Uchwała z dnia 1990-09-28 sygn. III PZP 15/90

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III PZP 15/90

Uchwała z dnia 28 września 1990 r. 

Przewodniczący: sędzia SN M. Tyszel.

Sędziowie SN: T. Romer, J. Iwulski (sprawozdawca). 

Sąd Najwyższy z udziałem prokuratora w Ministerstwie Sprawiedliwości, S. Trautsolta, w sprawie z powództwa Krzysztofa N. przeciwko Spółdzielni Pracy (...) o ekwiwalent za nie wykorzystany urlop wypoczynkowy po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi postanowieniem z dnia 28 listopada 1990 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy powstaje prawo do urlopu w okresie, za który zasądzono odszkodowanie na podstawie art. 58 k.p. w związku z art. 196 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - prawo spółdzielcze (Dz. U. Nr 30, poz. 210 ze zm.), jeżeli okres ten podlega wliczeniu do okresu zatrudnienia na podstawie art. 51 § 2 k.p., a zwłaszcza gdy świadectwo pracy wydane pracownikowi stwierdza, że był to okres pracy?"

podjął następującą uchwałę:

Pracownik nie uzyskuje prawa do urlopu wypoczynkowego w okresie, za który przyznano mu odszkodowanie na podstawie art. 56 k.p.

Uzasadnienie

Przedstawione zagadnienie prawne powstało na tle następującego stanu faktycznego: z dniem 24 listopada 1987 r. nastąpiło rozwiązanie umowy o pracę powoda w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., po uprzednim wykluczeniu go z członkostwa.

Sąd Wojewódzki - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z dnia 11 marca 1988 r. sygn. akt (...), zmieniając uprzedni wyrok Sądu Rejonowego w Łodzi, zasądził na rzecz powoda odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę, odpowiadające wynagrodzeniu za okres wypowiedzenia. Po tym wyroku strona pozwana wystawiła powodowi nowe świadectwo pracy stwierdzające, że zatrudnienie powoda trwało od dnia 15 września 1957 r. do dnia 24 lutego 1988 r., jednakże odmówiła mu wypłaty ekwiwalentu za nie wykorzystany urlop z 1988 r. wychodząc z założenia, że dnia 1 stycznia 1988 r. powód nie był już jej pracownikiem.

W związku z treścią świadectwa pracy powód w 1988 r. nie otrzymał urlopu wypoczynkowego, w nowym zakładzie pracy.

W tej sytuacji powód żądał zasądzenia kwoty 31 900 zł z odsetkami jako ekwiwalentu za nie wykorzystany urlop za 1988 r.

Sąd Rejonowy - Sąd Pracy w Łodzi wyrokiem z dnia 30 września 1989 r. sygn. akt (...) oddalił powództwo wychodząc z założenia, że powód w 1988 r. nie był już pracownikiem strony pozwanej, gdyż zasądzenie odszkodowania na zasadzie art. 58 k.p. w zw. z art. 56 k.p. nie oznacza przedłużenia stosunku pracy.

Wątpliwości Sądu Wojewódzkiego w Łodzi przedstawiają się następująco: pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się okres pozostawania bez pracy do okresu zatrudnienia, co dotyczy także pracownika, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia, a który otrzymał odszkodowanie zamiast przywrócenia do pracy (art. 51 § 2 k.p. w zw. z art. 61 k.p.). Sąd Wojewódzki nie znajduje w tej sytuacji przyczyny powodującej, że okres, za który zasądzono odszkodowanie, miałby nie mieć znaczenia dla nabycia prawa do urlopu w dotychczasowym zakładzie pracy, zwłaszcza iż niewątpliwie podlegałby wliczeniu do okresu, od którego zależy nabycie prawa do urlopu w nowym zakładzie.

Sąd Wojewódzki podnosi, że gdyby nie wadliwa decyzja strony pozwanej o rozwiązaniu z powodem stosunku pracy bez wypowiedzenia, to umowa trwałaby co najmniej do dnia 1 stycznia 1988 r., w którym to dniu powód nabyłby u strony pozwanej prawo do urlopu wypoczynkowego za 1988 r.

Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, przemawia to za przyjęciem, że wliczenie do okresu zatrudnienia okresu, za który przyznano pracownikowi odszkodowanie na podstawie art. 51 § 2 k.p., oznacza, iż nabywa on wszystkie uprawnienia powstające w tym okresie w tym prawo do urlopu wypoczynkowego.

Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia także wystawienie przez stronę pozwaną powodowi świadectwa pracy stwierdzającego, że stosunek pracy trwał do dnia 24 lutego 1988 r.

Sąd Najwyższy rozważył następujące kwestie: zgodnie z art. 153 k.p. pracownik uzyskuje prawo do pierwszego urlopu z upływem roku pracy, a prawo do drugiego i dalszych urlopów w każdym następnym roku kalendarzowym.

Z przepisu tego wynika niewątpliwie, że prawo do urlopu wypoczynkowego można uzyskać tylko w czasie trwania stosunku pracy. Sama praca nie musi być faktycznie wykonywana. Na przykład pracownik nabędzie prawo do urlopu, gdy odpowiedni okres upłynie w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Przedstawiona zasada czytana odwrotnie oznacza, że nie można uzyskać prawa do urlopu wypoczynkowego po zakończeniu trwania stosunku pracy, a więc okresie pozostawania bez pracy.

Okres, za który zasądzono pracownikowi odszkodowanie na podstawie art. 56 k.p. i który zgodnie z art. 51 § 2 k.p. i 61 k.p. wlicza się do okresu zatrudnienia, jest okresem pozostawania bez pracy. Wynika to jednoznacznie z treści tegoż właśnie art. 51 § 2 k.p. Zasądzenie takiego odszkodowania nie powoduje więc przedłużenia czasu trwania stosunku pracy o okres, za który zostało ono przyznane.

Artykuł 51 § 2 k.p. poleca jedynie wliczenie tego okresu do okresu zatrudnienia. Nie tworzy natomiast fikcji prawnej, że jest on takim okresem.

Skoro więc okres, za który zasądzono odszkodowanie z art. 56 k.p., jest okresem pozostawania bez pracy, to nie można w czasie tego okresu nabyć prawa do urlopu wypoczynkowego.

Wbrew obawom Sądu Wojewódzkiego powód nie powinien doznać znacznego pokrzywdzenia w wyniku takiej interpretacji. Okres, za który zasądzono mu odszkodowanie powinien zostać mu wliczony do okresu, od którego zależy nabycie prawa do urlopu w nowym zakładzie pracy wraz z całym okresem dotychczasowego zatrudnienia pod warunkiem, że przerwa w zatrudnieniu (a więc od końca okresu, za który zasądzono odszkodowanie do podjęcia nowego zatrudnienia) nie była dłuższa niż 3 miesiące - art. 156 § 1 k.p.

Gdyby powód nabył prawo do urlopu u strony pozwanej z dniem 1 stycznia 1988 r., to obowiązek jego udzielenia nie przeszedłby na nowy zakład pracy (por. wyrok SN z dnia 19 lutego 1980 r. I PRN 9/80, OSNCP 1980, z. 7-8, poz. 149 i wyrok SN z dnia 27 listopada 1980 r. I PRN 124/80, OSNCP 1981, z 6, poz. 113).

Ponieważ jednak prawa tego nie nabył, to zaliczenie dotychczasowego zatrudnienia przy spełnianiu przesłanek art. 156 § 1 k.p. powoduje, że nabywa prawo do urlopu w nowym zakładzie już pierwszego dnia zatrudnienia.

Powyższej oceny nie zmienia fakt wystawienia przez stronę pozwaną świadectwa pracy stwierdzającego, że okres, za który zasądzono odszkodowanie, był okresem zatrudnienia. Po prostu jest to świadectwo nieprawidłowe. Jak już wywiedziono, zasądzenie odszkodowania z art. 56 k.p. nie powoduje przesunięcia daty zakończenia stosunku pracy. Zgodnie z brzmieniem rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 listopada 1974 r. w sprawie świadectw pracy i opinii (Dz. U. Nr 45, poz. 269) zmienionego rozporządzeniem z dnia 11 sierpnia 1989 r. (Dz. U. Nr 49, poz. 271) - § 7a ust. 4 - zakład pracy powinien jedynie uczynić w świadectwie pracy wzmiankę o zasądzeniu odszkodowania.

Świadectwo pracy jest dokumentem szczególnym, ale samo przez się nie tworzy praw podmiotowych ani ich nie pozbawia. Nie ma też cech wyłączności w zakresie dowodowym. A więc z faktu wystawienia świadectwa pracy zawierającego stwierdzenie błędnego okresu trwania stosunku pracy powoda nie można wyprowadzić wniosku o nabyciu przez niego prawa do urlopu w 1988 r. u strony pozwanej i niemożności uzyskania tego prawa w nowym zakładzie pracy.

Domniemanie prawdziwości, z jakiego korzysta świadectwo pracy jako dokument (art. 244 k.p.c.) w zakresie stwierdzenia faktów, od których zależy nabycie lub utrata praw podmiotowych, może być obalone (art. 252 k.p.c.) w postępowaniu o realizację tych praw. Dowód przeciwko stwierdzeniom świadectwa pracy jako dokumentu w ramach takiego postępowania może być przeprowadzony w każdym czasie, także po upływie terminów z art. 97 § 2¹ k.p.

Z tych względów podjęto uchwałę jak na wstępie.

OSNC 1991 r., Nr 4, poz. 45