Sprostowanie aktu stanu cywilnego przez sąd

Dopuszczalność sprostowania aktu stanu cywilnego przez sąd zależy od tego czy zmaterializowały się przypadki wyłączające możliwość sprostowania aktu stanu cywilnego przez kierownika USC.

Procedura administracyjna, a więc sprostowanie aktu stanu cywilnego przez kierownika USC, możliwa jest tylko w sytuacji, kiedy spełnione zostaną przesłanki określone przez ustawodawcę w art. 35 p.a.s.c. Jeżeli przesłanki z tego przepisu nie są spełnione, wówczas zastosowanie znajdzie procedura sądowa określona w treści art. 36 tej ustawy.

Sądowy tryb sprostowania aktu stanu cywilnego stanowi swego rodzaju substytut sprostowania tego aktu przez kierownika USC. Aby więc otworzyła się droga do przeprowadzenia w tym zakresie postępowania sądowego, musi zmaterializować się któryś z przypadków wyłączających możliwość sprostowania aktu stanu cywilnego przez kierownika USC. Przesłanki te wskazano w treści art. 36 pkt 1 i 2 p.a.s.c., a zatem gdy sprostowanie aktu stanu cywilnego w trybie administracyjnym jest niemożliwe na podstawie akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego lub innych aktów stanu cywilnego, o ile stwierdzają one zdarzenie wcześniejsze i dotyczą tej samej osoby lub jej wstępnych albo zagranicznych dokumentów stanu cywilnego, o których mowa w art. 35 ust. 2, a także gdy sprostowanie aktu stanu cywilnego przez kierownika USC nie jest możliwe wyłącznie na podstawie dokumentów tam wymienionych. W takich przypadkach, sprostowanie należy do kognicji sądu powszechnego. Sąd powszechny może wówczas (a zarazem musi) dokonać sprostowania.

Jeżeli organ zauważy niezgodność danych w aktach stanu cywilnego, która wykracza poza jego możliwości działania i gdy konieczne jest przeprowadzenie oceny innych dowodów, niż dokumenty stanu cywilnego (art. 36 pkt 2 p.a.s.c.), to powinien dążyć do usunięcia nieprawidłowości w aktach stanu cywilnego przez sąd powszechny. W szczególności gdy, wykazane zostało, że to organy państwa wadliwie zrekonstruowały treść akt stanu cywilnego, to rolą państwa jest doprowadzenie do sytuacji, aby akty te zawierały prawdę materialną.

W sytuacji gdy ustalenie prawidłowej treści aktu stanu cywilnego wymaga dokonania ustaleń faktycznych oraz przeprowadzenia postępowania dowodowego, sprawa powinna zostać rozstrzygnięta w postępowaniu sądowym przed sądem powszechnym. Działanie takie znajduje podstawę w art. 36 pkt 2 p.a.s.c., a legitymację w tej mierze ma m.in. kierownik USC. Wówczas sprostowania aktu stanu cywilnego dokonuje sąd w postępowaniu nieprocesowym.

Postanowienie SN z dnia 14 czerwca 2023 r., II CSKP 121/23

Standard: 79691 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy