Postanowienie z dnia 2006-03-08 sygn. III KK 246/05

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III KK 246/05

P O S T A N O W I E N I E

Dnia 8 marca 2006 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

                              SSN Dorota Rysińska (przewodnicząca)

                              SSN Krzysztof Cesarz

                              SSO del. do SN Zbigniew Kwiatkowski (sprawozdawca)

                              Protokolant Teresa Jarosławska

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Małgorzaty Wilkosz - Śliwy

w sprawie T. S.

oskarżonego z art. 45 ust. 1 i 2 oraz art. 46 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k. art. 11 § 2 k.k.

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie

w dniu 8 marca 2006 r.,

kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Apelacyjnego w (…)

z dnia 1 lutego 2005 r., sygn. akt II AKa (…)

zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w B.

z dnia 23 marca 2004 r., sygn. akt III K (...)

oddala kasację jako oczywiście bezzasadną

kosztami postępowania kasacyjnego obciąża skazanego.

U Z A S A D N I E N I E

Oskarżony T. S. stanął pod zarzutem popełnienia przestępstwa z art. 45 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k. w ten sposób, że w okresie od końca 2000 r do końca 2001 r. w B., działając czynem ciągłym w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, wbrew przepisom ustawy, udzielił nieodpłatnie poprzez wspólne zażycie, co najmniej 20-krotnie środka odurzającego w postaci marihuany małoletnim: A. J. - do 15 października 2001 r. i Ł. O. - do 15 lutego 2001 r oraz R. K., P. C. i A. S.

Nadto zarzucono oskarżonemu T. S. popełnienie przestępstwa z art. 45 ust. 1 i 2 w zw. z art. 46 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k. w ten sposób, że w okresie od przełomu lipca i sierpnia 2001 r do końca grudnia 2002 r. w B., działając czynem ciągłym w krótkich odstępach czasu, nieodpłatnie, a w okresie na przełomie lipca i sierpnia 2001 r. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, udzielał środków odurzających w postaci marihuany oraz substancji psychotropowej w postaci amfetaminy, a mianowicie:

1. na przełomie lipca i sierpnia 2001 r do grudnia 2002 r. udzielił marihuany w ilości łącznej nie mniej niż 4 gramy na łączną kwotę 120 zł. oraz kilkakrotnie nieodpłatnie nieustaloną ilość marihuany, którą następnie wspólnie zażywali małoletniemu A. J. - do 15 października 2001 r. oraz P. C., Ł. O. i R. K.,
2. na przełomie lipca i sierpnia 2001 r. udzielił A. S. 50-krotnie po 0,5 gram amfetaminy każdorazowo po 15 zł,
3. w sierpniu 2001 r. udzielił nieodpłatnie amfetaminę w nieustalonej ilości, którą następnie wspólnie zażywali, trzykrotnie A. S., w tym raz małoletniemu A. J.

Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z dnia 23 marca 2004 r. sygn. akt III K (...) uznał oskarżonego T. S. za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów i skazał:

- za czyn opisany wyżej w pkt I na podstawie art. 45 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k. i art. 11 § 2 k.k., zaś na mocy art. 45 ust 2 Ustawy z dnia 24.04.1997 r o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności;

- za czyn opisany wyżej w pkt II na podstawie art. 45 ust. 1 i 2 w zb. z art. 46 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k. i art. 11 § 2 k.k., zaś na podstawie art. 46 ust. 2 Ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 11 § 3 k.k., przy zastosowaniu art. 60 § 1 i § 6 pkt 1 k.k. wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 85 i 86 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego T. S. karę łączną w wysokości 2 lat pozbawienia wolności, wymierzył mu opłatę w kwocie 300 zł i obciążył kosztami postępowania w części jego dotyczącej.

Od powyższego wyroku apelację wnieśli dwaj obrońcy oskarżonego T. S.

