Wyrok z dnia 2003-02-26 sygn. I PK 69/02

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PK 69/02

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2003 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Józef Iwulski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz

SSN Herbert Szurgacz

Protokolant Dorota Białek

w sprawie z powództwa Z. M.

przeciwko Hodowli […] Spółka z o. o.

o przywrócenie do pracy,

po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 26 lutego 2003 r., kasacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Z.

z dnia 26 października 2001 r., sygn. akt IV Pa […],

oddala kasację.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 marca 2001 r., IV P [...], Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w L. przywrócił powoda Z. M. do pracy u pozwanego pracodawcy Hodowli […] Spółki z o.o. na stanowisko głównego hodowcy, zasądził wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy w kwocie 10.406,28 zł pod warunkiem jej podjęcia, a w pozostałej części powództwo oddalił. Sąd Rejonowy ustalił, że powód był zatrudniony od 15 lutego 1997 r., ostatnio na stanowisku zastępcy dyrektora. Pracodawca w dniu 31 grudnia 1998 r. wypowiedział powodowi umowę o pracę w części dotyczącej stanowiska pracy, z zachowaniem dotychczasowego wynagrodzenia, proponując od 1 kwietnia 1999 r. pracę na stanowisku głównego hodowcy d/s produkcji zwierzęcej oraz wskazując reorganizację zatrudnienia jako przyczynę wypowiedzenia. Pozwany pouczył powoda o skutku niezłożenia oświadczenia o odmowie przyjęcia proponowanych warunków do dnia 15 lutego 1999 r. i o sposobie oraz terminie odwołania do sądu pracy. Powód nie złożył oświadczenia o nieprzyjęciu warunków pracy. Od 1 kwietnia 1999 r. powód był zatrudniony na stanowisku wynikającym ze zmienionych warunków pracy. Pismem z dnia 31 marca 1999 r. pozwany wypowiedział powodowi umowę o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, wskazując jako przyczynę "spowodowanie poprzez brak nadzoru i niewłaściwe wykonywanie obowiązków, zaistnienia nieprawidłowości w gospodarce hodowlanej, dokumentacji w gospodarstwie P. G. I" oraz "nieumiejętność właściwego kształtowania współpracy i zasad współżycia społecznego wśród załogi". Wypowiedzenie umowy o pracę pozwany chciał wręczyć powodowi w dniu 31 marca 1999 r. około godziny 15.30. Powód odmówił odbioru pisma, podnosząc, że jest chory i korzysta ze zwolnienia lekarskiego. Do dnia 31 marca 1999 r. powód wykonywał obowiązki na stanowisku zastępcy dyrektora. Na posiedzeniu w dniach 29-30 stycznia 1999 r. Rada Nadzorcza pozwanej spółki postanowiła "o odwołaniu zastępcy dyrektora Z. M. i propozycji pracy na stanowisku Głównego Hodowcy". Prezes zarządu spółki, zarządzeniem nr 1 z dnia 22 lutego 1999 r. zmienił organizację wewnętrzną przedsiębiorstwa spółki od 1 marca 1999 r. oraz zmienił regulamin organizacyjny przez utworzenie stanowisk główny hodowca i główny specjalista d/s produkcji roślinnej oraz przez likwidację stanowiska zastępcy dyrektora. W 1998 r. powód zawiadamiał prezesa spółki o uchybieniach w pracy B. S. zatrudnionej na stanowisku zootechnika. Na wniosek powoda prezes spółki powołał komisję do przeprowadzenia inwentaryzacji trzody chlewnej w gospodarstwach wchodzących w skład spółki. Powód sprawował nadzór nad gospodarstwami. Z przydzielonych środków produkcji korzystało głównie gospodarstwo rolne w J. kierowane przez syna powoda. Gospodarstwo to wcześniej należało do gospodarstw o niskiej wydajności. Działania powoda z okresu 1997 i 1998 r. postrzegane były przez kierownika gospodarstwa A. W. jako faworyzowanie gospodarstwa J.

