Wyrok z dnia 2024-01-19 sygn. III SA/Łd 460/23

Dnia 19 stycznia 2024 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział III w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Monika Krzyżaniak (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Małgorzata Kowalska, Sędzia WSA Krzysztof Szczygielski, , po rozpoznaniu w dniu 19 stycznia 2024 roku na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym sprawy ze skargi S. N. na decyzję Wojewody Łódzkiego z dnia 6 czerwca 2023 roku nr SO-II.6231.6.2023 w przedmiocie odmowy wydania odpisu zupełnego aktu urodzenia 1. oddala skargę; 2. przyznaje i nakazuje wypłacić z funduszu Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi adwokat O. M., prowadzącej Kancelarię Adwokacką w Ł. przy [...] kwotę 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych, obejmującą podatek od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu skarżącej S. N..

Decyzją z 6 czerwca 2023 r., numer SO-II.6231.6.2023, wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 775 ze zm.; dalej: "k.p.a.") oraz art. 45 ustawy z 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tj. Dz. U. z 2022 r., poz. 1681 ze zm.; dalej: "p.a.s.c."), Wojewoda Łódzki utrzymał w mocy decyzję Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w Piotrkowie Trybunalskim z 4 maja 2023 r., znak: USC.5362.2500.2023, w przedmiocie odmowy wydania S. N. odpisu zupełnego aktu urodzenia M. M. W..

W sprawie ustalono następujące okoliczności faktyczne i prawne:

Wnioskiem z 5 kwietnia 2023 r. S. N. zwróciła się do Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w Piotrkowie Trybunalskim o wydanie odpisu zupełnego aktu urodzenia M. M. W. - biologicznej matki wnioskodawczyni.

Pismem z 18 kwietnia 2023 r. Kierownik USC w Piotrkowie Trybunalskim wezwał wnioskodawczynię do wykazania interesu prawnego w otrzymaniu żądanego odpisu aktu urodzenia.

W odpowiedzi na ww. wezwanie S. N. w piśmie z 23 kwietnia 2023 r. wskazała, iż jej wyłącznym interesem w tej sprawie jest to, że chce poznać swoje pochodzenie genetyczne, to jest wejść w posiadanie informacji, kim (głównie z pochodzenia etnicznego) są bądź byli jej biologiczni dziadkowie, co w chwili obecnej wydaje się być możliwe jedynie od strony matki biologicznej. Podniosła, iż nie jest w posiadaniu żadnych informacji dotyczących ojca biologicznego, które pozwalałyby na jego prawidłową identyfikację. Z ww. pisma wynika, że S. N. została przysposobiona przez W. N. i Z. T. N..

Decyzją z 4 maja 2023 r. Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego w Piotrkowie Trybunalskim odmówił wydania odpisu zupełnego aktu urodzenia M. M. W. z powodu niewykazania interesu prawnego przez wnioskodawczynię.

W odwołaniu od decyzji S. N. powtórzyła, że jej interesem prawnym w uzyskaniu odpisu jest to, że chce poznać swoje pochodzenie genetyczne i etniczne, do czego ma prawo jako człowiek.

W wyniku ponownego rozpoznania sprawy Wojewoda Łódzki uznał, że odwołanie nie może zostać uwzględnione. Organ II instancji wyjaśnił w zaskarżonej decyzji, że materialnoprawną podstawę wydanej w niniejszej sprawie decyzji stanowi przepis art. 45 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego. Powołując następnie treść tego przepisu, a także art. 121 § 3 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tj. Dz. U. z 2020 r., poz. 1359 ze zm.) stwierdził, że S. N. jest podmiotem, który by uzyskać żądany odpis aktu stanu cywilnego powinien wykazać w tym własny interes prawny.