Obrońca T. S. – adw. R. K. zaskarżył wyrok w całości, zarzucając:

• błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, polegający na uznaniu T. S. winnym popełnienia zarzucanych mu czynów, pomimo tego, że zebrany w sprawie materiał dowodowy w szczególności zeznania świadków złożone bezpośrednio przed sądem jak również fakt, iż przy oskarżonym, jak również w trakcie przeszukania w pomieszczeniach przez niego zajmowanych nie znaleziono żadnych narkotyków lub innych przedmiotów związanych z obrotem środkami psychotropowymi, nie daje podstaw do przypisania oskarżonemu zarzucanych mu przestępstw,
• naruszanie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału w szczególności:

- zeznań złożonych na rozprawie przez świadków P. C., A. S. i A. J., którzy kategorycznie, świadomi odpowiedzialności grożącej im za składanie fałszywych zeznań, o czym byli przez sąd poinformowani, zeznali, że nigdy oskarżony T. S. nie sprzedawał, ani nie udzielał im narkotyków, co znajduje potwierdzenie w zeznaniach świadków Ł. O. i R. K., którzy od początku prowadzonego postępowania twierdzili, że nie jest prawdą jakoby otrzymywali narkotyki od T. S., jak również konsekwentnych wyjaśnień samego oskarżonego, a które to okoliczności zostały przez sąd pominięte,

- wiadomości tekstowych zabezpieczonych w telefonach komórkowych, których tłumaczenie na niekorzyść oskarżonego stanowi niczym niepotwierdzone i bezzasadne przypuszczenia sądu, które w świetle art. 5 § 2 k.p.k. winno zmierzać w stronę korzystną dla oskarżonego;

3) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 92 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez nie wzięcie pod uwagę całokształtu okoliczności ujawnionych w toku postępowania w szczególności faktu, że ppkt I pkt V aktu oskarżenia, w zakresie udzielenia kilkakrotnie, nieodpłatnie, nieustalonej ilości amfetaminy, którą następnie wspólnie zażywali małoletniemu A. J. do 15 października 2001 r. oraz P. C., Ł. O. i R. K. stanowi powtórzenie zarzutu z pkt IV aktu oskarżenia, co powoduje, iż Sąd wymierzył oskarżonemu karę dwukrotnie za to samo przestępstwo,

a nadto z ostrożności procesowej

• rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego bezwzględnej kary pozbawienia wolności,
• naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 4 k.p.k., art. 410 k.p.k. poprzez nie wzięcie pod uwagę okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia o wymiarze kary w szczególności tego, że:

- odnośnie czynu IV z aktu oskarżenia brak jest dowodów, które mogłyby wskazywać na ilość narkotyków udzielanych przez oskarżonego, co ma znaczenie dla oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu, mające na uwadze fakt, że oskarżony miał udzielić narkotyku pięciu osobom i sam z nimi jej palić, co może powodować uznanie, że ilość narkotyków udzielonych poszczególnym osobom była znikoma, co winno znaleźć odzwierciedlenie w wymiarze kary, w szczególności w zakresie rozważenia zastosowania wobec oskarżonego kar o charakterze probacyjnym;

6) naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności art. 54 § l k.k. poprzez nie kierowanie się przez sąd w stosunku do oskarżonego T. S. względami wychowawczymi, pomimo tego, że okoliczności przedmiotowe przypisanych mu czynów, jak również okoliczności podmiotowe, w szczególności dotychczasowa niekaralność oskarżonego, jego młody wiek, pozytywna opinia, uzasadniały zastosowanie wobec tegoż oskarżonego kar o charakterze probacyjnym.

Stawiając powyższe zarzuty wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę opisu czynu z pkt V ppkt l aktu oskarżenia poprzez wyeliminowanie z niego udzielenia kilkakrotnie, nieodpłatnie, nie ustalonej ilości marihuany, którą następnie wspólnie zażywali, małoletniemu A. J. do 15 października 2001 r. oraz P. C., Ł. O. i R. K., uniewinnienie oskarżonego od popełnienia wszystkich przypisanych mu czynów, w przypadku nie uwzględnienia argumentacji odnośnie uniewinnienia oskarżonego,

2) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę opisu czynu z pkt V ppkt l aktu oskarżenia poprzez wyeliminowanie z niego udzielenia kilkakrotnie, nieodpłatnie, nieustalonych ilości marihuany, którą następnie wspólnie zażywali małoletniemu A. J. do 15 października 2001 r. oraz P. C., Ł. O. i R. K., warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej kary łącznej na stosowny okres przewidziany przepisami prawa.

Drugi z obrońców T. S., - adw. T. M. również zaskarżył wyrok Sądu I instancji w całości zarzucając:

1) obrazę przepisów postępowania:

- art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k., art. 424 § 1 i § 2 k.p.k. przez dowolną ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wbrew zasadom logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego polegającą na wybiórczej selekcji zeznań świadków P. C., A. S. i A. J. z postępowania przygotowawczego wyłącznie na niekorzyść oskarżonego i nadanie im rozstrzygającego znaczenia, w sytuacji gdy zeznania tych świadków w postępowaniu przygotowawczym nie zostały złożone swobodnie, nie były szczere ani dokładne, co przy ich odwołaniu na rozprawie i braku innych dowodów oskarżenia uzasadniało wiarygodność wyjaśnień oskarżonego,

- art. 6 k.p.k., art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 332 § 1 pkt 2 k.p.k. oraz art. 167, art. 168 k.p.k., art. 169 § 2 k.p.k. i art. 171 § 5 pkt 1 k.p.k. przez przypisanie oskarżonemu czynów z pkt IV i V aktu oskarżenia bez dokładnego określenia znamienia czynu w postaci czasu popełnienia a także okoliczności przedmiotowej dotyczącej rzeczywistej ilości udzielonych środków odurzających, co naruszyło przedmiotowe granice oskarżenia i prawo do obrony, a także zaniechanie dopuszczenia z urzędu dowodu z zeznań funkcjonariuszy policji przesłuchujących wyżej wymienionych świadków na okoliczność spełnienia warunków swobodnego składania zeznań przez w/w świadków, a tym samym oceny właściwości tych zeznań jako przyjętych dowodów oskarżenia, które to naruszenia miały istotny wpływ na treść orzeczenia,

2) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, w zakresie przypisanych zarzutów z pkt IV i V polegający na niezasadnym uznaniu, że oskarżony od końca 2000 r. do końca grudnia 2002 r. udzielał środków odurzających w tym małoletnim, w sytuacji gdy osoby mające być obdzielane zaprzeczyły wspólnemu zażywaniu marihuany lub amfetaminy, bądź ich nabywania, a brak innych obiektywnych dowodów na posiadanie przez oskarżonego narkotyków, wyklucza udział T. S. z procederu udzielania i handlu środkami odurzającymi, które to błędy miały istotny wpływ na treść wyroku,

3) rażącą niewspółmierność wymierzonej kary 2 lat bezwzględnego pozbawienia wolności czyniącą ją rażąco surową i niesprawiedliwą, przekraczającą przyjęty stopień winy i stopień społecznej szkodliwości czynów, bez należytego uwzględnienia dyrektyw sądowego wymiaru kary z art. 53 k.k. i art. 54 § 1 k.k., a w szczególności młodocianego wieku, braku dotychczasowej karalności, prowadzenia ustabilizowanego trybu życia przez fakt ukończenia szkoły średniej i podjęcia pracy zawodowej, przez co wymierzona kara pomimo jej nadzwyczajnego złagodzenia pomija cel wychowawczy i zapobiegawczy, które miała osiągnąć w stosunku do oskarżonego, co przy braku dalszego zagrożenia dla porządku prawnego uzasadnia co najmniej warunkowe zawieszenie jej wykonania.

Stawiając powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzuconych mu czynów lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów obrony z urzędu za II instancję nieopłaconych w całości, ani w części.

Sąd Apelacyjny w (…) wyrokiem z dnia 1 lutego 2005 r. sygn. akt II AKa (…) po rozpoznaniu apelacji obrońców oskarżonego T. S.:

1. zmienił wyrok w zaskarżonym zakresie w stosunku do T. S. w ten sposób, że:

• rozwiązał orzeczenie o karze łącznej,
• ustalił że:

- czyny przypisane oskarżonemu T. S. stanowią jeden czyn zabroniony z art. 45 ust. 1 i 2 w zb. z art. 46 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k. i art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie tych przepisów skazał go, zaś na podstawie art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 11 § 3 k.k. przy zastosowaniu art. 60 § 1 i § 6 pkt 1 k.k. wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia wolności, zaś w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymał w mocy, zasądził od oskarżonego T. S. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 300 zł tytułem opłaty za obie instancje i obciążył go pozostałymi kosztami sądowymi w części jemu przypadającej.

