4 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej, Dz.U. z 2016 r., poz. 1948 ze zm.), gdyż jest to sprawa o zobowiązanie izby Krajowej Administracji Skarbowej jako statio fisci Skarbu Państwa.
Wyrok SN z dnia 17 czerwca 2021 r., II PSKP 51/21
Standard: 72432 (pełna treść orzeczenia)
Zgodnie z art. 3 k.p., pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Jest to tzw. koncepcja pracodawcy w sensie organizacyjnym. Na podstawie tego przepisu generalną przesłanką nabycia statusu pracodawcy jest zatrudnienie pracowników (por. K.Baran, Komentarz do art.3 Kodeksu pracy [w:] Kodeks pracy. Komentarz, pod red. K.Barana, WKP 2012, nadto wyrok SA w Szczecinie z dnia 29.04.2011r., sygn. akt III AUa 388/10, OSASz 2012/2/111-119). Należy również zauważyć, iż w charakterze pracodawców występują jednostki organizacyjne stanowiące "ogniwa" osób prawnych (wchodzące w skład przedsiębiorstw wielozakładowych, kombinatów itp. oraz innych dużych podmiotów gospodarczych, zakładów administracyjnych itp.).
Jak wskazał SN w uchwale z dnia 23 lipca 1993 r., I PZP 30/93, w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, dotyczących państwowych jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa nie mających osobowości prawnej, stroną procesu nie jest Skarb Państwa, lecz państwowa jednostka organizacyjna uprawniona do nawiązywania, zmiany i rozwiązywania stosunku pracy. Do reprezentowania zaś wymienionej jednostki uprawniony jest jej kierownik (lub inny upoważniony pracownik), który zgodnie z art. 23 k.p. w związku z art. 67 § 1 k.p.c. dokonuje czynności procesowych w imieniu zakładu pracy. Nie ma natomiast zastosowania w omawianym postępowaniu art. 67 § 2 k.p.c., przewidujący możliwość podejmowania za Skarb Państwa czynności procesowych także przez organ jednostki nadrzędnej nad państwową jednostką organizacyjną, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie.
Przedstawiony pogląd jest zbieżny z wypowiedziami Sądu Najwyższego i piśmiennictwa, których przykładem może być postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 1976 r. I PZ 1/76 (OSNCP 1976, z. 10, poz. 229) z aprobującymi głosami J. Krajewskiego (OSPiKA 1977, z. 4, poz. 69) i J. Mokrego (OSPiKA 1977, z. 6, poz. 100), a także późniejsza uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1991 r. III CZP 40/91 (OSP 1992, z. 3, poz. 65) czy też wreszcie pogląd wyrażony w pracy zbiorowej pt. "Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem", pod red. J. Jodłowskiego (Wydawnictwo Prawnicze - Warszawa 1989, t. 2, s. 452-453).
Również Sąd Apelacyjny w Gdańsku w orzeczeniu z dnia 29 grudnia 1992 r. APr 76/92 (OSP 1993, z. 6, poz. 23) uznał, że w sprawie o roszczenia pracowników ze stosunku pracy stroną procesową nie jest Skarb Państwa, lecz jednostka organizacyjna będąca zakładem pracy w rozumieniu art. 3 k.p., reprezentowana przez jej kierownika lub innego pracownika uprawnionego do działania w określonym zakresie w imieniu zakładu pracy.
Dlatego należało sprostować oznaczenie strony pozwanej nie jako Skarb Państwa – (...) Straży Granicznej – jak wskazała strona pozwana, bo pracodawca jest zakład pracy – jednostka organizacyjna, ani nie Komendant (...) straży Granicznej, jak wskazał powód, bowiem Komendant jedynie reprezentuje zakład pracy, a winno być – (...) Straży Granicznej.
Oczywiście niedokładne (mylne) określenie strony pozwanej, może być usunięte przez sąd pracy (art. 130 § 1 k.p.c. zdanie drugie w związku z art. 467 k.p.c.), jeżeli pracownik potwierdził w zweryfikowany sposób oznaczenia strony pozwanej (tak wyrok SN z dnia 18 września 2008r., II PK 16/08). – a bezsporne między stronami było, iż powód pozywa swojego pracodawcę, swój zakład pracy.
Wyrok SR Gdańsk-Południe z dnia 25 września 2017r., VI P 37/17
Standard: 10413 (pełna treść orzeczenia)
Państwowe jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące pracodawcami zgodnie z art. 3 k.p., zostały wyposażone we własną (odrębną od Skarbu Państwa) zdolność sądową i procesową w sprawach z zakresu prawa pracy. W sprawach tych zarówno w aspekcie materialnoprawnym, jak i procesowym, Skarb Państwa jako pracodawca nie jest, ani nie powinien być stroną, co oznacza, że Prokuratoria Generalna nie wykonuje zastępstwa procesowego takiego pracodawcy.
Jak się jednak okazuje (choćby w niniejszej sprawie) są sprawy rozpoznawane w postępowaniu odrębnym jako sprawy z zakresu prawa pracy (art. 476 § 1 pkt 1 k.p.c.), w których stroną jest (powinien być) Skarb Państwa. Są to przykładowo sprawy dotyczące roszczeń kierowanych przez (byłych) pracowników przeciwko Skarbowi Państwa w związku z prywatyzacją przedsiębiorstw państwowych (por. wyrok SN z dnia 6 sierpnia 1998 r., III ZP 24/98). W tych sprawach obowiązuje zastępstwo procesowe Skarbu Państwa przez Prokuratorię Generalną. Dotyczy to też spraw o roszczenia funkcjonariuszy tak zwanych służb mundurowych (przykładowo żołnierzy zawodowych; funkcjonariuszy Służby Więziennej; funkcjonariuszy Straży Granicznej; por. uchwałę składu siedmiu sędziów z dnia 26 stycznia 2006 r., III PZP 1/05, por. uchwałę SN z dnia 8 czerwca 2010 r., II PZP 5/10), których zatrudnienie ma źródło w stosunku administracyjnoprawnym, a nie w stosunku pracy.
Postanowienie SN z dnia 14 stycznia 2014 r., II PK 98/13
Standard: 57717 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 20123 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 19176 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 31128 (pełna treść orzeczenia)