Organ odwoławczy odnosząc się następnie do pojęcia interesu prawnego, o którym mowa w art. 45 p.a.s.c. wyjaśnił, że nie jest ono zdefiniowane. Dla ustalenia znaczenia tego pojęcia konieczne jest zatem odwołanie się do poglądów wypracowanych w doktrynie i orzecznictwie, w których to przyjmuje się, że istnienie interesu prawnego uzależnione jest od istnienia przepisu prawa powszechnie obowiązującego, na podstawie którego można żądać skutecznie czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby albo żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danej osoby (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 lutego 2009 r., sygn. akt II OSK 95/08; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 23 maja 2019 r. sygn. akt II SA/Sz 343/19). Interes prawny musi być interesem własnym, osobistym, indywidualnym danego podmiotu i mieć charakter realny, to jest istnieć aktualnie, a nie hipotetycznie oraz pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem sprawy administracyjnej. O tym, czy w konkretnej sprawie dany podmiot ma interes prawny, decydują przepisy prawa materialnego nie tylko z zakresu prawa administracyjnego, ale również z zakresu np. stosunków cywilnych. Ustalenie interesu prawnego wnioskodawcy w uzyskaniu określonych danych osobowych powinno być zatem ściśle powiązane z sytuacją prawną strony w konkretnej sprawie.

Zdaniem Wojewody Łódzkiego, biorąc pod uwagę powyższe rozważania, Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego w Piotrkowie Trybunalskim słusznie przyjął, iż wyjaśnienia S. N. nie są wystarczające dla uznania istnienia interesu prawnego w uzyskaniu wnioskowanego odpisu aktu stanu cywilnego. Sama chęć poznania swojego pochodzenia nie wypełnia istotnych elementów, na jakich oparty jest interes prawny. Nie jest to bowiem interes aktualny, obiektywnie istniejący i konkretny, powiązany z istnieniem przepisu prawa powszechnie obowiązującego.

W skardze wniesionej do Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Łodzi S. N. wniosła o uchylenie decyzji Wojewody Łódzkiego nr SO-II.6231.6.2023 z 6 czerwca 2023 roku w całości, zobowiązanie Wojewody Łódzkiego do ponownego rozpoznania złożonego wniosku o udostępnienie odpisu zupełnego aktu urodzenia jej matki biologicznej M. M. W.. Strona podniosła, że nie podziela argumentacji organu odwoławczego, gdyż w jej ocenie przepis art. 45 ust. 1 p.a.s.c. nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie, ponieważ brak jest związku pomiędzy tym, na co wskazuje wyżej wymieniony przepis, a złożonym przez nią wnioskiem, z którego jasno wynika, że strona chce poznać własne pochodzenie genetyczne, etniczne. Skarżąca podkreśliła, że Polska ratyfikowała Konwencję o prawach człowieka w dniu 7 czerwca 1991 roku. W pierwotnej wersji jednym z zastrzeżeń wniesionych przez polską stronę było prawo dziecka do poznania własnej tożsamości biologicznej. Wówczas strona polska, wbrew tekstowi konwencji, nie przyznawała dziecku przysposobionemu prawa do ustalania danych rodziców naturalnych. Polska wycofała się z tego zastrzeżenia z dniem 4 marca 2013 roku i od tego czasu każde dziecko, również przysposobione, ma prawo do poznania swojej tożsamości biologicznej pochodzenia. Ponadto, w ocenie strony, wśród praw dziecka i praw człowieka w ogóle można odnaleźć prawo do poznania własnej tożsamości. Skarżąca zaznaczyła, iż tożsamość to świadomość siebie, zespół łączących się ze sobą cech, które pozwalają na identyfikację danej osoby, ale ma ona (tożsamość) także odniesienie do społeczności, gdzie stanowi świadomość wspólnych cech i poczucie jedności z większą grupą (tak jest to wskazane w słowniku języka polskiego). W prawie dziecka do tożsamości mieści się między innymi prawo do poznania swojego pochodzenia biologicznego, poznania swojego drzewa genealogicznego, swoich korzeni, kultury i języka swoich przodków. To wszystko jest prawem człowieka uznawanym za dobro osobiste.