Od wyroku Sądu Apelacyjnego w (…) kasację wniósł obrońca skazanego T. S. - adw. R. K., który na podstawie art. 519 k.p.k. zaskarżył powyższy wyrok w części dotyczącej tego skazanego w całości, zarzucając:

1) rażące naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału, w szczególności:

- zeznań złożonych na rozprawie przez świadków P. C., A. S. i A. J., którzy kategorycznie, świadomi odpowiedzialności grożącej im za składanie fałszywych zeznań o czym byli przez sąd poinformowani, zeznali, że nigdy oskarżony T. S. nie sprzedawał, ani nie udzielał im narkotyków, co znajduje potwierdzenie w zeznaniach świadków Ł. O. i R. K., którzy od początku prowadzonego postępowania twierdzili, że nie jest prawdą jakoby otrzymywali narkotyki od T. S., jak również w konsekwentnych wyjaśnieniach samego oskarżonego,

- faktu, iż przy oskarżonym, jak również w trakcie przeszukania w pomieszczeniach przez niego zajmowanych nie znaleziono żadnych narkotyków lub innych przedmiotów związanych z obrotem środkami psychotropowymi, nie dając podstawy do przypisania oskarżonemu popełnienia zarzucanych mu przestępstw,

2) rażące naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 5 § 2 k.p.k. poprzez snucie przypuszczeń na temat wiadomości tekstowych zabezpieczonych w telefonach komórkowych i tłumaczenie ich treści na niekorzyść oskarżonego,

3) rażące naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 4, art. 92 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez, pomimo podzielenia argumentacji apelacji odnośnie tego, iż ppkt 1 pkt V aktu oskarżenia w zakresie udzielenia kilkakrotnie, nieodpłatnie nieustalonej ilości marihuany, którą następnie wspólnie zażywali, małoletniemu A. J. do 15 października 2001 r. oraz P. C., Ł. O. i R. K. stanowi powtórzenie zarzutu z pkt IV aktu oskarżenia, nie uwzględnienie tych okoliczności w wyroku, poprzez zmianę opisu czynów przypisanych skazanemu, a jedynie poprzestanie na stwierdzeniu, iż czyny te stanowią jeden czyn ciągły, co zdaniem obrony powinno mieć wpływ na wymiar kary orzeczonej wobec skazanego,

nadto w przypadku nie podzielenia wyżej opisanych zarzutów wyrokowi temu zarzucił

4) rażące naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 4 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez nie wzięcie pod uwagę okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia o wymiarze kary w szczególności tego, że odnośnie czynu IV aktu oskarżenia, brak jest dowodów, które mogły wskazywać na ilość narkotyków udzielonych przez oskarżonego, co ma znaczenie dla oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu, mając na uwadze fakt, iż oskarżony miał udzielać narkotyków pięciu osobom i sam z nimi je palić, co może powodować, uznanie, że ilość narkotyków udzielonych poszczególnym osobom była znikoma, co winno znaleźć odzwierciedlenie w wymiarze kary, a w szczególności w zakresie rozważenia zastosowania wobec oskarżonego kar o charakterze probacyjnym, tym bardziej, iż Sąd Apelacyjny pomimo braku zmiany opisu czynów przypisanych oskarżonemu, uznał zasadność argumentów podnoszonych w apelacji oskarżonego dotyczących powielenia czynów w pkt IV i V aktu oskarżenia, co winno znaleźć odzwierciedlenie w wymiarze orzeczonej kary,

5) naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności art. 54 § 1 k.k. poprzez nie kierowanie się przez sąd w stosunku do oskarżonego T. S. względami wychowawczymi, pomimo tego, iż okoliczności przedmiotowe przypisanych mu czynów, jak również okoliczności podmiotowe, w szczególności dotychczasowa niekaralność oskarżonego, jego młody wiek, pozytywna opinia, uzasadniały zastosowanie wobec tegoż oskarżonego kar o charakterze probacyjnym.

Wskazując na powyższe zarzuty na podstawie art. 537 § 1 i 2 k.p.k. wniósł o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku w całości, jak również uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w B. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w B.

Prokurator Prokuratury Apelacyjnej w (…) w odpowiedzi na kasację wniósł o jej oddalenie jako nieuzasadnionej.