W okresie wypowiedzenia warunków pracy powód świadczył pracę na stanowisku zastępcy dyrektora, z tym że w okresie od 18 stycznia 1999 r. do 19 lutego 1999 r. korzystał z urlopu wypoczynkowego. W dniu 30 marca 1999 r. powód zachorował i skorzystał z pomocy lekarza. Wówczas otrzymał skierowanie na wykonanie badań. Powód poinformował prezesa spółki o stanie zdrowia i konieczności przeprowadzenia badań. W dniu 31 marca 1999 r. nie przybył do pracy i nie podpisał listy obecności. W tym dniu w godzinach porannych przeprowadził badania i około godziny 11.00 miał się stawić do lekarza. Prezes pozwanej spółki nalegał, by powód w tym dniu uczestniczył w spotkaniu z przedstawicielami kontrahenta. Powód przed udaniem się do lekarza, na wezwanie prezesa przybył do siedziby pozwanego i poinformował o konieczności wizyty u lekarza. Na prośbę prezesa powód potwierdził, że jeśli zdąży załatwić sprawy u lekarza to przybędzie na spotkanie z przedstawicielami kontrahenta. Poszedł do lekarza i otrzymał zwolnienie od 31 marca 1999 r. do 14 kwietnia 1999 r. Kierując się z prośbą prezesa, powód nie oczekiwał na wypisanie zaświadczenia o niezdolności do pracy i przybył na spotkanie z przedstawicielami kontrahenta, będąc niezdolnym do pracy. Spotkanie zakończyło się między godziną 15.00 a 16.00. Prezes pozwanej poprosił powoda do biura i z szuflady wyjął pismo będące wypowiedzeniem umowy o pracę i położył je na stole. Powód odmówił odbioru wypowiedzenia, podnosząc że jest chory oraz że ma zwolnienie lekarskie, o czym wcześniej informował prezesa. Prezes pozwanej spółki na piśmie wypowiadającym umowę o pracę sporządził notatkę o odmowie jego przyjęcia.

W dniu 19 kwietnia 1999 r. powód został wybrany członkiem komitetu założycielskiego Związku Zawodowego "[...]". Wniosek o rejestrację tego związku został złożony do Sądu Okręgowego w P. w dniu 26 kwietnia 1999 r. Związek zawodowy nie został zarejestrowany wobec wycofania się członków ze związku i komitetu założycielskiego. Pracodawca został poinformowany o utworzeniu związku zawodowego i składzie komitetu założycielskiego. Pisemna informacja dotycząca powstania komitetu założycielskiego związku zawodowego została doręczona pozwanemu najpóźniej wraz z odpisem pozwu. Pozwany pracodawca nie uzyskał zgody komitetu założycielskiego na rozwiązanie z powodem umowy o pracę. Powód informował prezesa pozwanej spółki o nieprawidłowościach dotyczących pracy B. S.