Skarżąca podniosła, iż poznanie swojej tożsamości biologicznej i genetycznej ma znaczenie nie tylko na etapie budowania świadomości, systemu wartości oraz rozwoju dziecka, ale też dla względów medycznych, np. z uwagi na ewentualne schorzenia genetyczne, diagnostykę, leczenie, dlatego też od lat jest uznawane za podstawowe prawo małego człowieka. W kontrze do prawa dziecka do poznania własnej tożsamości biologicznej stoi prawo rodziców (adopcyjnych, czy naturalnych) do zachowania tajemnicy. Jednak, jak wskazuje literatura oraz orzecznictwo w podobnych sprawach, poznanie własnej tożsamości biologicznej jest w tym przypadku ważniejsze.

Strona wskazała, iż prawo do tożsamości obejmuje również prawo do poznania dziadków: ich systemów wartości oraz historii rodzinnej. Oczywistym jest, że dziadkom nie przysługuje żadna "władza" w stosunku do dziecka, ale ma ono prawo wiedzieć, kim byli bądź są dziadkowie, jaka jest kultura z której się wywodzą, jaka jest wyznawana przez nich religia. Prawem małego człowieka jest również prawo do poznania rodowego nazwiska rodziców, miejsca z którego pochodzili, swoich korzeni. Ma to bardzo duże znaczenie dla budowania tożsamości i osobowości dziecka.

Skarżąca zaznaczyła, że w temacie prawa do poznania własnej tożsamości biologicznej wypowiadał się między innymi Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 13 kwietnia 2022 roku wydanym w sprawie o sygn. I NSNc 52/21 jednoznacznie stwierdził, że "w literaturze wskazuje się, że prawo do poznania własnej tożsamości jest konstytucyjnym prawem osobistym, które jest chronione przez art. 30,47 i 72 Konstytucji RP i w zasadzie nie podlega ograniczeniom". W podobnym tonie wypowiedział się również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 sierpnia 2020 r. w sprawie o sygn. I CSK 118/20 stwierdzając, że "prawo do poznania własnej tożsamości biologicznej jest nie tylko zagwarantowane w art. 7 Konwencji z dnia 20 listopada 1989 r. o prawach dziecka (...), lecz konstytucyjnym prawem osobistym, które jest chronione przez art. 30 i 72". Co więcej, w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 maja 2018 r. wydanym w sprawie o sygn. SK 18/17 czytamy, że "pozbawienie dziecka prawa do ustalenia prawdy o swoim biologicznym pochodzeniu (...) jest niezgodne z art. 47 Konstytucji.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda Łódzki wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonym rozstrzygnięciu.

Postanowieniem z 3 lipca 2023 r. referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Łodzi przyznał skarżącej prawo pomocy w zakresie całkowitym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata.

Pismem z 6 września 2023 r. ustanowiony pełnomocnik podtrzymał żądania zawarte w skardze z 28 czerwca 2023 r. i uzupełniająco zarzucił orzeczeniu z 6 czerwca 2023 r., numer SO-II.6231.6.2023:

1/ naruszenie prawa procesowego tj. art. 7 w zw. z art. 77 k.p.a. poprzez nieuwzględnienie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie;

2/ naruszenie prawa materialnego tj. art. 45 ust. 1 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego poprzez:

a. jego błędną wykładnię i uznanie, iż skarżąca nie wykazała interesu prawnego w uzyskaniu odpisu aktu urodzenia biologicznej matki, w sytuacji gdy jej interes urzeczywistnia się w realizacji prawa do poznania swojej tożsamości zagwarantowanego Konwencją Praw Dziecka

b. uznanie, iż "sama chęć poznania swojego pochodzenia nie wypełnia istotnych elementów, na jakich oparty jest interes prawny; nie jest to bowiem interes aktualny, obiektywnie istniejący i konkretny, powiązany z istnieniem przepisu prawa powszechnie obowiązującego", podczas gdy zgodnie z art. 8 Konwencji o Prawach Dziecka, Państwa - Strony podejmują działania mające na celu poszanowanie prawa dziecka do zachowania jego tożsamości, w tym obywatelstwa, nazwiska, stosunków rodzinnych, zgodnych z prawem, z wyłączeniem bezprawnych ingerencji, co w niniejszej sprawie winno realizować się poprzez udostępnienie skarżącej wnioskowanego przez nią aktu stanu cywilnego;