Na rozprawie kasacyjnej prokurator Prokuratury Krajowej wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania, podnosząc, iż zarzut z pkt 3 kasacji należy traktować jako zarzut obrazy art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja obrońcy skazanego T. S. jako oczywiście bezzasadna podlegała oddaleniu. Takie rozstrzygniecie wprawdzie nie wymaga pisemnego uzasadnienia (arg. ex. art. 535 § 2 in fine k.p.k.), jednak przepis ten nie wyklucza również sporządzenia pisemnych motywów orzeczenia (vide: uzasadnienie wyroku SN z dnia 20 października 1998 V KKN 314/97. OSNKW, 1998 z. 11-12, poz. 60, s. 57-58; uzasadnienie postanowienia z dnia 20 lutego 2003 r. II KK 113/02. OSNKW, 2003 zeszyt 5-6, poz. 52, s. 61-64). Skoro zatem Sądowi Najwyższemu wolno w całości odstąpić od sporządzenia pisemnego uzasadnienia orzeczenia, to a maiori ad minus może on je sporządzić i odnieść się do zarzutów podniesionych w kasacji, jeżeli jest ona oczywiście bezzasadna. Taka sytuacja wystąpiła właśnie w rozpoznawanej sprawie, gdzie nie stwierdzono uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k., ani też innego rażącego naruszenia prawa, które mogło mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, zaś oczywista bezzasadność skargi kasacyjnej wynika z faktu, że zarzuty w niej zawarte i ich uzasadnienie są powtórzeniem zarzutów podniesionych w apelacjach, do których sąd odwoławczy odniósł się wnikliwie – i ocenił prawidłowo – w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Nietrafny jest zatem zarzut „rażącego naruszenia przepisów postępowania (art. 7 k.p.k.) przez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego”. Formułując ten zarzut autor kasacji de facto zmierza do podważenia ustaleń faktycznych dokonanych przez sądy orzekające w rozpoznawanej sprawie. Najwyraźniej o tym świadczy fakt, iż kwestionuje on uznanie przez sądy orzekające za wiarygodne zeznań świadków A. J. i P. C. złożonych w stadium przygotowawczym, mimo że odwołali oni te zeznania w toku rozprawy głównej, twierdząc, iż oskarżony T. S. nie sprzedawał im, ani nie udzielał narkotyków. Tymczasem zważyć trzeba, iż przepis art. 7 k.p.k. statuuje zasadę swobodnej oceny dowodów, zatem zarzut jego naruszenia wymaga wykazania wad w ocenie konkretnych dowodów dokonanej przez sądy orzekające i prowadzących do wniosku, że ocena ta przekracza granicę swobody (vide: wyrok SN z dnia 20 kwietnia 2004 r. V KK 332/03. Prok. i Pr. 2004 z. 7-8. poz. 6). Oznacza to, iż zarzut naruszenia przepisu art. 7 k.p.k. może być skierowany przeciwko orzeczeniu sądu odwoławczego tylko wtedy, gdy zaakceptował on wadliwą ocenę dowodów dokonaną przez sąd pierwszej instancji przekraczając granicę swobodnej oceny dowodów (vide: postanowienie SN z dnia 28 listopada 2003 IV KK 22/03. LEX nr 83780). W rozpoznawanej sprawie zarówno sąd pierwszej instancji, jak i sąd apelacyjny nie przekroczyły ram wyznaczonych zasadą swobodnej oceny dowodów. Tak więc niezależnie od tego jakie ostatecznie ustalenia faktyczne zostały dokonane w przedmiotowej sprawie, Sąd Najwyższy konstatuje, iż poczyniono je zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa karnego procesowego. Sąd Najwyższy orzekając w trybie kasacji nie jest władny dokonywać ponownej oceny dowodów i na podstawie własnej oceny kontrolować poprawność dokonanych ustaleń faktycznych w sprawie. Zadaniem Sądu Najwyższego jest bowiem, tylko sprawdzenie, czy dokonując ustaleń faktycznych sądy orzekające nie dopuściły się rażącego naruszenia przepisów procedowania, co mogłoby mieć istotny wpływ na ustalenia faktyczne, a w konsekwencji na treść wyroku. Innymi słowy mówiąc, kontroli kasacyjnej podlegają nie same ustalenia faktyczne, ale sposób ich dokonania. W rozpoznawanej sprawie – co istotne – nie naruszono przepisów postępowania, a tym bardziej nie uczyniono tego w sposób rażący, który mógłby prowadzić do dokonania wadliwych ustaleń faktycznych i w rezultacie do wydania wadliwego orzeczenia.

Bezzasadny jest także zarzut autora kasacji dotyczący naruszenia przez sąd odwoławczy art. 4 k.p.k. Przepis ten statuuje bowiem zasadę obiektywizmu, która odnosi się do organów prowadzących postępowanie karne, aby badały i uwzględniały w jego toku okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. Na tle powyższej zasady Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał pogląd, że „przepis art. 4 k.p.k. formułuje jedną z naczelnych zasad procesu karnego o charakterze dyrektywy ogólnej, stąd też naruszenie tego przepisu nie może stanowić samodzielnie podstawy kasacji. Respektowanie zasady bezstronności gwarantowane jest w przepisach szczegółowych i dopiero wskazanie ich obrazy może uzasadniać zarzut kasacyjny” (vide: postanowienie z dnia 16 maja 2003 II KK 31/03. LEX nr 78381; wyrok z dnia 1 października 2002 V KKN 281/01 teza 1. LEX nr 56826; postanowienie z dnia 13 maja 2002 V KKN 90/01. LEX nr 53913; postanowienie z dnia 28 grudnia 2001 V KKN 329/00. LEX nr 51623).