Sąd pierwszej instancji uznał, iż wypowiedzenie zmieniające z dnia 31 grudnia 1998 r. było uzasadnione. Wskazana w nim przyczyna była rzeczywista, a zmiany organizacyjne zostały przyjęte przez właściwy organ. W związku z tym oddalił powództwo o przywrócenie powoda na stanowisko zastępcy dyrektora. Za uzasadnione natomiast Sąd Rejonowy uznał żądanie przywrócenia do pracy na stanowisko głównego hodowcy oraz zasądzenia wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy w związku z wypowiedzeniem definitywnym umowy o pracę. Sąd pierwszej instancji przyjął, że wypowiedzenie umowy o pracę nastąpiło z naruszeniem art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.; obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.). Przepis ten wprowadza szczególną ochronę trwałości stosunku pracy pracownika będącego między innymi członkiem komitetu założycielskiego, przez okres 6 miesięcy od dnia jego utworzenia. Ochrona ta polega na konieczności uzyskania przez pracodawcę zgody właściwego organu na wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę. Powodowi przysługiwała ta ochrona, gdyż dotyczy ona również konieczności uzyskania zgody na rozwiązanie umowy wypowiedzianej przed objęciem pracownika ochroną, jeżeli rozwiązanie nastąpić ma po wyborze. Wobec ustalenia, że pozwany pracodawca przed rozwiązaniem umowy o pracę powziął wiadomość o przysługującej powodowi ochronie, Sąd uznał, że powinien on uzyskać zgodę komitetu założycielskiego na rozwiązanie umowy o pracę. Pracodawca nie zwracał się o wyrażenie takiej zgody, a więc należy uznać, iż naruszył art. 32 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych. Sąd dokonał oceny roszczenia w aspekcie społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa oraz zasad współżycia społecznego. Uznał, że brak podstaw do przyjęcia, że działania powoda i przysługująca z tego tytułu ochrona, pozostawały w sprzeczności z zasadami określonymi w art. 8 KP. Powód pogodził się z wypowiedzeniem warunków pracy ze względu na potrzeby pracodawcy i oczekiwał na potwierdzenie pod względem formalnym likwidacji stanowiska. Zwracał się do pracodawcy o przedstawienie aktów, z których wynika owa likwidacja. Pracodawca nie przedstawiał tych dokumentów i powoływał się na zmiany, które "pod względem formalnym nie istniały". Ponadto Sąd Rejonowy uznał, że pozwany wypowiedział umowę o pracę z naruszeniem art. 41 KP, bowiem wypowiedzenie zostało dokonane w okresie usprawiedliwionej nieobecności powoda w pracy. Nie można zdaniem Sądu przyjąć, że powód był obecny w pracy. Jako pracownik zajmujący ważne stanowisko, będąc chory, nie potwierdził obecności w pracy, poinformował dyrektora o stanie zdrowia, a uzyskując zwolnienie od świadczenia pracy, na prośbę pracodawcy stawił się na ważną dla pracodawcy naradę, nie oczekując u lekarza na przygotowanie zaświadczenia o niezdolności do pracy z powodu choroby. Zdaniem Sądu Rejonowego, jeżeli chory pracownik, u którego lekarz stwierdził niezdolność do pracy, uczestniczył w naradzie w interesie pracodawcy, to wypowiedzenie mu w tym czasie umowy o pracę należy uznać za sprzeczne z zasadami, o jakich mowa w art. 8 KP. Ponadto zdaniem Sądu pierwszej instancji, pozwany nie udowodnił zasadności wypowiedzenia umowy o pracę, a w szczególności na czym polegał zarzucony powodowi brak nadzoru. Z ustaleń wynika bowiem, że to właśnie w wyniku sprawowania nadzoru przez powoda nastąpiło ujawnienie nieprawidłowości w pracy innych pracowników.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Z. wyrokiem z dnia 26 października 2001 r., IV Pa [...], oddalił apelację strony pozwanej. Uznał, że Sąd pierwszej instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, w granicach wszystkich dowodów zgłoszonych przez strony, wszechstronnie i zgodnie z zasadami logicznego wnioskowania ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy i poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne. Sąd drugiej instancji uznał za prawidłową ocenę niezgodności rozwiązania umowy o pracę z przepisami dotyczącymi szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy, zarówno przed wypowiedzeniem, jak i rozwiązaniem umowy o pracę, której to ochronie podlegał powód z mocy art. 32 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych. Powód w okresie wypowiedzenia stał się członkiem komitetu założycielskiego związku zawodowego, a pozwany dowiedział się o tym fakcie w trakcie biegnącego wypowiedzenia. Już ten fakt powoduje, że uprzednie wypowiedzenie umowy o pracę nie mogło odnieść skutku rozwiązującego umowę o pracę. Bez znaczenia jest, czy pozwany miał możliwość wystąpienia o zgodę do komitetu założycielskiego, czy powód był założycielem tego komitetu oraz odmowa zarejestrowania związku zawodowego i jej przyczyny. Sąd drugiej instancji podzielił stanowisko, że żądanie przywrócenia powoda do pracy nie stanowi nadużycia prawa i zauważył dodatkowo, że pozwana nie wykazała, by intencją powoda było wyłącznie korzystanie z ochrony przed rozwiązaniem umowy o pracę. Okoliczność, iż komitet założycielski zgromadził wielu pracowników przemawia za tym, że w czasie jego utworzenia istniało zapotrzebowanie na stworzenie skutecznej reprezentacji pracowników w ramach struktur związkowych, a długoletni staż pracy powoda i bardzo dobra znajomość istniejących w spółce realiów mogły okazać się atutami pożądanymi dla działalności związkowej. Nadto wypowiedzenie było nieuzasadnione. Bliżej niesprecyzowane zarzuty braku nadzoru i nieumiejętności właściwego kształtowania współpracy oraz zasad współżycia społecznego odnosiły się do stanowiska zastępcy dyrektora, którego i tak powód nie miał zajmować od 1 kwietnia 1999 r. Powoda nie może obciążać zarzut braku nadzoru, skoro nieprawidłowości w gospodarce hodowlanej zostały właśnie przez powoda ujawnione, a złożenie przez niego doniesienia do prokuratury było wyrazem dbałości o interes pozwanego. Sąd drugiej instancji podzielił także ocenę, że obecność powoda w pracy w dniu 31 marca 1999 r., mimo choroby, została spowodowana przez pozwanego, a ponadto wynikała z poczucia obowiązku i działania w interesie pracodawcy.

