Wyrok z dnia 2023-01-16 sygn. II SA/Wa 1545/22

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Izabela Głowacka-Klimas (spr.), Sędzia WSA Agnieszka Góra- Błaszczykowska, Asesor WSA Michał Sułkowski, po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 16 stycznia 2023 r. sprawy ze skargi A. B. na decyzję Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] września 2020 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania oddala skargę

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych (dalej: Prezes UODO, organ) postanowieniem z [...] września 2020 r., znak [...] , działając na podstawie art. 61a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 256 ze zm.; dalej Kpa.) oraz art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2019 r.

poz. 1781; dalej uodo.), odmówił wszczęcia postępowania w sprawie wniosku A.B. (dalej także: wnioskodawca, skarżący) o nakazanie sprostowania danych osobowych wnioskodawcy w postaci nazwiska w dokumentach urzędowych wydawanych przez urzędy stanu cywilnego.

Wydaniu powyższego postanowienia towarzyszył następujący stan sprawy.

W dniu [...] września 2019 r. do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych wpłynął wniosek (skarga) A.B. o pomoc w sprostowaniu jego nazwiska oraz jego zmarłych krewnych (wstępnych) w dokumentach urzędowych wydanych przez urzędy stanu cywilnego.

W piśmie z [...] stycznia 2020 r. Prezes UODO wskazał między innymi, że

w sprawie indywidualnej Prezesowi UODO przysługują uprawnienia jedynie w zakresie żądania osoby, której dane dotyczą. Jeżeli sprawa dotyczy przetwarzania danych osobowych innych osób, to każdej z nich przysługuje prawo złożenia skargi do organu.

Uzupełniając ww. skargę w piśmie z [...] lutego 2020 r. wnioskodawca opisał postępowanie spadkowe, w którym jego zdaniem doszło do zmiany w jego nazwisku rodowym i tym samym w nazwisku jego zmarłych wstępnych, co ostatecznie pozbawiło go prawa do spadku po zmarłych krewnych.

Organ pismem z [...] czerwca 2020 r. wezwał wnioskodawcę do wskazanie podmiotu (podmiotów), którego dotyczy skarga, poprzez podanie jego pełnej nazwy i adresu siedziby, a jeżeli jest to osoba fizyczna – jej imienia, nazwiska i adresu do korespondencji; jeżeli skarga dotyczy więcej niż jednego podmiotu, należy wyraźnie wskazać – który podmiot dopuścił się jakiego naruszenia; podjęcia jakich działań, znajdujących podstawę w przepisach RODO, oczekuje od Prezesa UODO; na czym dokładnie polega naruszenie prawa wnioskodawcy do ochrony danych osobowych. Ponadto organ wyjaśnił, że Prezes UODO nie posiada uprawnienia do sprostowania danych, osoby której dane dotyczą w wydanych dokumentach urzędowych, których tryb sprostowania został określony w odrębnych przepisach.

Pismem z [...] czerwca 2020 r. po kolejnym wezwaniu organu do doprecyzowania przedmiotu postępowania oraz wskazania podjęcia jakich działań w sprawie wnioskodawca oczekuje od Prezesa UODO, wnioskodawca wskazał, że oczekuje

od Prezesa UODO nakazania sprostowania jego danych przez Urzędy Stanu Cywilnego.

W uzasadnieniu wymienionego na wstępie postanowienia Prezes UODO przywołał treść przepisów art. 61 § 1, art. 61a § 1 Kpa. oraz art. 7 uodo..

W niniejszej sprawie, jak podał organ, wnioskodawca zwrócił się do Prezesa UODO z wnioskiem o nakazanie sprostowania jego danych osobowych w dokumentach urzędowych - aktach stanu cywilnego.