Jeżeli zaś chodzi o zarzut naruszenia przez sąd odwoławczy przepisu art. 5 § 2 k.p.k., to po raz kolejny należy wyjaśnić – co było już przedmiotem wielu judykatów (vide: wyrok SN z dnia 20 kwietnia 2004 V KK 332/03. Prok. i Praw. 2004 z. 7-8, poz. 6; postanowienie SN z dnia 15 kwietnia 2004 II KK 369/03. LEX nr 109464; postanowienie z dnia 12 grudnia 2003 V KK 72/03. LEX nr 83771; postanowienie z dnia 7 stycznia 2003 V KK 13/02. LEX nr 75366; wyrok SN z dnia 10 stycznia 2001 V KKN 238/01. LEX nr 56826; postanowienie SN z dnia 15 maja 2002 V KKN 90/01. LEX nr 53913; wyrok SN z dnia 19 maja 2002 V KK 21/02. LEX nr 54393; wyrok z dnia 5 kwietnia 2000 III KKN 60/98. LEX 51449; postanowienie SN z dnia 16 czerwca 2005 II KK 257/04 OSNKW, 2005 z. 9 poz.86), że nie można zasadnie stawiać zarzutu obrazy art. 5 § 2 k.p.k. podnosząc wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych lub co do sposobu wykładni prawa, gdyż dla oceny, czy nie została naruszona reguła in dubio pro reo istotne jest tylko to, czy sąd orzekający w sprawie rzeczywiście powziął wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych lub wykładni prawa i wobec braku możliwości ich usunięcia rozstrzygnął te wątpliwości na niekorzyść oskarżonego. Jeżeli z materiału dowodowego wynikają różne wersje wydarzeń, zaś sąd orzekający wybrał jedną z nich, to takie postępowanie nie jest równoznaczne z istnieniem nie dających się usunąć wątpliwości w rozumieniu art. 5 § 2 k.p.k., ponieważ w takim wypadku sąd orzekający jest zobowiązany dokonać ustaleń faktycznych na podstawie swobodnej oceny dowodów i dopiero wówczas, gdy wątpliwości nie zostaną usunięte należy je rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego. Obraza przepisu art. 5 § 2 k.p.k. następuje zawsze wtedy, gdy sąd orzekający w sprawie poweźmie wątpliwość co do treści ustaleń faktycznych i mimo braku możliwości dowodowych prowadzących do jej usunięcia, rozstrzygnie ją na niekorzyść oskarżonego, w szczególności, gdy prawidłowo dokonana ocena zebranych w sprawie dowodów nie pozwala wykluczyć jednej z dwóch lub więcej równorzędnych wersji przebiegu wydarzeń istotnych dla rozstrzygnięcia winy i kwalifikacji prawnej czynu zarzucanemu oskarżonemu, to sąd orzekający ma obowiązek przyjąć za podstawę ustaleń faktycznych tę wersję, która jest najkorzystniejsza dla oskarżonego (vide: wyrok SN z dnia 10 stycznia 2002 r. V KKN 238/01, LEX 56826). Tak więc z naruszeniem reguły in dubio pro reo wyrażonej w art. 5 § 2 k.p.k. mielibyśmy do czynienia tylko wtedy, gdyby wątpliwości mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy powzięte przez sąd orzekający nie zostały usunięte, lecz rozstrzygnięte na niekorzyść oskarżonego (vide: wyrok SN z dnia 5 września 2002 r. V KKN 21/02. LEX nr 54313).

Należy podkreślić, iż w rozpoznawanej sprawie sąd apelacyjny nie naruszył reguły in dubio pro reo ujętej w art. 5 § 2 k.p.k., ponieważ w postępowaniu odwoławczym nie dokonywał jakichkolwiek ustaleń faktycznych, nie zaistniała zatem sposobność do rozstrzygania nie dających się usunąć wątpliwości, a tym samym do stosowania nakazu sformułowanego w wyżej wymienionym przepisie. Stąd też należy skonstatować, iż zarzut autora kasacji o rażącym naruszeniu art. 5 § 2 k.p.k. jest oczywiście nietrafny.

Nie można zgodzić się z zarzutem autora kasacji dotyczącym rażącego naruszenia przez sąd odwoławczy przepisów art. 410 k.p.k. i art. 92 k.p.k. Przepis art. 410 k.p.k. jest zamieszony w rozdziale 47 zatytułowanym „Wyrokowanie” i nie pozostawia cienia wątpliwości co do tego, że reguluje on wymagania odnoszące się do merytorycznych przesłanek takiej właśnie postaci końcowego rozstrzygnięcia, jakim jest wyrok, jak również co do tego, że chodzi w nim o okoliczności ujawnione w toku rozprawy głównej (vide: postanowienie SN z dnia 18 września 2001. V KKN 443/99. LEX nr 51662). W świetle art. 410 k.p.k. sąd powinien opierać swoje ustalenia faktyczne jedynie na dowodach przeprowadzonych na rozprawie głównej. Oznacza to, iż sąd może czynić ustalenia faktyczne tylko na podstawie tych dowodów do których strony mają dostęp w toku rozprawy, wskutek czego mogą realizować swoje uprawnienia np. poprzez zadawanie pytań i składanie oświadczeń. W rozpoznawanej sprawie – co oczywiste – sąd odwoławczy nie przeprowadził postępowania dowodowego co do istoty sprawy (arg. art. ex art. 452 § 1 k.p.k.), zatem nie był on zobowiązany do powtórnego odtwarzania podstaw faktycznych wyroku, zaś jego obowiązkiem było m.in. rozważenie w ramach kontroli odwoławczej zarzutów zawartych w apelacji i z tego wywiązał się należycie. W tej sytuacji nie można zasadnie twierdzić ze obraził przepis art. 410 k.p.k. Natomiast przepis art. 92 k.p.k. jest ujęty w dziale IV zatytułowanym „Czynności procesowe” i rozdziale 11 regulującym „Orzeczenia, zarządzenia, polecenia”. Ma on więc charakter ogólny i odnosi się wprost do orzeczeń, których podstawę stanowić może tylko całokształt okoliczności ujawnionych w postępowaniu, mających znaczenie dla rozstrzygnięcia. Oznacza to, iż dyrektywy wynikające z przepisu art. 92 k.p.k. powinny być przestrzegane w razie wydawania przez organy procesowe wszelkich rozstrzygnięć, a więc wyroków, postanowień i zarządzeń. Zatem nie może on być powoływany jako podstawa kasacji.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przepisu prawa materialnego, a w szczególności art. 54 § 1 k.k. Sąd Najwyższy zauważa, iż stanowi on jedynie powtórzenie zarzutów ujętych w punktach 5 i III apelacji obrońców skazanego T. S. – adw. R. K. oraz adw. T. M., podniesionych w aspekcie „rażącego naruszenia przepisów prawa materialnego” i „rażącej niewspółmierności kary”.

Powtórzenie zatem w skardze kasacyjnej argumentacji przedstawionej uprzednio w zwyczajnym środku odwoławczym może być skuteczne tylko wtedy, gdy sąd odwoławczy nie rozpoznał należycie wszystkich zarzutów i wniosków oraz nie przedstawił swojego stanowiska w sposób odpowiadający wymogom określonym w art. 457 § 3 k.p.k. Taka sytuacja nie wystąpiła jednak w rozpoznawanej sprawie, gdyż sąd apelacyjny w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia odniósł się wyczerpująco zarówno do zarzutu obrazy prawa materialnego, jak i do zarzutu „rażącej niewspółmierności kary” i jego argumentacja tam zawarta zasługuje na aprobatę.

Warto zwrócić uwagę, iż przepis art. 54 § 1 k.k. statuuje dyrektywę wymiaru kary nieletniemu albo młodocianemu, stąd też zarzut jego naruszenia bez wskazania innych konkretnych przepisów prawa materialnego, które zostały naruszone nie może stanowić samodzielnej podstawy kasacji. Nieprawidłowe jest także odczytywanie – przez autora kasacji – dyspozycji przepisu art. 54 § 1 k.k., jako dyrektywy wymierzania młodocianemu kary określonego rodzaju (probacyjnej), czy łagodniejszej od kary wymierzanej innym sprawcom przestępstw. Pierwszeństwo prewencji indywidualnej wynikające z art. 54 § 1 k.k. nie oznacza jednak generalnego łagodzenia kar wobec sprawców młodocianych, ani też jednostronności, czy pobłażliwości, lecz konieczność kierowania się celem wychowawczym. W pewnych wypadkach wzgląd na stopień winy sprawcy, społeczną szkodliwość czynu oraz potrzebę społecznego oddziaływania kary może przemawiać za wymierzeniem sprawcy młodocianemu kary surowszej, gdyż tylko taka kara może odpowiadać w pełni wymogom prewencji ogólnej i szczególnej. Z tych powodów zarzut naruszenia art. 54§1 kk jest bezzasadny w stopniu oczywistym.

