Wyrok z dnia 1977-09-09 sygn. I PRN 115/77

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PRN 115/77

Wyrok z dnia 9 września 1977 r.

1. Rozwiązanie stosunku pracy w wyniku odwołania ze stanowiska pracownika zatrudnionego na podstawie powołania nie wymaga zachowania określonego w przepisach art. 38, art. 52 § 3 i 4, art. 53 § 4 i art. 177 § 1 k.p. trybu współdziałania zakładu pracy z organami związków zawodowych obowiązującego przy rozwiązywaniu przez zakład pracy umów o pracę.
2. W przeciwieństwie do zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego, że ze względu na stan ciąży pracownica nie powinna wykonywać dotychczasowej pracy (art. 179 § 1 pkt 2 k.p.), które powinno odpowiadać warunkom określonym w wydanym na podstawie art. 179 § 4 k.p. rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 10 grudnia 1974 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników (Dz.U. Nr 48, poz. 296), w szczególności zaś pochodzić musi od kompetentnych zakładów społecznej służby zdrowia, zaświadczenie lekarskie o ciąży pracownicy przewidziane w art. 185 § 1 k.p. nie musi odpowiadać żadnym szczególnym wymaganiom formalnym, byle by tylko wydane zostało przez lekarza i stwierdzało fakt (a w razie potrzeby również okres) ciąży pracownicy.
3. Jednostka organizacyjna będąca w rozumieniu art. 3 k.p. zakładem pracy jest biernie legitymowana w sporach o roszczenia ze stosunku pracy jej pracowników, nie wyłączając pracowników zatrudnionych w niej na podstawie powołania przez właściwy organ nadrzędny, dochodzących roszczeń wynikających z rozwiązania z nimi stosunku pracy wskutek odwołania ich przez ten organ z zajmowanych stanowisk.

Przewodniczący: Sędzia SN A. Filcek (sprawozdawca). Sędziowie SN: A. Grymaszewski, J. Knap.

Sąd Najwyższy, z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, Zb. Paczyńskiego, po rozpoznaniu sprawy z wniosku Danuty G. przeciwko Wojewódzkiemu Przedsiębiorstwu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w T. z siedzibą w S. o przywrócenie do pracy i wynagrodzenie, na skutek rewizji nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego PRL od wyroku Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 6 października 1976 r. i 22 grudnia 1976 r.

uchylił zaskarżone wyroki w części dotyczącej wynagrodzenia i w tym zakresie przekazał sprawę Okręgowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie do ponownego rozpoznania;

w pozostałym zakresie odrzucił rewizję nadzwyczajną.

Uzasadnienie

Wnioskodawczyni Danuta G. zatrudniona była na podstawie powołania z dnia 1.VII.1975 r. na stanowisku zastępcy dyrektora do spraw technicznych Oddziału Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w T. Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w T. z siedzibą w S.

W dniu 1.VI.1976 r. wnioskodawczyni została odwołana z zajmowanego stanowiska ze skutkiem wypowiedzenia umowy o pracę na dzień 31.VII.1976 r.

Terenowa Komisja Odwoławcza do Spraw Pracy w Tarnobrzegu orzeczeniem z dnia 23.VII.1976 r. odrzuciła wniosek Danuty G. o przywrócenie jej do pracy na poprzednio zajmowanym stanowisku. Komisja Odwoławcza stanęła na stanowisku, że w świetle art. 69 k.p. nie jest właściwa do rozpoznania tego rodzaju sprawy.

Od powyższego orzeczenia wnioskodawczyni odwołała się do Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie kwestionując prawidłowość rozwiązania z nią stosunku pracy ze względu na ciążę, o której informowała kierownictwo zakładu pracy w okresie wypowiedzenia.

Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie wyrokiem z dnia 6.X.1976 r. zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że zasądził od pozwanego przedsiębiorstwa na rzecz wnioskodawczyni kwotę 1.946 zł tytułem ekwiwalentu za 7 dni urlopu, a wniosek o przywrócenie do pracy i odszkodowanie oraz odwołanie wnioskodawczyni w pozostałej części oddalił.

Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że w świetle art. 69 k.p. wnioskodawczyni nie przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy i dlatego wniosek jej w tej części powinien być oddalony.

Zdaniem Sądu wnioskodawczyni, poza zasądzonym ekwiwalentem za urlop, nie przysługuje odszkodowanie, gdyż mimo wezwania sądu, nie przedłożyła zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego, że w chwili odwołania jej z zajmowanego stanowiska była w ciąży, co miałoby znaczenie prawne w świetle art. 72 § 2 k.p.