Od tego wyroku kasację wniosła strona pozwana, która zarzuciła: 1) naruszenie prawa materialnego przez błędną interpretację art. 32 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych w związku z art. 8 KP przez przyjęcie, że powód, który w okresie wypowiedzenia powołał komitet założycielski związku zawodowego korzystał z tego tytułu z ochrony przed wypowiedzeniem umowy o pracę oraz błędną interpretację art. 41 KP przez przyjęcie, że wypowiedzenie umowy o pracę zostało dokonane z naruszeniem tego przepisu, w sytuacji gdy mimo niezdolności do pracy powód świadczył pracę, a zwolnienie lekarskie okazał pracodawcy dopiero po otrzymaniu wypowiedzenia umowy o pracę; 2) naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 316 § 1 KPC w związku z art. 378 i 382 KPC przez nieuwzględnienie całego stanu faktycznego istniejącego w chwili wyrokowania, wyrażające się w niezbadaniu i niewyjaśnieniu przyczyn, dla których powód utworzył komitet założycielski już po otrzymaniu wypowiedzenia umowy; przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, czyli naruszenie art. 233 KPC przez przyjęcie, że świadczenie przez powoda w dniu 31 marca 1999 r. pracy nie usprawiedliwia wręczenia wypowiedzenia umowy o pracę oraz że nie mają znaczenia zawiązanie przez powoda komitetu założycielskiego w okresie wypowiedzenia i powoływanie się na udział w tym komitecie jako na szczególną okoliczność chroniącą jego stosunek pracy, a także odmowa zarejestrowania tego związku przez Sąd z powodu wycofania się członków ze związku i komitetu założycielskiego.