Nietrafny jest wniosek prokuratora Prokuratury Krajowej złożony na rozprawie kasacyjnej w przedmiocie „uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy sądowi apelacyjnemu do ponownego rozpoznania, gdyż zarzut z pkt 3 kasacji należy traktować jako zarzut obrazy art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.” z dwóch powodów:

Po pierwsze, zgodnie z treścią art. 536 k.p.k. Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów a w zakresie szerszym – tylko w wypadkach określonych w art. 435, 439, 455 kpk. W świetle cytowanego przepisu, jeśli nie wystąpią przyczyny wymienione w art. 435, 439, 455 kpk, Sąd Najwyższy może orzekać wyłącznie w odniesieniu do tej części orzeczenia, która została zaskarżona kasacją, jak też może rozważać jedynie zasadność tych zarzutów, które zostały sformułowane w pisemnej skardze kasacyjnej (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2000 V KKN 4/99. OSPriP. 2001 nr 2, poz. 48). Jeśli zatem po wniesieniu kasacji i po upływie terminu do jej wniesienia strona rozszerzyła zakres zaskarżenia albo podniosła zarzuty nie sformułowane w skardze kasacyjnej, Sąd Najwyższy nie może odnieść się do tych zarzutów (vide: P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postępowania karnego. Tom III. Komentarz do artykułów 468-682 pod red. prof. Piotra Hofmańskiego. Wydanie 2. Warszawa 2004, s. 211). Tak więc oświadczenia i wnioski stron składane w toku postępowania kasacyjnego podlegają wyłącznie rozpoznaniu w ścisłym powiązaniu z zarzutami zawartymi w treści skargi kasacyjnej. Nie mogą one prowadzić do rozszerzenia zakresu rozpoznania sprawy przez sąd kasacyjny, chyba że wskazują na uchybienia wymienione w art. 439 k.p.k. (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1997 IV KKN 106/96. OSNKW 1997 nr 7 – 8, poz. 68). To w konsekwencji oznacza, iż zarzuty i wnioski podniesione dopiero na rozprawie kasacyjnej podlegają rozpoznaniu tylko wtedy, gdy dotyczą one uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k.

Po drugie, prokurator – co oczywiste – nie wniósł kasacji w rozpoznawanej sprawie, zaś w odpowiedzi na kasację obrońcy skazanego T. S. domagał się jej oddalenia jako nieuzasadnionej. Zatem jego wniosek złożony na rozprawie kasacyjnej mógłby mieć znaczenie o tyle, o ile wskazywałby na uchybienia procesowe określone w art. 439 k.p.k., które Sąd Najwyższy jest zobowiązany brać pod uwagę z urzędu. Tymczasem zważyć trzeba, iż prokurator na rozprawie kasacyjnej tylko dookreślił podniesiony w kasacji obrońcy skazanego zarzut w pkt 3, twierdząc, iż należy go traktować jako obrazę art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. Przepis ten stanowi, iż wyrok skazujący powinien zawierać dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikację prawną. W świetle cytowanego przepisu sąd apelacyjny przyjmując, że czyny przypisane skazanemu T. S. w pkt II częci dyspozytywnej wyroku stanowią jednen czyn ciągły z art. 45 ust 1 i 2 w zb. z art. 46 ust 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k. i art. 11 § 2 k.k. powinien więc dokładnie określić w części dyspozytywnej wyroku zakres przypisanego czynu. Brak takiego określenia nie oznacza jednak, że nastąpiło „rażące naruszenie przepisu prawa procesowego”, które mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, ponieważ sąd odwoławczy przypisując skazanemu T. S. jeden czyn ciągły w rozumieniu art. 12 k.k. objął nim czyny zarzucane w pkt IV i V aktu oskarżenia oraz wymierzył jedną karę pozbawienia wolności.

Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w postanowieniu, obciążając skazanego kosztami postępowania kasacyjnego.