Wyrok z dnia 1975-01-29 sygn. III PRN 67/74

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III PRN 67/74

Wyrok z dnia 29 stycznia 1975 r.

Z mocy art. 300 kodeksu pracy, w sprawie o zwrot świadczenia spełnionego na rzecz pracownika przez zakład pracy - dochodzony w trybie art. 422 § 1 w związku z art. 415 k.p.c. - stosuje się odpowiednio przepisy prawa cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu. Kwestii tej bowiem kodeks pracy nie normuje, a nałożenie na pracownika obowiązku zwrotu bezpodstawnie uzyskanej od zakładu pracy korzyści, którą jest nadal wzbogacony (art. 409 k.c.), nie jest sprzeczne z zasadami prawa pracy wówczas, gdy korzyść tę pracownik uzyskał mimo uchybienia podstawowym obowiązkom pracowniczym (art. 100 i nast. kodeksu pracy).

Przewodniczący: sędzia W. Formański. Sędziowie: S. Rejman, Z. Stypułkowska (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Bogusława K. przeciwko Przedsiębiorstwu Obrotu Produktami Naftowymi "CPN" w B. o dopuszczenie do pracy i wynagrodzenie na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Białymstoku z dnia 4 czerwca 1974 r.

uchylił zaskarżony wyrok i oddalił rewizję powoda od wyroku Sądu Powiatowego w Białymstoku z dnia 13 lutego 1974 r. (...); przekazał wymienionemu Sądowi Powiatowemu wniosek pozwanego Przedsiębiorstwa o zwrot spełnionego świadczenia.

Uzasadnienie

Powód domagał się dopuszczenia go do pracy na stanowisku rewidenta bramowego w pozwanym Przedsiębiorstwie Obrotu Produktami Naftowymi "CPN" w B. oraz wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.

Sąd Powiatowy oddalił powództwo, przyjmując - wbrew twierdzeniom powoda - że organ właściwy do nawiązania z nim stosunku pracy był również właściwy do rozwiązania tego stosunku. Umowę o pracę z powodem zawarł kierownik Składu Dystrybucyjnego, toteż był on uprawniony do jej rozwiązania. Ograniczenie jego uprawnień w tym zakresie zostało zamieszczone dopiero w pełnomocnictwie udzielonym w dniu 2 kwietnia 1973 r., po rozwiązaniu z powodem umowy o pracę. Ponadto decyzja kierownika Składu została później zatwierdzona przez dyrektora Przedsiębiorstwa. Rozwiązanie umowy o pracę z powodem było uzasadnione. Powód, dokonując kontroli w stanie nietrzeźwym, zachowywał się w sposób urągający wszelkim zasadom dyscypliny, ładu i porządku, a jego zachowanie kwalifikuje się jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

Na skutek rewizji powoda Sąd Wojewódzki zmienił wyrok Sądu Powiatowego, nakazał dopuścić powoda do pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku i zasądził na jego rzecz kwotę 11.705,40 zł. Sąd ten powołał się na przepisy uchwały nr 91 Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 1967 r. w sprawie organizacji i metod pracy w zakresie spraw osobowych (M.P. Nr 29, poz. 135) oraz wytyczne Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac (Dz. Urz. Kom. Pracy i Płac z 1967 r. Nr 2, poz. 4), wedle których tylko kierownik zakładu pracy - a nie kierownik podległej jednostki organizacyjnej - upoważniony został do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia (§ 46 pkt 4 i § 48 pkt 4 wytycznych). Z powodem zaś umowę o pracę rozwiązał kierownik podległej jednostki organizacyjnej, a nie kierownik pozwanego Przedsiębiorstwa, toteż umowa o pracę trwa nadal, a powodowi za czas gotowości do pracy przysługuje wynagrodzenie.

Minister Sprawiedliwości w rewizji nadzwyczajnej zarzuca temu wyrokowi rażące naruszenie art. 390 § 1 k.p.c., art. 238 § 1 k.p.c. oraz art. 5 k.c.; na podstawie art. 417 § 1 i art. 419 § 1 k.p.c. wnosi o jego uchylenie i oddalenie rewizji powoda od wyroku Sądu Powiatowego.