Prezes UODO wskazał, że w myśl art. 34 ust. 1 uodo. jest organem właściwym w sprawie ochrony danych osobowych. Z ust. 2 ww. przepisu wynika, że Prezes UODO jest organem nadzorczym w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych

w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1 ze zm.), zwanego dalej RODO. Artykuł 58 RODO określa uprawnienia organu nadzorczego: do prowadzenia postępowań, naprawcze i do nakładania kar, do udzielania zezwoleń, doradcze, do zgłaszania naruszeń organom wymiaru sprawiedliwości, do udziału w postępowaniu sądowym. Ponadto organ odniósł się do treści przepisów art. 58 ust. 6 i art. 58 ust. 2 lit. c) RODO.

Prezes UODO wyjaśnił, że zasady i tryb rejestracji stanu cywilnego oraz dokonywania czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego reguluje ustawa z dnia

28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2020 r. poz. 463 ze zm.; dalej także jako ustawa). Aktem stanu cywilnego jest wpis o urodzeniu, małżeństwie albo zgonie w rejestrze stanu cywilnego wraz z treścią późniejszych wpisów wpływających na treść lub ważność tego aktu (art. 2 ust. 3). Rejestracja stanu cywilnego jest wykonywana przez gminy w urzędach stanu cywilnego jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej (art. 6 ust. 1). Kierownikiem urzędu stanu cywilnego jest wójt (burmistrz, prezydent miasta) bądź osoba wymieniona w art. 8 ustawy. Czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego są dokonywane przez kierownika urzędu stanu cywilnego lub zastępcę kierownika urzędu stanu cywilnego (art. 9 ust. 1). Zgon rejestruje kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy ze względu na miejsce zgonu albo miejsce znalezienia zwłok (art. 13 ust. 2). Akt stanu cywilnego, który zawiera dane niezgodne z danymi zawartymi w aktach zbiorowych rejestracji stanu cywilnego lub z innymi aktami stanu cywilnego, o ile stwierdzają one zdarzenie wcześniejsze i dotyczą tej samej osoby lub jej wstępnych, albo z zagranicznymi dokumentami stanu cywilnego, podlega sprostowaniu przez kierownika urzędu stanu cywilnego, który go sporządził (art. 35 ust. 1). Sprostowania aktu stanu cywilnego dokonuje się z urzędu, na wniosek osoby, której ten akt dotyczy, lub jej przedstawiciela ustawowego, na wniosek osoby mającej w tym interes prawny lub prokuratora, w formie czynności materialno-technicznej (art. 35 ust. 3). Kierownik urzędu stanu cywilnego, dokonując sprostowania, wydaje wnioskodawcy odpis zupełny sprostowanego aktu stanu cywilnego (art. 35 ust. 8).

Zdaniem Prezesa UODO z powyższego wynika, że ustawa Prawo o aktach stanu cywilnego określa tryb sprostowania aktu przez kierownika urzędu stanu cywilnego jako czynność materialno-techniczną. Ustala, iż sprostowanie może być dokonane z urzędu na wniosek osoby, której akt dotyczy, jej przedstawiciela ustawowego (np. rodziców w stosunku do małoletnich lub ubezwłasnowolnionych częściowo i całkowicie dzieci), osoby mającej w tym interes prawny oraz prokuratora. (Czajkowska Alicja. Art. 35. W: Prawo o aktach stanu cywilnego z komentarzem. Przepisy wykonawcze i związkowe oraz wzory dokumentów. LEX, 2015).

W konsekwencji Prezes UODO wskazał, że jedyną właściwą drogą do dokonania przez wnioskodawcę zmian w zakresie jego nazwiska w aktach stanu cywilnego jest złożenie wniosku o sprostowanie aktu stanu cywilnego w trybie art. 35 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego do kierownika urzędu stanu cywilnego.

W konkluzji Prezes UODO stwierdził, że zgodnie z przyznanymi mu kompetencjami, jest organem właściwym do kontroli zgodności przetwarzania danych osobowych z przepisami o ochronie danych osobowych, natomiast nie jest uprawniony do sprostowania danych w aktach stanu cywilnego. Wobec powyższego wniosek o sprostowanie danych w aktach stanu cywilnego nie może skutecznie zainicjować postępowania przed Prezesem UODO z uwagi na brak kognicji tego organu do prowadzenia takiego postępowania.

