Prawo do pierwszego urlopu (art. 153 k.p.)

W zakresie nabycia prawa do urlopu wypoczynkowego w aspekcie przepisów art. 153 KP i 156 § 1 in fine KP, po wejściu w życie tego Kodeksu w praktyce i literaturze panował w zasadzie zgodny pogląd, że określony tymi przepisami "rok pracy" upływa z ostatnim dniem roku pracy, a nie według reguł art. 112 KC z pierwszym dniem po upływie roku pracy. Słusznie Rzecznik Praw Obywatelskich podniósł, że przyjmowano, iż pracownik podejmujący pracę (po raz pierwszy - art. 153 KP lub po przerwie trwającej dłużej niż trzy miesiące - art. 156 § 1 in fine KP) w dniu 1 stycznia danego roku kalendarzowego, nabywał prawo do urlopu w dniu 31 grudnia tego roku, a nie w dniu 1 stycznia roku następnego. Zasadę tę należy odpowiednio odnieść do nabycia prawa do urlopu wypoczynkowego po przerwie trwającej ponad 3 miesiące, przy podjęciu pracy w innej dacie. 

Wyrok SN z dnia 19 grudnia 1996 r., I PKN 47/96

Standard: 33526 (pełna treść orzeczenia)

Z art. 153 k.p. wynika niewątpliwie, że prawo do urlopu wypoczynkowego można uzyskać tylko w czasie trwania stosunku pracy. Sama praca nie musi być faktycznie wykonywana. Na przykład pracownik nabędzie prawo do urlopu, gdy odpowiedni okres upłynie w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy. 

Przedstawiona zasada czytana odwrotnie oznacza, że nie można uzyskać prawa do urlopu wypoczynkowego po zakończeniu trwania stosunku pracy, a więc okresie pozostawania bez pracy. 

Okres, za który zasądzono pracownikowi odszkodowanie na podstawie art. 56 k.p. i który zgodnie z art. 51 § 2 k.p. i 61 k.p. wlicza się do okresu zatrudnienia, jest okresem pozostawania bez pracy. Wynika to jednoznacznie z treści tegoż właśnie art. 51 § 2 k.p. Zasądzenie takiego odszkodowania nie powoduje więc przedłużenia czasu trwania stosunku pracy o okres, za który zostało ono przyznane. 

Artykuł 51 § 2 k.p. poleca jedynie wliczenie tego okresu do okresu zatrudnienia. Nie tworzy natomiast fikcji prawnej, że jest on takim okresem. Skoro więc okres, za który zasądzono odszkodowanie z art. 56 k.p., jest okresem pozostawania bez pracy, to nie można w czasie tego okresu nabyć prawa do urlopu wypoczynkowego.

Uchwała SN z dnia 28 września 1990 r., III PZP 15/90

Standard: 32906 (pełna treść orzeczenia)