W uzasadnieniu kasacji strona pozwana wywiodła w szczególności, że okoliczności powstania komitetu założycielskiego i odmowa zarejestrowania związku mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem powodują one, że w świetle art. 8 KP powód nie mógł skorzystać z ochrony wynikającej z art. 32 ustawy o związkach zawodowych, a tym samym nie przysługuje mu wynagrodzenie za cały okres pozostawania bez pracy. Powód otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę w dniu 31 marca 1999 r., a w dniu 19 kwietnia 1999 r. zawiązał komitet założycielski związku zawodowego, którego też stał się członkiem. Zdaniem pozwanego, komitet ten został powołany w celu ochrony powoda przez wypowiedzeniem. Powód doskonale wiedział, że jako członkowi komitetu założycielskiego służy mu szczególna ochrona stosunku pracy. Dlatego też podjął działania, których efektem było powstanie komitetu. O takich przyczynach działań organizacyjnych podjętych przez powoda świadczy jego inicjatywa w tym względzie oraz fakt, że do rejestracji związku nie doszło z uwagi na rezygnację członków z udziału w związku. Istotny jest też fakt, że w tym czasie u pracodawcy działały dwie organizacje związkowe. Strona pozwana powołała szereg orzeczeń Sądu Najwyższego, których odmówiono ochrony działaczom związkowym, wobec sprzeczności ich żądań z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa. Sąd Okręgowy nie uwzględnił zdaniem pozwanego całości materiału zebranego w sprawie, w szczególności zaś nie zbadał przyczyn, dla których powód utworzył związek zawodowy oraz dla których sąd rejestrowy odmówił jego rejestracji. Ponadto stwierdzenie Sądu, że odmowa rejestracji i jej przyczyny są nieistotne, stanowi przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów. Zdaniem pozwanego istotne znaczenie ma nie tylko fakt powołania przez powoda komitetu założycielskiego już w okresie, gdy "był on na wypowiedzeniu", ale także fakt, że pozwany dowiedział się o tym na dwa dni przez upływem okresu wypowiedzenia. Pozwany nie miał więc możliwości wystąpienia o zgodę do komitetu założycielskiego. Sąd Okręgowy uznał, że to, czy pozwany był w stanie wystąpić o taką zgodę nie ma żadnego znaczenia dla sprawy. Tymczasem pozwany uważa, że powiadomienie go o powstaniu komitetu założycielskiego dopiero w czerwcu 1999 r., w sytuacji, gdy powstał on w kwietniu 1999 r., jest kolejnym dowodem potwierdzającym cel, jaki przyświecał powodowi przy tworzeniu komitetu. W ten bowiem sposób powód uniemożliwił pozwanemu wykonanie obowiązku nałożonego na niego przepisami. Równocześnie pozwany uważa, że istotne znaczenie ma odpowiedź na pytanie, jak powinien zachować się pracodawca w sytuacji, gdy związek zawodowy nie istniał w chwili wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę i powstał dopiero w okresie biegu terminu wypowiedzenia, a pracownik został członkiem władz związku. Przepisy wymagają bowiem, by zgoda na rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem szczególnie chronionym wyrażona była przed złożeniem oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę. Tymczasem pozwany nie miał takiej możliwości i dlatego nie można mu zarzucić działania z naruszeniem przepisów. Konsekwencją błędu w ustaleniach obu Sądów co do naruszenia przez pracodawcę przepisów o ograniczeniu możliwości wypowiedzenia jest zasądzenie na rzecz powoda wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy. Zdaniem wnoszącego kasację, przyznanie takiego wynagrodzenia na podstawie art. 47 KP pracownikowi, który utworzył komitet założycielski związku zawodowego dopiero po otrzymaniu wypowiedzenia i jedynie w celu uzyskania ochrony przed wypowiedzeniem, jest całkowicie bezpodstawne i byłoby sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa i zasadami współżycia społecznego.