Skarżący w dniu [...] października 2020 r. wywiódł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na postanowienie Prezesa UODO z [...] września 2020 r. Powołał się na art. 58 RODO. Wniósł o przeprowadzenie postępowania naprawczego, wymiaru sprawiedliwości.

Skarżący stwierdził między innymi, że w dokumentach USC w W., jak i w miejscowości S, zmarły J. B. był dwukrotnie żonaty pod tym nazwiskiem oraz jego krewni ze strony jego brata M. B. Wszelkie dokumenty – kserokopie, tj. metryki USC, odpisy aktów zawarcia małżeństwa będą przekazywane przez Prezesa UODO. Z dokumentów tych wynika podstawa prawna, że zmarły "mój ojciec całe życie miał nazwisko B., a dopiero po jego śmierci gdy minęło 6 lat, tj. do 1996-2002 roku nazwisko sprostowano sądownie na B.". "Po czym zwrócono się do Ksiąg Wieczystych, że zmarły tylko jeden raz był żonaty i nie zostawił po sobie żadnego potomstwa, co przeczy odpisom poprzednich dokumentom USC z pierwszego zawarcia małżeństwa w S.."

Jak stwierdził skarżący, z dokumentów wynika, że sprostowanie nazwiska z brzmienia "B." na "B" w 2002 r. było podyktowane chęcią osiągnięcia korzyści w postaci zagarnięcia spadku po zmarłym i dlatego do ksiąg wieczystych we wniosku wpisano, że zmarły tylko jeden raz był żonaty w W. i nie pozostawił po sobie żadnego potomstwa.

W odpowiedzi na skargę Prezes UODO wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu.

Sąd postanowieniem z dnia [...] listopada 2021 r., sygn. akt [...], odrzucił złożoną skargę wobec nieusunięcia przez skarżącego braku formalnego skargi (PESEL) oraz nieuiszczenia wpisu sądowego od skargi.

Skarżący złożył zażalenie na ww. postanowienie Sądu.

Ustanowiona w niniejszej sprawie z urzędu pełnomocnik skarżącego, w piśmie z [...] maja 2022 r. podkreśliła, że w aktach sprawy brak jest potwierdzenia odbioru przez skarżącego przesyłki zawierającej wezwanie do uzupełnienia braków formalnych skargi z [...] stycznia 2021 r. Co istotne, jak stwierdziła, również wszelkie potwierdzenia odbioru znajdujące się z aktach sprawy, są podpisane przez M. G. Z powyższego wynika zdaniem pełnomocnik, że skarżący nie odebrał wezwania do uzupełnienia braków formalnych, a w konsekwencji nie mógł wykonać zobowiązania Sądu. Powyższe prowadzi do wniosku, że zażalenie skarżącego jest w pełni zasadne i powinno zostać uwzględnione w całości.

Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z 5 lipca 2022 r., sygn. akt III OZ 85/22 uchylił zaskarżone postanowienie. Stwierdził, że w aktach sprawy brak jest prawidłowego potwierdzenia odbioru przez skarżącego przesyłki zawierającej wezwanie do uzupełnienia braków formalnych skargi z [...] stycznia 2021 r., a tym samym odrzucenie skargi przez Sąd I instancji należy uznać, na obecnym etapie postępowania, za przedwczesne. Ponadto, zdaniem NSA, Sąd I instancji wypełniając obowiązki nałożone na niego ustawą nowelizującą przeoczył, że PESEL skarżącego znajduje się w aktach administracyjnych sprawy, w piśmie zatytułowanym "SKARGA" z dnia [...] lutego 2020 r.

Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału II z dnia 5 września 2022 r. sprawę zarejestrowano pod nowym numerem, nadając sygn. [...].

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 137), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Chodzi więc o kontrolę aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywaną pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słuszności.