Na skutek skargi wnioskodawczyni o wznowienie postępowania Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie dysponując zaświadczeniem o ciąży wnioskodawczyni postanowieniem z dnia 17.XI.1976 r. wznowił postępowanie, a następnie wyrokiem z dnia 22.XII.1976 r., oddalił skargę uznając ją za nie uzasadnioną z następujących przyczyn:

Wprawdzie wnioskodawczyni w chwili odwoływania jej z zajmowanego stanowiska była w ciąży, ale nie przedłożyła zakładowi pracy wymaganego w art. 185 § 1 k.p. zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego ciążę. Za takie świadectwo nie może być uznane złożone zakładowi pracy przez wnioskodawczynię zaświadczenie lekarskie o niezdolności do pracy. W tych okolicznościach strona pozwana nie była obowiązana do chwili przedłożenia świadectwa lekarskiego o ciąży wskazywać wnioskodawczyni zgodnie z art. 72 § 2 k.p. innej pracy odpowiedniej do posiadanych przez nią kwalifikacji, a tym samym wnioskodawczyni nie może skutecznie powoływać się na uprawnienia wynikające z tego przepisu. Nie ma też podstaw do wyrównania wnioskodawczyni różnicy między zarobkami, jakie uzyskała od dnia 16.VIII.1976 r., podejmując pracę w Przedsiębiorstwie Handlu Wewnętrznego, a wynagrodzeniem, które pobierała na uprzednio zajmowanym stanowisku w pozwanym zakładzie pracy. Z chwilą zaś, gdy zakład pracy dowiedział się o złożeniu przez wnioskodawczynię do akt sądowych zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego ciążę zaproponował jej inną pracę odpowiednią do jej kwalifikacji zawodowych, której wnioskodawczyni nie przyjęła.

Prokurator Generalny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wniósł rewizję nadzwyczajną od obu wymienionych wyroków, w której w części dotyczącej wynagrodzenia domaga się uchylenia tych wyroków oraz poprzedzającego je orzeczenia Terenowej Komisji Odwoławczej do Spraw Pracy w Tarnobrzegu i przekazania sprawy w powyższym zakresie Okręgowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie do ponownego rozpoznania. Rewizja nadzwyczajna oparta jest na zarzutach rażącego naruszenia prawa, w szczególności art. 177 § 1, art. 70 § 2, art. 72 § 2 i art. 245 k.p. oraz art. 55 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 39, poz. 231), a także naruszenia interesu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Nieuzasadniony jest zarzut, że zaskarżone wyroki zapadły z naruszeniem art. 177 § 1 k.p. ze względu na brak uprzedniej zgody rady zakładowej na rozwiązanie umowy o pracę z wnioskodawczynią w okresie ciąży.

Wprawdzie art. 69 k.p. stanowi, że w zakresie nie unormowanym odmiennie w przepisach oddziału 1, rozdziału III, działu drugiego kodeksu pracy do stosunku pracy na podstawie powołania stosuje się przepisy dotyczące umowy o pracę na czas nie określony, jednakże z wyjątkami przewidzianymi w tym przepisie, m.in. z wyłączeniem przepisów o trybie postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę. Oznacza to w szczególności, że rozwiązanie stosunku pracy w wyniku odwołania ze stanowiska pracownika zatrudnionego na podstawie powołania nie wymaga zachowania określonego w przepisach art. 38, art. 52 § 3 i 4, art. 53 § 4 i art. 177 § 1 k.p. trybu współdziałania zakładu pracy z organami związków zawodowych obowiązującego przy rozwiązywaniu przez zakład pracy umów o pracę.

Ponadto rozważany zarzut jest bezprzedmiotowy, bowiem przewidziane w art. 177 § 1 k.p. wymaganie zgody rady zakładowej dotyczy rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego pracownicy, tymczasem odwołanie wnioskodawczyni nie nastąpiło w trybie równoznacznym z tym sposobem rozwiązania umowy o pracę (art. 70 § 3 k.p.), lecz w trybie równoznacznym z wypowiedzeniem umowy o pracę (art. 70 § 2 k.p.).

Nietrafny jest także zarzut nierozważenia przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, czy rozwiązanie z wnioskodawczynią umowy o pracę w okresie jej ciąży nie było wyrazem szykany ze strony pozwanego zakładu za jej krytykę pod adresem osób odpowiedzialnych za prawidłową działalność przedsiębiorstwa. Powołane na tę okoliczność akta personalne wnioskodawczyni nie uzasadniają takiego wniosku. Wynika z nich, że dopiero po odwołaniu wnioskodawczyni ze stanowiska wystosowała ona pismo do dyrektora pozwanego przedsiębiorstwa krytykując szereg odpowiedzialnych pracowników w Oddziale Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w T.