Mając powyższe na uwadze, pełnomocnik wniósł o:

1. uchylenie decyzji Wojewody Łódzkiego nr SO-II.6231.6.2023 z 6 czerwca 2023 r. w całości;

2. zobowiązanie organu do wydania w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do wydania odpisu zupełnego aktu urodzenia M. M. W.,

3. zasądzenie od organu na rzecz skarżącej kosztów postępowania wg norm przepisanych.

4. zasądzenie na rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów pomocy prawnej udzielonej skarżącej z urzędu wg stawek ustalonych na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Skarga jest niezasadna.

W myśl art. 3 § 1 w zw. z art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r., poz. 1634; zwanej dalej: p.p.s.a.), wojewódzkie sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, zatem w zakresie tej kontroli sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji w toku postępowania nie naruszyły przepisów prawa materialnego w sposób, który miał wpływ na wynik sprawy, bądź przepisów postępowania w stopniu, który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Dokonując tak rozumianej oceny zaskarżonego rozstrzygnięcia, Wojewódzki Sąd Administracyjny, po dokonaniu oceny ustalonych w toku postępowania administracyjnego okoliczności faktycznych i prawnych sprawy, nie dopatrzył się w nim naruszeń prawa skutkujących koniecznością uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia lub stwierdzenia jego nieważności (art. 145 § 1 i 2 p.p.s.a.).

Materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji, stanowił art. 45 oraz art. 73 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2022 r., poz. 1681 ze zm.; zwanej dalej "p.a.s.c".).

Przepis art. 45 ust. 1 p.a.s.c. stanowi, że odpis aktu stanu cywilnego i zaświadczenie o zamieszczonych lub niezamieszczonych w rejestrze stanu cywilnego danych dotyczących wskazanej osoby wydaje się osobie, której akt dotyczy, lub jej małżonkowi, wstępnemu, zstępnemu, rodzeństwu, przedstawicielowi ustawowemu, opiekunowi, osobie, która wykaże w tym interes prawny, sądowi, prokuratorowi, organizacjom społecznym, jeżeli jest to zgodne z ich celem statutowym i przemawia za tym interes społeczny, oraz organom administracji publicznej, w tym podmiotom, o których mowa w art. 5a ust. 1, Służbie Ochrony Państwa, Policji, Straży Granicznej i Służbie Więziennej, a także Żandarmerii Wojskowej, jeżeli jest to konieczne do realizacji ich ustawowych zadań.

Natomiast stosownie do art. 73 p.a.s.c., jeżeli w wyniku przysposobienia sporządzono nowy akt urodzenia, do dotychczasowego aktu urodzenia przysposobionego, który nie podlega ujawnieniu, dołącza się wzmiankę dodatkową o sporządzeniu nowego aktu urodzenia (§ 1). Na żądanie sądu wydaje się wyłącznie odpis zupełny dotychczasowego aktu urodzenia (§ 2). Na wniosek przysposobionego po osiągnięciu przez niego pełnoletności wydaje się:

1) odpis zupełny dotychczasowego aktu urodzenia, w zależności od żądania wnioskodawcy, na piśmie utrwalonym w postaci papierowej albo w postaci elektronicznej;

2) dokumenty z akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego dotyczące dotychczasowego aktu urodzenia, w postaci określonej w art. 26 ust. 4 (§ 3).