Pozwany nie zgadza się także ze stwierdzeniem, że wypowiedzenie umowy o pracę dokonane zostało z naruszeniem art. 41 KP. Odwołując się do orzecznictwa Sądu Najwyższego, strona pozwana wywiodła, że wypowiedzenie umowy o pracę dokonane w czasie obecności pracownika w pracy jest skuteczne i nie może być podważone ochroną stosunku pracy wynikającą z art. 41 KP, gdyż o bezskuteczności wypowiedzenia decyduje wyłącznie nieobecność pracownika w pracy. Przez obecność w pracy należy rozumieć stawienie się pracownika do pracy i świadczenie pracy, a więc wykonywanie obowiązków wynikających z umowy o pracę lub też gotowość do jej wykonywania. Wykonywanie pracy jest aktywną formą obecności pracownika w pracy i sam fakt wykonywania obowiązków pracowniczych przemawia przeciwko twierdzeniom pracownika o jego niezdolności do pracy. Jeżeli mimo otrzymanego zwolnienia lekarskiego pracownik nadal wykonuje pracę, to czas pozostawania w pracy nie może być rozumiany jako usprawiedliwiona nieobecność w pracy w rozumieniu art. 41 KP. Bezsporne jest, że w dniu wręczenia wypowiedzenia powód był obecny i świadczył pracę, uczestnicząc w naradzie. Dobrowolne świadczenie przez powoda pracy w okresie korzystania ze zwolnienia lekarskiego oznacza, że wypowiedzenie nie zostało dokonane z naruszeniem przepisów.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Uwzględnienie powództwa nastąpiło z trzech przyczyn. Sądy obu instancji uznały, że wypowiedzenie było nieuzasadnione (art. 45 § 1 KP), gdyż nie potwierdziły się postawione powodowi zarzuty niewłaściwego wykonywania obowiązków pracowniczych, a w szczególności braku nadzoru nad podległymi pracownikami. Sądy uznały też, że dokonanie wypowiedzenia w sytuacji, gdy powód stawił się do pracy na wyraźną prośbę przełożonego, będąc niezdolny do pracy, narusza art. 41 i art. 8 KP. Wreszcie Sądy uznały, że powód korzystał ze szczególnej ochrony z art. 32 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych, który to przepis został naruszony. Należy na wstępie stwierdzić, że każda z tych przyczyn samodzielnie stanowiła wystarczające usprawiedliwienie uwzględnienia powództwa. W kasacji strony pozwanej nie ma żadnych zarzutów dotyczących oceny bezzasadności wypowiedzenia umowy o pracę, zarówno w aspekcie ustaleń faktycznych, jak i wykładni oraz zastosowania prawa materialnego. Już z tego względu należało uznać co do zasady prawidłowość zaskarżonego rozstrzygnięcia. Jeżeli bowiem wypowiedzenie umowy o pracę było nieuzasadnione, to zgodnie z art. 45 § 1 KP przysługiwało powodowi wybrane przez niego roszczenie o przywrócenie do pracy.

Nie jest również w ostatecznej ocenie zasadny podniesiony w kasacji zarzut naruszenia art. 41 KP. Zauważyć bowiem należy, że Sąd pierwszej instancji powołał w tym zakresie także art. 8 KP i uznał, że dokonanie wypowiedzenia w ustalonych okolicznościach sprawy było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Taki pogląd stanowi prawidłowe zastosowanie przepisów prawa materialnego. W uchwale pełnego składu Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 marca 1993 r., I PZP 68/92 (OSNCP 1993 r. z. 9, poz. 140; OSP 1994 r. z. 4, poz. 65 z glosą A. Świątkowskiego) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi, który świadczył pracę, a następnie wykazał, że w dniu wypowiedzenia był niezdolny do pracy z powodu choroby, nie narusza art. 41 KP. W uzasadnieniu tej uchwały uznał jednak, że nie można odmówić pracownikowi ochrony przed wypowiedzeniem mu umowy o pracę w sytuacji, gdy jest faktycznie chory i niezdolność do pracy została stwierdzona orzeczeniem lekarskim, ale pracownik pozostał jeszcze w pracy z uwagi na niemożność opuszczenia stanowiska pracy, np. wobec braku zastępcy, czy też do chwili przybycia innego pracownika do obsługi maszyny. Bezskuteczność wypowiedzenia umowy o pracę w takiej sytuacji, jak i w okolicznościach przybycia chorego pracownika do pracy w celu załatwienia ważnych spraw dla zakładu pracy, nie wynika jednak z art. 41 KP, wobec braku przesłanki "nieobecności w pracy", ale powinna być oceniona w kontekście art. 45 § 1 KP. Pozwoli to wyeliminować przypadki niesprawiedliwego pozbawienia ochrony stosunku pracy gorliwych pracowników, którzy decydują się na wykonywanie swoich obowiązków pracowniczych, mimo choroby. Odnosząc tę wykładnię do okoliczności faktycznych sprawy należy stwierdzić, że pracodawca wprost art. 41 KP nie naruszył. Jednakże wręczenie powodowi wypowiedzenia w ustalonych okolicznościach sprawy należy uznać za naruszenie art. 45 § 1 KP, co również uzasadnia jego roszczenie o przywrócenie do pracy.