Natomiast słusznie kwestionuje skarżący stanowisko Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych odmawiające mocy prawnej świadectwa lekarskiego w rozumieniu art. 185 § 1 k.p. zaświadczeniu lekarskiemu o niezdolności do pracy wnioskodawczyni. Bezsporne jest, że zaświadczenie takie na druku L-4 złożyła wnioskodawczyni stronie pozwanej w okresie wypowiedzenia i - co przyznał na rozprawie w Sądzie Najwyższym pełnomocnik wnioskodawczyni - na zaświadczeniu tym znajdowała się słowna adnotacja o ciąży wnioskodawczyni. W przeciwieństwie do zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego, że ze względu na stan ciąży pracownica nie powinna wykonywać pracy dotychczasowej (art. 179 § 1 pkt 2 k.p.), które powinno odpowiadać warunkom określonym w wydanym na podstawie art. 179 § 4 k.p. rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 10 grudnia 1974 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników (Dz. U. Nr 48, poz. 296), w szczególności pochodzić musi od kompetentnych zakładów społecznej służby zdrowia, zaświadczenie lekarskie o ciąży pracownicy przewidziane w art. 185 § 1 k.p. nie musi odpowiadać żadnym szczególnym wymaganiom formalnym, byleby tylko wydane zostało przez lekarza i stwierdzało fakt (a w razie potrzeby również okres) ciąży pracownicy. Zaświadczenie przedłożone przez wnioskodawczynię czyni zadość tym wymaganiom.

W tej sytuacji organ odwołujący zgodnie z art. 72 § 2 k.p. miał obowiązek zapewnić wnioskodawczyni inną pracę odpowiednią do jej kwalifikacji zawodowych już z chwilą złożenia powyższego zaświadczenia. Odmienne stanowisko Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w rażący sposób narusza powołane wyżej przepisy art. 185 § 1 i art. 72 § 2 k.p., a także interes Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, gdyż ogranicza uprawnienia pracownicy korzystającej w okresie ciąży ze szczególnej ochrony prawa. Uzasadnia to uchylenie wyroków Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy temuż Sądowi do ponownego rozpoznania w celu ustalenia przesłanek niezbędnych do obliczenia należnego jej wynagrodzenia (nazwanego błędnie przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 6 października 1976 r. odszkodowaniem). W świetle art. 72 § 2 k.p. wnioskodawczyni należy się wynagrodzenie w wysokości przysługującej przed odwoływaniem do chwili upływu okresu równego okresowi wypowiedzenia, liczonego od dnia zaproponowania jej na piśmie innej pracy, pomniejszone o wynagrodzenie otrzymane w tym okresie w nowym zakładzie pracy (analogia do art. 47 § 2 k.p.).

Wprawdzie przepis art. 72 § 2 k.p. przyznaje odwołanej pracownicy prawo do takiego wynagrodzenia tylko za okres równy okresowi wypowiedzenia, jednakże uznać należy, że tym bardziej przysługuje jej prawo do takiego samego wynagrodzenia za czas poprzedzający rozpoczęcie biegu tego okresu.

Ponowne rozpoznanie sprawy nastąpić powinno z udziałem w charakterze strony pozwanej zakładu pracy, w którym wnioskodawczyni była zatrudniona. Jak wyjaśnił na rozprawie w Sądzie Najwyższym pełnomocnik strony pozwanej, Oddział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w T. Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w T. z siedzibą w S. jest jednostką organizacyjną na samodzielnym rozrachunku, mającą uprawnienia do zatrudnienia pracowników. Zatem Oddział ten stanowi zakład pracy w rozumieniu art. 3 k.p. i zgodnie z art. 38 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych powinien występować w niniejszej sprawie jako strona pozwana. Jednostka organizacyjna będąca w rozumieniu art. 3 k.p. zakładem pracy jest bowiem biernie legitymowana w sporach o roszczenia ze stosunku pracy jej pracowników, nie wyłączając pracowników zatrudnionych w niej na podstawie powołania przez właściwy organ nadrzędny, dochodzących roszczeń wynikających z rozwiązania z nimi stosunku pracy wskutek odwołania ich przez ten organ z zajmowanych stanowisk. We wniosku do Terenowej Komisji Odwoławczej wnioskodawczyni nie określiła strony pozwanej, natomiast w przytoczonym stanie faktycznym podała, że odwołana została przez dyrektora Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w T. z siedzibą w S. ze stanowiska zastępcy dyrektora do spraw technicznych Oddziału Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w T. W takiej sytuacji Terenowa Komisja Odwoławcza, a następnie Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych byli zobowiązani z urzędu do ustalenia, która jednostka organizacyjna jest zakładem pracy wnioskodawczyni, i do prowadzenia postępowania z udziałem tej jednostki.

Wniosek o uchylenie również orzeczenia Terenowej Komisji Odwoławczej do Spraw Pracy w zakresie dotyczącym wynagrodzenia podlega odrzuceniu, gdyż w tym przedmiocie Komisja Odwoławcza w ogóle nie orzekała, a dopiero Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 277 § 2 k.p. w związku z art. 421 § 2, art. 422 k.p.c. oraz art. 423 § 1 w związku z art. 375 i art. 372 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

OSNC 1978 r., Nr 10, poz. 177