Wyrok z dnia 1999-06-08 sygn. II CKN 701/98

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CKN 701/98

Wyrok

z dnia 8 czerwca 1999 r.

1. Wynajmujący nie musi być właścicielem lokalu, a brak tytułu właścicielskiego po jego stronie nie ma wpływu na ważność umowy najmu. Okoliczność ta nie zalicza się do elementów treści czynności prawnej - umowy najmu - a w konsekwencji, nie może być powoływana jako podstawa do uchylenia się od jej skutków na podstawie art. 84 § 1 k.c.

2. Artykuł 224 § 1 zd. 2 k.c. stanowi dla posiadacza samoistnego w dobrej wierze podstawę do zachowania wymagalnych pożytków cywilnych. Nie stanowi on natomiast podstawy do żądania przez posiadacza od właściciela wynagrodzenia za korzystanie przezeń z przedmiotu własności.

Przewodniczący: Sędzia SN S. Dąbrowski.

Sędziowie SN: L. Walentynowicz, M. Wysocka (spr.).

Sąd Najwyższy Izba Cywilna po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 1999 r. na rozprawie sprawy z powództwa głównego Leokadii K. i in., przeciwko Syndykowi Masy Upadłości Przedsiębiorstwa N. o wydanie nieruchomości i z powództwa wzajemnego Syndyka Masy Upadłości Przedsiębiorstwa N. przeciwko Leokadii K. i in., o zapłatę, na skutek kasacji pozwanego (powoda wzajemnego) od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 7 kwietnia 1998 r.,

oddala kasację i zasądza od pozwanego (powoda wzajemnego) na rzecz powodów (pozwanych wzajemnych) kwotę 3.000 (trzy tysiące) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 18 grudnia 1997 r. Sąd Wojewódzki uwzględnił powództwo Leokadii K. (...), przeciwko syndykowi masy upadłości Przedsiębiorstwa N., nakazując mu wydanie nieruchomości położonej w O.; w całości oddalono powództwo wzajemne o zapłatę 416.088,25 zł.

Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 7 kwietnia 1998 r. uwzględnił apelację pozwanego (powoda wzajemnego) w części oddalającej powództwo wzajemne co do kwoty 349.447,58 zł. uchylając w tym zakresie wyrok Sądu pierwszej instancji i przekazując mu sprawę do ponownego rozpoznania; jako nieuzasadnioną oddalono apelację co do 1. kwoty 44.281,50 zł dochodzonej z tytułu zwrotu czynszu (wraz z odsetkami) zapłaconego przez powoda wzajemnego pozwanym wzajemnym na podstawie umowy najmu za okres od 1 lipca 1992 r. do 30 stycznia 1993 r. 2. kwoty 22.359,17 zł mającej odpowiadać pożytkom cywilnym należnym powodowi wzajemnemu od pozwanych wzajemnych.

W kasacji od ostatnio wymienionego wyroku powód wzajemny powołuje podstawy;

1. naruszenie prawa materialnego poprzez:

a. błędną wykładnię art. 410 k.c. w zw. z art. 84 k.c. i art. 88 § 1 k.c. przez odmowę uznania zapłaconego czynszu za świadczenie nienależne pomimo uchylenia się od skutków oświadczenia woli

b. "przyjęcie" z naruszeniem art. 224 § 1 k.c. w zw. z art. 46 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych oraz art. 40 § 1 k.c., że powód wzajemny był obowiązany do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości oraz że nie przysługiwały mu wymagalne pożytki cywilne oraz przyjęcie, że zobowiązania Skarbu Państwa maja wpływ na sytuację majątkową pozwanego (powoda wzajemnego);

2. mające istotny wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania- art. 382 k.p.c. - polegające na pominięciu zebranego w sprawie materiału dowodowego dotyczącego uchylenia się skarżącego od skutków prawnych umowy najmu.