W myśl natomiast art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej "P.p.s.a."), Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Zgodnie z art. 119 pkt 3 P.p.s.a. sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli przedmiotem skargi jest postanowienie wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także postanowienie rozstrzygające sprawę co do istoty oraz postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie.

Skarga oceniana w świetle powyższych kryteriów nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżone postanowienie Prezesa UODO z [...] września 2020 r. odpowiada prawu.

Istota problemu w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy w zaistniałym stanie faktycznym i prawnym organ miał podstawy do zastosowania art. 61a Kpa. i co za tym idzie wydania postanowienia odmawiającego wszczęcia postępowania w sprawie wniosku A. B. o nakazanie sprostowania jego danych przez urzędy stanu cywilnego.

Zgodnie z 61a § 1 i § 2 Kpa., gdy żądanie, o którym mowa w art. 61, zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Na postanowienie, o którym mowa w § 1, służy zażalenie. Dokonując wykładni art. 61a § 1 Kpa. należy stwierdzić, że ustawodawca wymienia tu dwie przesłanki dające podstawę do ewentualnej odmowy wszczęcia postępowania administracyjnego. Pierwszą przesłanką jest złożenie żądania przez osobę, która nie jest stroną, drugą przesłanką jest z kolei zaistnienie "innych uzasadnionych przyczyn" uniemożliwiających wszczęcie postępowania.

W literaturze przedmiotu i orzecznictwie sądów administracyjnych jednomyślnie prezentowane jest stanowisko, że wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania administracyjnego jest dopuszczalne wyłącznie z powodu przeszkód oczywistych, zarówno o charakterze przedmiotowym, jak i podmiotowym, tj. takich, których wystąpienie jest możliwe do stwierdzenia po wstępnej analizie żądania. Zastosowanie instytucji określonej w 61a § 1 Kpa. powinno być ograniczone co do zasady do takich sytuacji, w których brak jest możliwości wszczęcia postępowania z przyczyn podmiotowych lub przedmiotowych, a ustalenie tych okoliczności nie wymaga prowadzenia postępowania dowodowego. Nadto, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 4 września 2014 r. sygn. II SA/Bk 491/14 wyraził pogląd, że odmowa wszczęcia postępowania administracyjnego na podstawie 61a § 1 Kpa.

z "innych uzasadnionych przyczyn" nie może być rozumiana jako sytuacja, w której odmawia się wszczęcia postępowania na podstawie oceny materialnoprawnego elementu sytuacji prawnej obywatela. Zatem wypowiedzi piśmiennictwa i orzecznictwa wskazują, że chodzi tu o przyczyny natury formalnej.

Choć ustawodawca nie dokonał konkretyzacji przyczyn uniemożliwiających wszczęcia postępowania, to należy jednak uznać, że przepis ten odnosi się do takich sytuacji, które w sposób oczywisty stanowią przeszkodę wszczęcia postępowania administracyjnego. Przesłanka ta zostanie spełniona, gdy np. w tej samej sprawie postępowanie administracyjne już się toczy, gdy w tej sprawie zapadło już rozstrzygnięcie lub gdy w przepisach prawa brak jest podstawy materialnoprawnej do rozpatrzenia żądania w trybie administracyjnym (zob. np. B. Adamiak, Komentarz do art. 61a Kpa. (w:) B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2014, s. 317).

Z kolei według Z. R. Kmiecika "inne uzasadnione przyczyny" to przypadki pierwotnej bezprzedmiotowości postępowania, jak np. wniesienie żądania przez osobę niemającą zdolności do czynności prawnych, wniesienie żądania w sprawie rozstrzygniętej już decyzją, wniesienie żądania w sprawie, w której toczy się postępowanie przed właściwym organem administracji, wniesienie żądania po upływie terminu określonego w ustawie dla dochodzenia określonych praw (zob. Z. R. Kmiecik, Wszczęcie ogólnego postępowania administracyjnego, Warszawa 2014, s. 211-212; A. Wróbel, Komentarz aktualizowany do art. 61a Kodeksu postępowania administracyjnego, Lex-el., teza 3).

