Wyrok z dnia 1976-03-24 sygn. I PR 47/76

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PR 47/76

Wyrok z dnia 24 marca 1976 r.

Nie narusza art. 45 k.p. wypowiedzenie umowy o pracę, zawartej na czas nie określony, kierownikowi działu inwentaryzacji, który odmawia uczestniczenia po godzinach pracy w akcji inwentaryzacyjnej związanej ze zmianą cen określonych towarów, jeśli po stronie tego kierownika nie zachodziły szczególne okoliczności usprawiedliwiające jego odmowę.

Przewodniczący: sędzia M. Rafacz-Krzyżanowska (sprawozdawca). Sędziowie: A. Szczurzewski, Z. Zaziemski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Heleny D. przeciwko RSW "Prasa-Książka-Ruch" Przedsiębiorstwu Upowszechnienia Prasy i Książki w P. oddział Rejonowy w W. o przywrócenie do pracy, na skutek odwołania wnioskodawczyni od orzeczenia Terenowej Komisji Odwoławczej do Spraw Pracy w W. z dnia 8 października 1975 r. oraz na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu postanowieniem z dnia 30 stycznia 1976 r.

1) przejął sprawę do rozpoznania;

2) oddalił odwołanie.

Uzasadnienie

Terenowa Komisja Odwoławcza do Spraw Pracy oddaliła wniosek o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne. Komisja ustaliła następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni w Przedsiębiorstwie RSW "Prasa-Książka-Ruch" zajmowała stanowisko kierownika działu inwentaryzacji. W dniu 15.VIII.1974 r. w związku z wprowadzoną zmianą cen papierosów została zorganizowana akcja inwentaryzacyjna, której celem było jak najszybsze dokonanie spisu i przeceny papierosów. Akcja ta objęła podległe Przedsiębiorstwu placówki handlu detalicznego, jak również powyższą akcją inwentaryzacyjną zostali objęci pracownicy Przedsiębiorstwa RSW "Prasa-Książka-Ruch".

Wnioskodawczyni o godz. 17 została z polecenia dyrektora Przedsiębiorstwa powiadomiona o konieczności stawienia się do pracy po normalnych godzinach zatrudnienia. Wobec konieczności dokonania jak najszybszej przeceny papierosów akcję inwentaryzacyjną prowadzono również w godzinach nocnych. Wnioskodawczyni odmówiła stawienia się do pracy po normalnych godzinach zatrudnienia, tłumacząc się tym, że do godz. 20 jest dodatkowo zatrudniona w cukierni. Wszyscy pracownicy stawili się do pracy, a nawet pracownice mające małe dzieci. Negatywny stosunek wnioskodawczyni do otrzymanego polecenia stał się przyczyną wypowiedzenia jej umowy o pracę.

Na tle tak ustalonego stanu faktycznego Terenowa Komisja Odwoławcza doszła do wniosku, że wypowiedzenie wnioskodawczyni umowy o pracę na tle konkretnych okoliczności faktycznych nie narusza przepisu art. 45 k.p. Komisja zwróciła uwagę, że na wnioskodawczyni, jako pracownicy zajmującej stanowisko kierownicze, spoczywał szczególny obowiązek pozostania po godzinach pracy.

Na skutek odwołania wnioskodawczyni Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 39, poz. 231) przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia następujące pytanie prawne: "1. Czy niezastosowanie się pracownika do polecenia pracodawcy, dotyczącego wykonywania pracy poza normalnym ustawowym czasem pracy, w przypadku jednorazowej akcji obejmującej cały kraj, i nieuprzedzenie pracodawcy o niestawieniu się do tej pracy może stanowić przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy o pracę zawartej na czas nie określony. 2. Jakie roszczenie przysługuje pracownikowi w przypadku ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest nieuzasadnione w rozumieniu art. 46 k.p. i jednoczesnego ustalenia, że w czasie trwającego procesu w wyniku reorganizacji pozwanego zakładu pracy dział, w którym był zatrudniony wnioskodawca, został zlikwidowany, a zakres czynności tegoż działu przejęła jednostka nadrzędna nad pozwanym".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Charakter Przedsiębiorstwa, w którym była zatrudniona wnioskodawczyni, a w szczególności wykonywana przez nią funkcja (kierownik działu inwentaryzacji) wskazuje na to, że dokonanie spisu i przeceny papierosów w związku z zarządzoną ogólną zmianą cen papierosów wchodziło w zakres obowiązku świadczenia pracy, ustalonego w zawartej umowie o pracę. Obowiązek świadczenia pracy poza dobową normę czasu pracy spoczywał na wnioskodawczyni, jako zajmującej stanowisko kierownicze (art. 135 § 1 k.p.).