Co do przysługiwania powodowi szczególnej ochrony z art. 32 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych Sądy prawidłowo uznały, że stan faktyczny sprawy uzasadniał zastosowanie tego przepisu. Powód został bowiem wybrany do władz związkowych w czasie biegnącego okresu wypowiedzenia, a ochrona przysługuje nie tylko przed wypowiedzeniem, ale także przed rozwiązaniem umowy o pracę. Jest to pogląd utrwalony w orzecznictwie (por. postanowienie z dnia 5 marca 1996 r., I PZP 3/96, OSNAPiUS 1996 r. nr 18, poz. 265; a zwłaszcza uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 14 kwietnia 1994 r., I PZP 59/93, OSNAPiUS 1994 r. nr 9, poz. 140; OSP 1995 r. z. 4, poz. 80 z glosą A. Świątkowskiego; Przegląd Sądowy 1995 r. nr 78, s. 134 z glosą Z. Salwy, według której w sytuacji, gdy po wypowiedzeniu przez pracodawcę umowy o pracę pracownik nie odwołał się od tego wypowiedzenia, a w okresie wypowiedzenia został wybrany do zarządu zakładowej organizacji związkowej i z tej przyczyny podlega ochronie z art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych termin przewidziany w art. 264 § 1 KP biegnie od powzięcia przez pracownika wiadomości o tym wyborze). Rację ma strona pozwana, że w uwzględnieniu szczególnych okoliczności sprawy można odmówić zastosowania przepisów o ochronie trwałości stosunku pracy (por. wyrok z dnia 12 września 2000 r., I PKN 23/00 (OSNAPiUS 2002 r. nr 7, poz. 160), co dotyczy także sytuacji, gdy pracownik podejmuje działania zmierzające do uzyskania tej ochrony wyłącznie w celu ubezskutecznienia rozwiązania umowy o pracę, z nadużyciem wolności związkowych (por. wyrok z dnia 12 marca 1996 r., I PRN 5/96, OSNAPiUS 1996 r. nr 19, poz. 288; wyrok z dnia 27 lutego 1997 r., I PKN 17/97, OSNAPiUS 1997 r. nr 21, poz. 416; Przegląd Sądowy 1999 r. nr 5, s. 104 z glosą W. Cajsela; wyrok z dnia 22 grudnia 1998 r., I PKN 509/98, OSNAPiUS 2000 r. nr 4, poz. 133). Jednakże sam wybór pracownika do zarządu zakładowej organizacji związkowej w okresie wypowiedzenia umowy o pracę nie przesądza o sprzeczności z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa jego żądania przywrócenia do pracy, w przypadku naruszenia przez pracodawcę art. 32 ustawy o związkach zawodowych (wyrok z dnia 9 kwietnia 1998 r., I PKN 40/98, OSNAPiUS 1999 r. nr 8, poz. 270) i konieczne jest w tym celu ustalenie dalszych, szczególnych okoliczności sprawy. Sądy obu instancji przeprowadziły w tym zakresie analizę i przede wszystkim poczyniły ustalenia faktyczne, z których wyprowadziły wniosek, że nie występują żadne okoliczności, które świadczą o tym, że powód nadużył wolności związkowej. Strona pozwana kwestionuje te ustalenia i zarzuca, że Sądy w tym zakresie nie wyjaśniły szeregu okoliczności. Jednakże Sąd pierwszej instancji przeprowadził wszystkie dowody (także wnioskowane przez stronę pozwaną) i dokonał ich wszechstronnej oceny, co zostało zaakceptowane przez Sąd drugiej instancji. Podnoszone w tym zakresie w kasacji zarzuty w istocie kwestionują nie tyle sposób oceny przeprowadzonych dowodów, co zmierzają do uznania potrzeby przeprowadzenia dalszego postępowania dowodowego. Takiego obowiązku jednak Sądy obu instancji nie miały, gdyż nie występowały w sprawie żadne okoliczności uzasadniające podjęcie przez Sądy inicjatywy dowodowej z urzędu. Prawidłowość dokonanych ustaleń faktycznych, według których nie wystąpiły szczególne okoliczności uzasadniające przyjęcie, że powód nadużył prawa, przesądzają o prawidłowości zastosowania przepisów o szczególnej ochronie.

Wobec tego uwzględnienie powództwa o przywrócenie do pracy było uzasadnione przede wszystkim z uwagi na naruszenie przez pracodawcę art. 45 § 1 KP. Wypowiedzenie było bowiem nieuzasadnione ze względu na brak konkretnej i rzeczywistej jego przyczyny, jak i z uwagi na dokonanie wypowiedzenia w okresie niezdolności do pracy i stawienia się do niej ze względu na wyjątkowe okoliczności sprawy. Zasadnie Sądy uznały także naruszenie przez pracodawcę art. 32 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych.

W kasacji kwestionuje się także zasądzenie powodowi wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy (zarzut naruszenia art. 47 KP). Rzeczywiście poprzez zastosowanie art. 8 KP możliwe jest ograniczenie wysokości zasądzonego wynagrodzenia za pracę pracownikowi podlegającemu szczególnej ochronie (por. wyrok z dnia 14 lutego 2001 r., I PKN 252/00, OSNAPiUS 2002 r. nr 21, poz. 525). Należy jednak zwrócić uwagę, że w utrwalonym orzecznictwie przyjmuje się, iż pracownikowi korzystającemu ze szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez pracy, także wówczas, gdy wyłączną przyczyną przywrócenia do pracy było naruszenie innych przepisów, przy istnieniu zgody organu związkowego na rozwiązanie umowy o pracę (uchwała z dnia 7 listopada 1996 r., I PZP 20/96, OSNAPiUS 1997 r. nr 14, poz. 188). Odnosząc tę zasadę do okoliczności sprawy trzeba zauważyć, że żądanie przywrócenia powoda do pracy było uzasadnione przede wszystkim naruszeniem art. 45 § 1 KP, a więc było niejako niezależne od przysługującej powodowi szczególnej ochrony. Przemawia to przeciwko ograniczeniu wysokości przysługującego mu wynagrodzenia za pracę. Nadto powód w istocie nie dochodził wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy, gdyż ograniczył w tym zakresie swoje powództwo. Umowa o pracę została z powodem rozwiązana z dniem 30 czerwca 1999 r., a wyrok Sądu pierwszej instancji zapadł 27 marca 2001 r. Do dnia tego wyroku powód pozostawał bez pracy przez 1 rok i prawie 9 miesięcy, a do wyroku Sądu drugiej instancji przez 2 lata i prawie 4 miesiące. Tymczasem tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy zasądzono kwotę 10.406,28 zł, czyli wynagrodzenie za okres nieco przekraczający 3 miesiące. Wysokość zasądzonego wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy została więc w istocie w znaczny sposób ograniczona. Nawet gdyby przyjąć, że w sprawie wystąpiły wyjątkowe okoliczności uzasadniające ograniczenie wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, to z pewnością nie przemawiają one za dalszym jego zmniejszeniem, poza zakres uwzględnionego w tym zakresie powództwa.

Z tych względów kasacja strony pozwanej podlegała oddaleniu na podstawie art. 393¹² KPC.