Zaznaczyć również należy, iż na skutek odmowy wszczęcia postępowania organ nie prowadzi postępowania administracyjnego i nie rozstrzyga sprawy co do jej istoty.

W tej sytuacji należy przyjąć, że w postanowieniu wydanym w trybie art. 61a § 1 Kpa. organ nie może formułować wniosków i ocen dotyczących meritum żądania. Instytucja odmowy wszczęcia postępowania kończy się aktem formalnym, a nie merytorycznym (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 grudnia 2015 r., sygn. akt II OSK 999/14, publ. LEX nr 1989306).

Należy wyjaśnić, że żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego określa przedmiot tego postępowania. O tym, jaki jest charakter i zakres żądania zawarty w piśmie wniesionym przez stronę w postępowaniu administracyjnym, decyduje ostatecznie strona. Na aprobatę zasługuje stanowisko wyrażone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 14 kwietnia 2014 r. (sygn. akt II SA/Wa 2093/13), w którym Sąd stwierdził, że "zakres przedmiotowy postępowania administracyjnego wszczynanego na wniosek, zakreśla wnioskodawca. Jest on swoistym gospodarzem postępowania wnioskowego. Od jego woli uzależnione jest bowiem to, czym ma zająć się organ administracji. Co się tyczy postępowania administracyjnego toczącego się przed Generalnym Inspektorem Ochrony Danych Osobowych [obecnie przed Prezesem UODO] (...) zakres przedmiotowy takiego postępowania zakreśla już żądanie skierowane do administratora danych osobowych, a nie sama skarga do organu. (...) organ może prowadzić postępowanie administracyjne jedynie w zakresie, jaki został określony w żądaniu kierowanym do administratora danych osobowych".

W rozpatrywanej sprawie nie budzi wątpliwości zakres przedmiotowy postępowania, w którym zapadło zaskarżone postanowienie organu, skoro skarżący precyzyjnie określił swoje żądanie, zwracając się do Prezesa UODO o nakazanie sprostowania jego danych osobowych przez urzędy stanu cywilnego.

W ocenie Sądu Prezes UODO prawidłowo zastosował w niniejszej sprawie przepis art. 61a § 1 Kpa. i odmówił wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie zainicjowanej wnioskiem skarżącego złożonym do organu o sprostowanie jego danych osobowych w dokumentach urzędowych wydawanych przez urzędy stanu cywilnego. Prezes UODO zasadnie bowiem przyjął, że jedyną właściwą drogą do dokonania przez wnioskodawcę (skarżącego) zmian w zakresie jego nazwiska w aktach stanu cywilnego jest złożenie wniosku o sprostowanie aktu stanu cywilnego w trybie art. 35 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego do kierownika urzędu stanu cywilnego, która to okoliczność została uznana przez organ za inną uzasadnioną przyczynę uniemożliwiającą wszczęcie postępowania, polegającą na braku kognicji organu do prowadzenia postępowanie w powyższym zakresie.

Sąd wskazuje, że zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych Prezes UODO jest organem właściwym w sprawie ochrony danych osobowych. Z ust. 2 ww. przepisu wynika, że Prezes UODO jest organem nadzorczym w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).

Przepis art. 58 RODO określa uprawnienia organu nadzorczego w zakresie prowadzonych postępowań (ust. 1), naprawcze (ust. 2), w zakresie wydawania zezwoleń i uprawnienia doradcze (ust. 3). W myśl art. 58 ust. 6 RODO każde państwo członkowskie może przewidzieć w swoich przepisach, że jego organowi nadzorczemu przysługują poza uprawnieniami określonymi w ust. 1, 2 i 3 także inne uprawnienia. Wykonywanie tych uprawnień nie może utrudniać skutecznego stosowania przepisów rozdziału VII. Wskazać należy, że w polskim porządku prawnym nie zostały przewidziane takie uprawnienia.