Gdy nawet jednak przyjąć, że w obowiązku świadczenia pracy, wynikającego z zawartej umowy o pracę, nie mieściła się powinność dokonania po godzinach pracy przeceny papierosów w związku z wprowadzoną w kraju ogólną zmianą cen papierosów, to również w takiej sytuacji na każdym pracowniku, a zwłaszcza na pracowniku zajmującym stanowisko kierownicze, spoczywa w ramach art. 100 § 1 pkt 5 k.p. obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy. Przez ten obowiązek rozumieć należy zobowiązanie pracownika do wykonania w interesie zakładu pracy w szczególnych i wyjątkowych sytuacjach czynności wykraczających poza zakres obowiązków świadczenia pracy określonego w zawartej umowie o pracę. Do takich szczególnych i wyjątkowych sytuacji zaliczyć należy np. ogólną zmianę cen papierosów, wymagającą dokonania inwentaryzacji i przeceny papierosów.

Bez względu więc na to, czy powinność wnioskodawczyni dokonania inwentaryzacji i przeceny papierosów poza normalnymi godzinami pracy zaliczy się do obowiązku świadczenia pracy, do jakiej zobowiązała się wnioskodawczyni w zawartej umowie o pracę, czy też do obowiązku dbałości o zakład pracy, to zarówno w jednym, jak i w drugim wypadku wnioskodawczyni powinna była podporządkować się poleceniu swego przełożonego. Jedynie szczególne i wyjątkowe okoliczności zachodzące po stronie wnioskodawczyni uniemożliwiające jej wykonanie tego obowiązku mogłyby usprawiedliwić jej odmowę. Tymczasem z ustaleń Komisji Odwoławczej wynika, że nic nie stało na przeszkodzie, aby wnioskodawczyni po godz. 20, tj. po zakończeniu pracy dodatkowej, wyraziła gotowość uczestniczenia w pracach inwentaryzacyjnych, zwłaszcza że jak wynika z akt sprawy pracownice mające małe dzieci również stawiły się do pracy przyprowadzając dzieci i chodziło o zwolnienie tych pracownik z wykonywania pracy w godzinach nocnych.

Kodeks pracy w art. 45 wprowadził instytucję nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony. Za wypowiedzenie nieuzasadnione w rozumieniu art. 45 k.p. rozumieć należy takie wypowiedzenie, które nie da się pogodzić z poczuciem słuszności, w rozumieniu społecznym i ekonomicznym. Wypowiedzenie pracownikowi umowy, który w sposób nienależyty wykonywa obowiązki pracownicze, nie ma charakteru wypowiedzenia nieuzasadnionego w rozumieniu art. 45 k.p. Na tle okoliczności konkretnej sprawy należy stwierdzić, że nie narusza art. 45 k.p. wypowiedzenie umowy o pracę, zawartej na czas nie określony, kierownikowi działu inwentaryzacji, zatrudnionemu w Przedsiębiorstwie RSW "Prasa-Książka-Ruch", który odmawia uczestniczenia po godzinach pracy w akcji inwentaryzacyjnej związanej z ogólną zmianą cen papierosów, jeśli po stronie tego kierownika nie zachodziły szczególne okoliczności usprawiedliwiające jego odmowę.

W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy uznając zarzuty odwołania za nieuzasadnione na podstawie art. 66 § 1 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 39, poz. 231) orzekł jak w sentencji.

OSNC 1976 r., Nr 11, poz. 254