Na gruncie stanu faktycznego niniejszej sprawy należy również przywołać art. 121 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r., poz. 2809 ze zm.; zwanej dalej: "k.r.i.o"), który stanowi o skutkach przysposobienia pełnego. Zgodnie z art. 121 § 1 k.r.i.o. przez przysposobienie powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek, jak między rodzicami a dziećmi. Ponadto przepis wskazuje, że przysposobiony nabywa prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku do krewnych przysposabiającego (§ 2), oraz że ustają prawa i obowiązki przysposobionego wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych, jak również prawa i obowiązki tych krewnych względem niego (§ 3). Skutki przysposobienia rozciągają się na zstępnych przysposobionego (§ 4).

W niniejszej sprawie bezsporne jest, że z uwagi na orzeczenie przysposobienia skarżącej przez W. N. i Z. T. N. sporządzony został nowy akt urodzenia na imię i nazwisko S. N.. Z akt sprawy wynika również, iż na podstawie cytowanego wyżej art. 73 ust. 3 p.a.s.c. skarżąca otrzymała wszystkie dostępne informacje dotyczące historii swojego urodzenia, w tym dane matki biologicznej, w korespondencji dotyczącej uprzednio złożonego wniosku o wydanie odpisu zupełnego pierwszego aktu urodzenia oraz kopii dokumentów z akt zbiorowych. Nie ulega wątpliwości, iż żądany akt urodzenia skarżąca mogłaby uzyskać jedynie w sytuacji wystąpienia w sprawie administracyjnej przesłanek z art. 45 p.a.s.c. Jednak, mając na uwadze brzmienie art. 121 k.r.i.o., który stanowi, że na skutek czynności prawnej w postaci przysposobienia pełnego M. M. W. nie należy już względem skarżącej do kręgu osób wymienionych w art. 45 p.a.s.c. (wstępni, zstępni), bowiem przysposobienie pełne oznacza zerwanie więzi z rodziną naturalną i zawiązanie więzi z nową rodziną, warunkiem uzyskania żądanego w niniejszej sprawie aktu jest wykazanie przez wnioskującą istnienia po jej stronie interesu prawnego. W wyniku przysposobienia doszło bowiem do sytuacji prawnej, w której ustały prawa i obowiązki przysposobionego wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych, jak również prawa i obowiązki tych krewnych względem niego. Doszło zatem do takiej sytuacji, w której pomiędzy wnioskodawczynią (skarżącą) a osobą, której akt dotyczy, stosunek pokrewieństwa w sensie prawnym wygasł. Inaczej mówiąc, w świetle prawa więzi adoptowanego dziecka z matką biologiczną zostały zerwane. Akt urodzenia M. M. W. skarżąca mogłaby zatem uzyskać jedynie na podstawie art. 45 p.a.s.c. w związku z art. 121 § 3 k.r.i.o.

W ocenie sądu organy słusznie uznały, że skarżąca aby otrzymać odpis aktu urodzenia sporządzonego na imię i nazwisko M. M. W. musi wykazać że posiada w tym interes prawny. Pojęcie interesu prawnego, o którym mowa w art. 45 p.a.s.c. nie jest w ustawie zdefiniowane. Dla ustalenia znaczenia tego pojęcia konieczne jest zatem odwołanie się do poglądów wypracowanych w doktrynie i orzecznictwie. Należy przyjąć, że istnienie interesu prawnego uzależnione jest od istnienia przepisu prawa powszechnie obowiązującego, na podstawie którego można żądać skutecznie czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby albo żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danej osoby (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 lutego 2009 r., sygn. akt II OSK 95/08). Interes prawny musi być interesem własnym, osobistym, indywidualnym danego podmiotu i mieć charakter realny, to jest istnieć aktualnie, a nie hipotetycznie oraz pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem sprawy administracyjnej. O tym, czy w konkretnej sprawie dany podmiot ma interes prawny, decydują przepisy prawa materialnego nie tylko z zakresu prawa administracyjnego, ale również z zakresu np. stosunków cywilnych. Stwierdzenie istnienia interesu prawnego wymaga więc ustalenia związku o charakterze materialnoprawnym między powszechnie obowiązującą normą prawna, a sytuacją prawną konkretnego podmiotu (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 marca 2013 r., sygn. akt IV SA/Wa 2757/12).