Zgodnie z art. 58 ust. 2 lit. c) RODO Prezesowi UODO przysługuje uprawnienie naprawcze w postaci prawa nakazania administratorowi lub podmiotowi przetwarzającemu spełnienia żądania osoby, której dane dotyczą, wynikającego z praw przysługujących jej na mocy niniejszego rozporządzenia. Prawa te, określone w rozdziale III RODO, to prawo dostępu do danych, prawo do sprostowania danych, prawo do usunięcia danych, prawo do ograniczenia przetwarzania danych, prawo do przenoszenia danych, prawo do sprzeciwu i prawo do niepodlegania decyzji, która opiera się wyłącznie na zautomatyzowanym przetwarzaniu, w tym profilowaniu. Powyższe przepisy określają prawa osób, których dane dotyczą, w sposób wyczerpujący.

W tym miejscu należy wskazać, że zasady i tryb rejestracji stanu cywilnego oraz dokonywania czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego reguluje ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego. Aktem stanu cywilnego jest wpis o urodzeniu, małżeństwie albo zgonie w rejestrze stanu cywilnego wraz z treścią późniejszych wpisów wpływających na treść lub ważność tego aktu (art. 2 ust. 3). Rejestracja stanu cywilnego jest wykonywana przez gminy w urzędach stanu cywilnego jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej (art. 6 ust. 1). Kierownikiem urzędu stanu cywilnego jest wójt (burmistrz, prezydent miasta) bądź osoba wymieniona w art. 8 ustawy. Czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego są dokonywane przez kierownika urzędu stanu cywilnego lub zastępcę kierownika urzędu stanu cywilnego (art. 9 ust. 1). Zgon rejestruje kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy ze względu na miejsce zgonu albo miejsce znalezienia zwłok (art. 13 ust. 2). Akt stanu cywilnego, który zawiera dane niezgodne z danymi zawartymi w aktach zbiorowych rejestracji stanu cywilnego lub z innymi aktami stanu cywilnego, o ile stwierdzają one zdarzenie wcześniejsze i dotyczą tej samej osoby lub jej wstępnych, albo z zagranicznymi dokumentami stanu cywilnego, podlega sprostowaniu przez kierownika urzędu stanu cywilnego, który go sporządził (art. 35 ust. 1). Sprostowania aktu stanu cywilnego dokonuje się z urzędu, na wniosek osoby, której ten akt dotyczy, lub jej przedstawiciela ustawowego, na wniosek osoby mającej w tym interes prawny lub prokuratora, w formie czynności materialno-technicznej (art. 35 ust. 3). Kierownik urzędu stanu cywilnego, dokonując sprostowania, wydaje wnioskodawcy odpis zupełny sprostowanego aktu stanu cywilnego (art. 35 ust. 8).

Z powyższego wynika zatem, że ustawa Prawo o aktach stanu cywilnego określa tryb sprostowania aktu przez kierownika urzędu stanu cywilnego jako czynność materialno-techniczną, nie mają tu zastosowania zatem przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Ustala, iż sprostowanie może być dokonane z urzędu, na wniosek osoby, której akt dotyczy, jej przedstawiciela ustawowego (np. rodziców w stosunku do małoletnich lub ubezwłasnowolnionych częściowo i całkowicie dzieci), osoby mającej w tym interes prawny oraz prokuratora. Ustawodawca powierza kompetencje sprostowania aktu stanu cywilnego kierownikowi urzędu stanu cywilnego oraz sądowi w zależności od istniejących przesłanek, wynikających z art. 35 ust. 1 oraz art. 36 tej ustawy. Ustawodawca umocowuje do sprostowania aktu stanu cywilnego przede wszystkim kierownika urzędu stanu cywilnego, rozszerzając jego kompetencje, co w konsekwencji upraszcza dokonanie czynności w tym zakresie, eliminując w znacznym stopniu konieczność sprostowania aktu w trybie sądowym. (Czajkowska Alicja, Komentarz do art. 35 ustawy [w:] Prawo o aktach stanu cywilnego z komentarzem. Przepisy wykonawcze i związkowe oraz wzory dokumentów. LEX, 2015).

