Rozliczanie kwoty pieniężnej przeznaczonej na kupno, budowę, remont nieruchomości wspólnej lub osobistej

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowane jest stanowisko dotyczące mechanizmu rozliczania byłych małżonków w sytuacji przeznaczenia określonej kwoty pieniężnej z majątku osobistego małżonka na kupno lub budowę nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego lub odwrotnie. Jeżeli określona kwota z majątku osobistego jednego z małżonków została przeznaczona na kupno nieruchomości wspólnej, wartość nakładu z majątku osobistego na wspólny ustala się w ten sposób, że najpierw określa się ułamkowy udział tej kwoty w wartości nieruchomości z chwili nabycia, a następnie oblicza się ten sam ułamkowy udział w wartości nieruchomości w chwili podziału majątku wspólnego (por. uchwała SN z dnia 3 października 1969 r., III CZP 71/69, oraz postanowienie SN z dnia 2 października 2008 r., II CSK 203/08).

Postanowienie SN z dnia 26 lutego 2019 r., V CSK 370/18

Standard: 47631 (pełna treść orzeczenia)

Na gruncie art. 45 § 1 k.r. i op. w orzecznictwie wyrażono pogląd, że w sytuacji, gdy nakłady pochodzące z majątku wspólnego zostały poczynione na budowę domu na gruncie wchodzącym w skład majątku odrębnego jednego z małżonków wartość tych nakładów określa się w ten sposób, że najpierw ustala się ułamkowy udział nakładów małżonków w wartości domu z czasu jego budowy a następnie oblicza się ten sam ułamkowy udział w wartości domu według cen rynkowych (uchwała SN z dnia 16 grudnia 1980 r. III CZP 46/80).

W późniejszych orzeczeniach Sąd Najwyższy podtrzymywał ten sposób ustalenia wartości nakładów na rzecz stanowiącą majątek osobisty jednego z małżonków (por. np. uchwałę z dnia 12 kwietnia 1989 r., III CZP31/89, z dnia 5 października 1990 r., III CZP 55/90,). Podziela go również Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym skargę kasacyjną.

Wobec nieco odmiennego stanu faktycznego uznać należy, że opisane zasady rozliczenia mają zastosowanie do spłaty kredytu, który został przeznaczony na budowę, rozbudowę lub remont domu postawionego na gruncie należącym do jednego z małżonków.

Przedmiotem rozliczeń jest dokonana z majątku wspólnego spłata kredytu. W tej części, w jakiej kredyt ten został przeznaczony na wykończenie budynku lub w jakikolwiek sposób wpłynął na zwiększenie wartości nieruchomości, wartość nakładów należy ustalić stosownie do wskazanej wyżej metody. Zastosowanie innej metody ustalenia wartości nakładów z majątku wspólnego jest możliwe wobec tej części kredytu, który został wykorzystany na inne cele, nie związane z nabyciem lub zwiększeniem wartości rzeczy. 

Postanowienie SN z dnia 2 października 2008 r., II CSK 203/08

Standard: 47632 (pełna treść orzeczenia)