Skład orzekający w niniejszej sprawie w pełni aprobuje argumentację organu II instancji dotyczącą braku wykazania przez skarżącą istnienia interesu prawnego. Interesem nie może być chęć poznania swojego pochodzenia genetycznego, tj. uzyskanie informacji, kim (głównie z pochodzenia etnicznego) są bądź byli biologiczni dziadkowie skarżącej. Zdaniem sądu, stanowisko organów obu instancji jest w niniejszej sprawie prawidłowe. W świetle ustalonego przez organy stanu sprawy, sąd nie dopatrzył się błędów lub braków w postępowaniu przeprowadzonym przez organy administracji publicznej. Organ informował skarżącą o konieczności podania interesu prawnego, jednak strona nie wykazała w żaden sposób, że powinna otrzymać żądany odpis aktu urodzenia. Należy jeszcze raz podkreślić, o czym była mowa powyżej, że z art. 45 p.a.s.c. wynika wprost, iż to na wnioskującym o udostępnienie danych z akt stanu cywilnego spoczywa ciężar wykazania interesu prawnego w udostępnieniu żądanych danych, w tym przypadku odpisu aktu urodzenia.

Wobec powołania się przez stronę skarżącą na Konwencję o Prawach Dziecka oraz Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności wskazać należy, iż ww. aktach prawnych brak jest przepisu, który wprost przyznawałby adoptowanemu dziecku prawo do uzyskania informacji na temat swoich biologicznych krewnych. Art. 7 i 8 Konwencji o Prawach Dziecka stanowią, iż niezwłocznie po urodzeniu dziecka zostanie sporządzony jego akt urodzenia, a dziecko od momentu urodzenia będzie miało prawo do otrzymania imienia, uzyskania obywatelstwa oraz, jeśli to możliwe, prawo do poznania swoich rodziców i pozostawania pod ich opieką. Państwa-Strony zapewnią, aby te prawa stały się zgodne z ich prawem wewnętrznym oraz z ich międzynarodowymi zobowiązaniami w tej dziedzinie, w szczególności w przypadkach, gdyby brak tych uregulowań spowodował, iż dziecko zostałoby bezpaństwowcem. Państwa-Strony podejmują działania mające na celu poszanowanie prawa dziecka do zachowania jego tożsamości, w tym obywatelstwa, nazwiska, stosunków rodzinnych, zgodnych z prawem, z wyłączeniem bezprawnych ingerencji. W przypadku gdy dziecko zostało bezprawnie pozbawione części lub wszystkich elementów swojej tożsamości, Państwa-Strony okażą właściwą pomoc i ochronę w celu jak najszybszego przywrócenia jego tożsamości.

Podkreślić także trzeba, że skarżąca nie jest już "dzieckiem" w rozumieniu Konwencji o Prawach dziecka, gdyż zgodnie z art. 1 "dziecko" oznacza każdą istotę ludzką w wieku poniżej osiemnastu lat, chyba że zgodnie z prawem odnoszącym się do dziecka uzyska ono wcześniej pełnoletność.

Nie należy ponadto zapominać, że Rzeczpospolita Polska podpisała również Europejską Konwencję o przysposobieniu dzieci, której art. 20 stanowi, że:

1. Należy wydać przepisy umożliwiające orzeczenie przysposobienia bez ujawniania rodzinie dziecka tożsamości przysposabiającego.

2. Należy wydać przepisy nakazujące lub umożliwiające prowadzenie postępowania o

przysposobieniu z wyłączeniem jawności.

3. Przysposabiający i przysposobiony powinni mieć prawo uzyskania dokumentów z aktu stanu cywilnego stwierdzających fakt, datę i miejsce urodzenia przysposobionego, nie ujawniających jednak wprost faktu przysposobienia ani tożsamości rodziców naturalnych.

4. Akta stanu cywilnego będą przechowywane i odpisy z nich wydawane co najmniej w taki sposób, aby osoby nie mające w tym interesu prawnego nie mogły dowiedzieć się, że dana osoba była przysposobiona, albo jeżeli ten fakt jest znany - ustalić tożsamości rodziców naturalnych.

Z art. 10 tej Konwencji wynika również, iż przez przysposobienie przysposabiający nabywa wobec przysposobionego wszelkie prawa i obowiązki, jakie mają ojciec lub matka wobec ich dziecka pochodzącego z małżeństwa. Przez przysposobienie przysposobiony nabywa wobec przysposabiającego wszelkie prawa i obowiązki, jakie ma dziecko pochodzące z małżeństwa w stosunku do swojego ojca lub swojej matki. Z chwilą powstania praw i obowiązków, o których mowa w ustępie 1 niniejszego artykułu, ustają wszelkie prawa i obowiązki tego samego rodzaju między przysposobionym a jego ojcem lub matką oraz jakąkolwiek inną osobą lub organem (...).

Z kolei art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka stanowi, iż każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób.

Rację ma strona skarżąca, iż Europejski Trybunał Praw Człowieka wielokrotnie wypowiadał się w kwestii naruszenia art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka w kontekście prawa osób adoptowanych do poznania swojej tożsamości (np. sprawa nr: 10454/83 Gaskin v The United Kingdom, 53176/99 Mikulić v Croatia, nr 42326/98 Odièvre v. France, 33783/09 Godelli v. Italy) jednak w każdej z tych spraw podkreślał, że wybór środków mających na celu zapewnienie zgodności z art. 8 w sferze stosunków między jednostkami jest co do zasady kwestią wchodzącą w zakres marginesu oceny Państw - Stron. W związku z tym istnieją różne sposoby zapewnienia poszanowania życia prywatnego, a charakter obowiązków państwa będzie zależał od konkretnego aspektu życia prywatnego, o którym mowa. Zakres marginesu oceny państwa zależy nie tylko od danego prawa lub praw, ale także, w odniesieniu do każdego prawa, od samego charakteru danego interesu. Trybunał zauważył, że prawo do tożsamości, które obejmuje prawo do poznania swojego pochodzenia, stanowi integralną część pojęcia życia prywatnego. W takich przypadkach wymagana jest szczególnie rygorystyczna kontrola przy ważeniu sprzecznych interesów. W sprawie nr 33783/09 Godelli v. Italy i nr 42326/98 Odièvre v. France Trybunał orzekł, że należy pozwolić państwom na określenie środków, które uznają za najlepiej dostosowane do osiągnięcia celu, jakim jest pogodzenie ochrony matki z uzasadnionym żądaniem skarżącego dotyczącym dostępu do informacji o jej pochodzeniu, chroniąc jednocześnie interes ogólny.

Z tego względu Konwencja o Prawach Dziecka oraz Konwencja o Ochronie Praw Człowieka nie mogą być interpretowane w sposób wyizolowany od innych instrumentów prawno-międzynarodowych, a w procesie wykładni praw gwarantowanych w Konwencji o Prawach Dziecka, w tym prawa poznania swoich rodziców, należy brać pod uwagę kolidujące prawa i wolności innych osób oraz konieczność ochrony interesu publicznego (p. dr A. Jakuszewicz Prawo poznania własnych rodziców w świetle Konwencji o Prawach Dziecka).