W konkluzji kasacja formułuje wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku w części oddalającej apelację oraz odpowiednio wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy temu ostatniemu Sądowi do ponownego rozpoznania ewentualnie o uchylenie jedynie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu, bądź o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa wzajemnego także w odniesieniu do kwoty 66.640,67 zł.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Nie może odnieść skutku zarzut naruszenia przepisów postępowania, ograniczony jedynie do art. 382 k.p.c. Przepis ten formułuje ogólną zasadę orzekania przez sąd odwoławczy na podstawie materiału zebranego w postępowaniu przed sądami obu instancji. Kwestia nieuwzględnienia wszystkich przeprowadzonych w sprawie dowodów, czy też braku wszechstronnego ich rozważenia - a do tego w istocie sprowadza się zarzut kasacji - musiałaby zostać podniesiona i wykazana w ramach zarzutów odniesionych do właściwych przepisów postępowania regulujących te zagadnienia. Ograniczenie się natomiast wyłącznie do zarzucenia naruszenia art. 382 k.p.c. nie może, z uwagi na charakter dyspozycji tego przepisu, doprowadzić do uznania skuteczności tak powołanej podstawy kasacyjnej. Konsekwencją braku usprawiedliwionej podstawy kasacyjnej z art. 393.1 pkt 2 k.p.c. jest wiążący charakter podstawy faktycznej zaskarżonego wyroku.

Nietrafny jest zarzut naruszenia prawa materialnego - art. 410 k.c. w zw. z art. 84 i art. 88 k.c. Sąd Apelacyjny za bezpodstawne uznał żądanie zwrotu czynszu jako świadczenia nienależnego, przyjmując istnienie podstawy tego świadczenia wynikającej z ważnej umowy najmu. Nie mógł odnieść skutku zarzut skarżącego oparty na twierdzeniu o bezpodstawności świadczenia wynikającego z uchylenie się od skutków oświadczenia woli z powodu błędu mającego polegać na mylnym przeświadczeniu, że wynajmujący są właścicielami nieruchomości. Wynajmujący nie musi być właścicielem lokalu, a brak tytułu właścicielskiego po jego stronie nie ma wpływu na ważność umowy najmu. Okoliczność ta nie zalicza się zatem do elementów treści czynności prawnej - umowy najmu - a w konsekwencji, nie może być powoływana jako podstawa do uchylenia się od jej skutków na podstawie art. 84 § 1 k.c. Okoliczność ta, niezależnie od trafnej argumentacji Sądu o braku podstaw do zakwestionowania umownego tytułu do uzyskania spornych obecnie świadczeń (a tyczącej rzeczywiście istniejących po stronie pozwanych praw do nieruchomości), czyni omawiany zarzut bezpodstawnym. W odniesieniu do tej kwoty bezprzedmiotowe są wywody kwestionujące obowiązek skarżącego do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości, bowiem Sąd o obowiązku takim mnie orzekał.

Oczywiście nieusprawiedliwiony jest zarzut naruszenia art. 224 § 1 k.c. powołany w powiązaniu z art. 40 § 1 k.c. i art. 46 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych. Art. 224 § 1 zd. 2 k.c. stanowi dla posiadacza samoistnego w dobrej wierze podstawę do zachowania wymagalnych pożytków cywilnych. Nie stanowi on natomiast podstawy do żądania przez posiadacza od właściciela wynagrodzenia za korzystanie przezeń z przedmiotu własności. Powołany przez skarżącego przepis nie mógł więc stanowić prawnej podstawy zasądzenia dochodzonej pozwem wzajemnym kwoty 22.359,17 zł.

Bezprzedmiotowe są wywody kasacji dotyczące kwestii wadliwego uznania "odpowiedzialności (skarżącego) za zobowiązania Skarbu Państwa", bowiem tego rodzaju konstrukcja nie była w sprawie niniejszej w jakimkolwiek aspekcie zastosowana.

Gdy żadna z powołanych podstaw kasacji nie okazała się usprawiedliwiona, podlegała ona oddaleniu, stosownie do art. 393¹² k.p.c.