Uchwała z dnia 1982-11-22 sygn. III CZP 43/82

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 43/82

Uchwała z dnia 22 listopada 1982 r.

Przewodniczący: sędzia SN J. Pietrzykowski. Sędziowie SN: A. Gola, F. Wesely (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Eugeniusza B. przeciwko Elżbiecie B. o rozwód po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 22 listopada 1982 r. zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Białymstoku postanowieniem z dnia 4 września 1982 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.

"Czy stronie służy zażalenie na orzeczenie wydane w trybie art. 443 k.p.c. o obowiązku współmałżonka przyczynienia się do zaspokojenia potrzeb wspólnego dziecka, jeżeli sąd uwzględnił tylko częściowo jej wniosek w przedmiocie wysokości świadczenia i nie oddalił wniosku w pozostałej części?"

podjął następującą uchwałę:

Zażalenie na postanowienie, w którym sąd uwzględnił tylko częściowo żądanie strony w przedmiocie orzeczenia o obowiązku małżonków przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny (art. 443 § 1 k.p.c.), przysługuje tej stronie niezależnie od tego, czy sąd rozstrzygnął o oddaleniu pozostałej części żądania.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki przy rozpoznawaniu zażalenia pozwanej na postanowienie sądu I instancji, orzekając o obowiązku powoda łożenia przez czas trwania procesu o rozwód na utrzymanie małoletniego dziecka stron kwot niższych niż tego żądała pozwana, powziął wątpliwość, czy pozwanej przysługuje zażalenie, skoro sąd I instancji nie oddalił wniosku pozwanej w części, w której nie uwzględnił jej żądania, a pozwana nie wniosła o uzupełnienie postanowienia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 361 § 1 k.p.c. strona może wnieść wniosek o uzupełnienie wyroku (lub postanowienia z art. 361 k.p.c.), jeżeli sąd nie orzekł o całości żądania, lub w sprawie, której zakres nie zależy od treści żądania i stąd - wbrew wynikom postępowania - nie orzekł o roszczeniu nie zgłoszonym lub przyznał je w rozmiarze mniejszym niż należało.

Stronie przysługuje środek odwoławczy kwestionujący nieuwzględnienie jej żądania w całości tylko wtedy, gdy sąd oddalił nieuwzględnioną część żądania. Jeżeli natomiast nie orzekł o oddaleniu, a także gdy nie wyszedł ponad żądanie w sprawach, których zakres nie zależy od żądania (art. 321 § 2 k.c.), stronie przysługuje tylko wniosek o uzupełnienie wyroku lub postanowienia.

Zasada ta jednak nie może dotyczyć bezwzględnie wszystkich orzeczeń.

Tak więc w orzeczeniu z dnia 11.VII.1972 r. (III CZP 14/72, OSNCP 1972, z. 12, poz. 215) Sąd Najwyższy przyjął, że zażalenie na orzeczenie o kosztach procesu przysługuje nawet wtedy, gdy sąd pierwszej instancji uwzględnił tylko część żądanych kosztów i nie oddalił pozostałej reszty. Orzeczenie to przyjmuje implicite oddalenie kosztów nieuwzględnionych.

Sytuacja w niniejszej sprawie jest bardziej skomplikowana, gdyż dotyczy kwestii przyczyniania się małżonków w procesie o rozwód do zaspokojenia potrzeb rodziny.

Przedmiot ten reguluje art. 443 § 1 k.p.c., wedle którego sąd w tej materii wydaje postanowienie na żądanie jednego z małżonków lub z urzędu. Względy jednolitości orzecznictwa wskazują na to, że postanowienie takie powinno zapadać w takiej samej formie w jednym i drugim wypadku, a w każdym razie względy ekonomii procesowej i postulat konieczności szybkości postępowania w tym przedmiocie, jako dotyczącym dobra małoletnich dzieci, wymagają, aby unikać zbytniego formalizmu przez prowadzenie postępowania o uzupełnienie, które w większości wypadków mogłoby prowadzić do wydania orzeczenia o oddaleniu pozostałej części żądania małżonka i dopiero wówczas do otwarcia drogi do postępowania odwoławczego. Wskazane względy postulują przyjęcie, że w orzeczeniu uwzględniającym częściowo żądanie małżonka tkwi oddalenie pozostałej części tego żądania. Natomiast wniosek o uzupełnienie przysługiwałby wówczas, gdyby sąd nie orzekł w ogóle o zgłoszonym żądaniu lub gdyby w ogóle z urzędu nie orzekł - wbrew potrzebom małoletnich dzieci - o obowiązku ich utrzymania lub o sposobie roztoczenia nad nimi pieczy.

Za powyższą wykładnią przemawia także argument, że nawet w wyroku rozwodowym brak jest potrzeby oddalenia wyższego żądania alimentów dla małoletnich dzieci, gdyż sąd w tym przedmiocie orzeka obligatoryjnie z urzędu (art. 58 § 1 k.r.o.).

Z tych względów z mocy art. 391 k.p.c. powzięto uchwałę, jak w sentencji.

OSNC 1983 r., Nr 5-6, poz. 69