W ocenie sądu powyższe oznacza, że polski ustawodawca - działając w ramach marginesu przyznanego przez Konwencję o Prawach Dziecka oraz Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, jak również mając na uwadze regulacje zawarte w Europejskiej Konwencji o przysposobieniu dzieci posiadał uprawnienie do stworzenia regulacji prawnych takich jak art. 45 p.a.s.c. w związku z art. 121 § 3 k.r.i.o. Wyłączenie przysposobionego z jego rodziny naturalnej i włączenie go do rodziny z przysposobienia jest w wypadku przysposobienia pełnego całkowite, w tym sensie, że to nowe pochodzenie dziecka eliminuje pochodzenie dotychczasowe (naturalne). Konsekwencją tego jest definitywna i całkowita utrata przez przysposobionego jego naturalnego stanu cywilnego. Przepisy art. 73 p.a.s.c., zapewniają zatem możliwie pełną tajemnicę takiego przysposobienia. Dotychczasowego aktu urodzenia przysposobionego nie skreśla się, ale wpisuje się do niego wzmiankę dodatkową o sporządzeniu nowego aktu urodzenia; dotychczasowy akt urodzenia przysposobionego nie podlega ujawnieniu i nie wydaje się z niego odpisów, chyba że zażąda tego sąd w związku ze sprawą. Należy jednak zauważyć, że również w przypadku przysposobienia pełnego jest możliwość zapoznania się przez dziecko z danymi rodziców biologicznych. Zgodnie bowiem z art. 73 ust. 3 p.a.s.c., jest możliwe udostępnienie odpisu zupełnego dotychczasowego aktu urodzenia oraz dokumentów z akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego dotyczących dotychczasowego aktu urodzenia, którego to ujawnienia może żądać przysposobiony po uzyskaniu pełnoletności (jak wynika zresztą z akt sprawy, skarżąca z takiego uprawnienia skorzystała). Wprowadzona regulacja ma na celu zachowanie w tajemnicy przysposobienia, ale z drugiej strony stanowi gwarancję realizacji prawa dziecka do poznania rodziców. Ochrona tajemnicy przysposobienia nie ma zatem w polskim prawie charakteru bezwzględnego.

Powołane natomiast przez skarżącą orzeczenia Sądu Najwyższego w spr. I NSNc 52/21 i I CSK 118/20 oraz Trybunału Konstytucyjnego w spr. SK 18/17 nie odnoszą się do sytuacji osób przysposobionych, starających się o dostęp do aktów stanu cywilnego swoich biologicznych krewnych, zatem nie mogły mieć dla niniejszej sprawy istotnego znaczenia.

W świetle powyższych wywodów, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi stwierdził, że skarga jest bezpodstawna i w konsekwencji podlega oddaleniu. Sąd nie dopatrzył się w kontrolowanej sprawie błędów proceduralnych w działaniu organów, które mogłyby mieć istotny wpływ na wynik rozstrzygnięcia. Dlatego też, na podstawie art. 151 p.p.s.a., sąd orzekł jak w sentencji.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącej z urzędu, sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku, na podstawie art. 250 § 1 p.p.s.a. w zw. z § 21 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 18 ze zm.). Jednakże z uwagi na wyroki Trybunału Konstytucyjnego w sprawach o sygn. akt SK 66/19, SK 78/21, SK 53/22, SK 85/22 oraz SK 83/19 i orzeczoną nimi niekonstytucyjność stawek opłat określonych w rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu i w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 68 ze zm.) oraz wskazywaną przez Trybunał konieczność zasądzania na rzecz pełnomocników z urzędu opłat nie niższych niż przewidziane w rozporządzeniach regulujących stawki dla adwokatów i radców prawnych z wyboru, a więc przy uwzględnieniu rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.) oraz w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 265 ze zm.) sąd, mając na względzie dyspozycję art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, postanowił przyznać pełnomocnikowi wynagrodzenie obejmujące opłatę w wysokości określonej w § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w kwocie 480 zł. Minister Sprawiedliwości nie dostosował bowiem dotychczas rozporządzeń o wynagrodzeniach pełnomocników z urzędu do wyroków Trybunału Konstytucyjnego.

Przedmiotowa skarga została rozpoznana w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym, stosownie do uprawnienia wynikającego z art. 119 pkt 2 p.p.s.a. W myśl powołanego przepisu sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie czternastu dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy. W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów (art. 120 p.p.s.a.). W niniejszej sprawie zawarty wniosek o rozpoznanie sprawy w powyższym trybie wniosła skarżąca, a organ administracji publicznej nie zgłosił żądania przeprowadzenia rozprawy.