Z kolei stosownie do art. 36 ustawy sprostowania aktu stanu cywilnego dokonuje sąd w postępowaniu nieprocesowym, na wniosek osoby zainteresowanej, prokuratora lub kierownika urzędu stanu cywilnego.

W świetle przedstawionych okoliczności sprawy i powołanych przepisów prawa stwierdzić należy, że jedyną właściwą drogą do dokonania przez skarżącego zmian w zakresie jego nazwiska w aktach stanu cywilnego jest złożenie wniosku o sprostowanie aktu stanu cywilnego w trybie art. 35 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego do właściwego kierownika urzędu stanu cywilnego, nie zaś kierowanie żądania w powyższym zakresie do Prezesa UODO, który nie jest właściwy do rozstrzygania tej kwestii.

Niejako ubocznie Sąd wskazuje, mając na uwadze podniesioną przez skarżącego kwestię sprostowania nazwiska jego zmarłych wstępnych, że zgodnie z treścią art. 4 pkt 1 RODO za dane osobowe uważa się informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej ("osobie, której dane dotyczą"). W motywie 27 RODO prawodawca unijny wskazuje, że rozporządzenie to nie ma zastosowania do danych osobowych osób zmarłych (zdanie pierwsze). Państwa członkowskie mogą przyjąć przepisy o przetwarzaniu danych osobowych osób zmarłych (zdanie drugie wskazanego motywu), jednak prawodawca polski takiej regulacji nie przewidział. Prezes UODO nie posiada kompetencji do rozpatrzenia sprawy dotyczącej przetwarzania danych osobowych osoby zmarłej. Stanowisko to znajduje również potwierdzenie w doktrynie, wskazuje się mianowicie, tu cyt. "W znaczeniu prawnym danymi osobowymi są jedynie informacje o osobie żyjącej, natomiast nie są nimi informacje o osobie zmarłej (...).

Po śmierci osoby informacje jej dotyczące tracą status danych osobowych, co oznacza kres ochrony opartej na prawnych mechanizmach ochrony danych osobowych. Wynika to z faktu, iż prawo do ochrony danych osobowych jest prawem o czysto osobistym charakterze, ściśle powiązanym z osobą, której przysługuje. Z chwilą śmierci ustaje możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków, a co za tym idzie – kończy się przewidziana prawem ochrona osoby, której dane dotyczą." (Fajgielski P., Komentarz do art. 4 [w:] Komentarz do rozporządzenia nr 2016/679 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), [w:] Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz. Wolters Kluwer Polska, 2018).

Reasumując, podkreślić należy, że Prezes UODO, zgodnie z przyznanymi mu kompetencjami, jest organem właściwym do kontroli zgodności przetwarzania danych osobowych z przepisami o ochronie danych osobowych, natomiast nie jest uprawniony do sprostowania danych w aktach stanu cywilnego. Wprawdzie w zakresie kompetencji przyznanych Prezesowi UODO znajduje się nakazanie administratorowi sprostowanie danych osobowych, jednakże wskazać należy, że Prezes UODO nie posiada uprawnienia do sprostowania danych, osoby której dane dotyczą, w wydanych dokumentach urzędowych, których tryb sprostowania został określony w odrębnych przepisach, wspomnianej powyżej ustawie Prawo o aktach stanu cywilnego. Zatem wobec stwierdzonego braku podstawy materialnoprawnej do rozpatrzenia żądania skarżącego w trybie administracyjnym, Prezes UODO uprawniony był odmówić wszczęcia postępowania, czemu dał wyraz w treści zaskarżonego do Sądu postanowienia.

Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd uznał, że zaszły podstawy do odmowy wszczęcia postępowania w niniejszej sprawie i działając na podstawie art. 151 P.p.s.a. skargę oddalił.