Pełnomocnik pozwanego Przedsiębiorstwa, na rozprawie w Sądzie Najwyższym, zgłosił wniosek o zwrot spełnionego na rzecz powoda świadczenia w kwocie 14.865,40 zł.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Trafnie podnosi skarżący, iż jakkolwiek pogląd Sądu Wojewódzkiego - wedle którego kierownik Składu Dystrybucyjnego nie był uprawniony do rozwiązania z powodem umowy o pracę - jest prawidłowy, to jednak rozstrzygnięcie sprawy rażąco narusza zasady obowiązujące w stosunkach pracy. Powód, sprawujący funkcje rewidenta bramowego, w stanie nietrzeźwym wszedł na plac Składu Dystrybucyjnego i dokonywał czynności "kontrolnych" w sposób rażąco sprzeczny z regulaminem i zasadami obowiązującymi dla tych czynności. Zrywał plomby zabezpieczające pomieszczenia, wynosił butelki z olejem, mimo ich dostatecznego zabezpieczenia, usuwał kluczyki z samochodów bez uprzedniego ustalenia z kierowcami sposobu ich przechowywania. Sam fakt przebywania na terenie Składu z produktami naftowymi w stanie nietrzeźwym stwarzał zagrożenie bezpieczeństwa i naruszał podstawowe zasady ochrony przeciwpożarowej. Wezwani funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej odwieźli powoda do izby wytrzeźwień.

W świetle powyższego należy podzielić pogląd skarżącego, iż żądanie powoda dopuszczenia do pracy i wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy nie może korzystać z ochrony prawnej (art. 8 k.p.).

Powód bowiem nie może przeciwstawiać swojemu rażąco niewłaściwemu wykonywaniu obowiązków pracowniczych - stanowiącemu zagrożenie bezpieczeństwa zakładu pracy - uchybień pracodawcy w postaci rozwiązania umowy o pracę przez osobę nieupoważnioną, skoro rozwiązanie to było uzasadnione, a następnie zatwierdzone przez dyrektora Przedsiębiorstwa.

Zasada kodeksu pracy - jedności praw i obowiązków stron stosunku pracy - zakłada, że rozszerzonym uprawnieniom pracowniczym muszą odpowiadać zwiększone wymagania w zakresie obowiązków pracowniczych. Tylko więc właściwe wykonywanie obowiązków pracowniczych może stanowić podstawę do realizacji przysługujących pracownikowi uprawnień.

Z przytoczonych względów należało rewizję nadzwyczajną uwzględnić i uchylając zaskarżony wyrok Sądu Wojewódzkiego, oddalić rewizję powoda od wyroku Sądu Powiatowego (art. 422 § 1 k.p.c.).

Zgłoszony przez pozwane Przedsiębiorstwo wniosek o zwrot spełnionego świadczenia należało przekazać Sądowi Powiatowemu. W myśl bowiem art. 422 § 1 k.p.c., regulującego postępowanie w rewizji nadzwyczajnej, przepis art. 415 k.p.c. dotyczący wznowienia postępowania, stosuje się odpowiednio. Oznacza to, iż w braku warunków do ostatecznego rozstrzygnięcia tego wniosku należy go przekazać sądowi I instancji w celu zbadania, czy orzeczenie restytucyjne jest uzasadnione w świetle przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Świadczenie bowiem zostało spełnione na mocy prawomocnego wyroku, toteż ten, który uzyskał korzyść, nie musiał się liczyć z obowiązkiem jej zwrotu i będzie zobowiązany do jej wydania tylko wówczas, gdy jest jeszcze nią wzbogacony (art. 409 k.c.).

Z mocy art. 300 kodeksu pracy, w sprawie o zwrot świadczenia spełnionego na rzecz pracownika przez zakład pracy - dochodzony w trybie art. 422 § 1 w związku z art. 415 k.p.c. - stosuje się odpowiednio przepisy prawa cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu. Kwestii tej bowiem kodeks pracy nie normuje, a nałożenie na pracownika obowiązku zwrotu bezpodstawnie uzyskanej od zakładu pracy korzyści, którą jest nadal wzbogacony (art. 409 k.c.), nie jest sprzeczne z zasadami prawa pracy wówczas, gdy korzyść tę pracownik uzyskał mimo uchybienia podstawowym obowiązkom pracowniczym (art. 100 i nast. kodeksu pracy).

Z przytoczonych względów orzeczono, w omawianym zakresie, jak w sentencji wyroku (art. 422 § 2 k.p.c.).

OSNC 1975 r., Nr 7-8, poz. 123