Art. 128¹. Wyraźnie wyodrębnione oświadczeń, twierdzeń i wniosków

Kodeks postępowania cywilnego

Pismo wnoszone przez stronę zastępowaną przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej powinno zawierać wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym wnioski dowodowe. Jeżeli pismo zawiera uzasadnienie, wnioski dowodowe, zgłoszone tylko w tym uzasadnieniu, nie wywołują skutków, jakie ustawa wiąże ze zgłoszeniem ich przez stronę.

Komentarz redakcyjny Analizy

Jacek Ignaczewskisędzia Sądu Rejonowego w Olsztynie, twórca StandardówPrawa.pl., autor wielu publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.: Zgodność art. 128[1] k.p.c. z Konstytucją RP (art. 45 i 78)

Potencjalne podstawy do rozproszonej kontroli konstytucyjności i potrzeba interwencji Trybunału Konstytucyjnego.

opracowano przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)

1. Wprowadzenie

Art. 128[1] k.p.c., wprowadzony nowelizacją z dnia 9 marca 2023 r., nakłada na zawodowych pełnomocników obowiązek redakcyjny polegający na wyraźnym wyodrębnieniu twierdzeń, oświadczeń i wniosków dowodowych. Szczególnie dotkliwa w skutkach jest regulacja zd. 2 tego przepisu, zgodnie z którą wnioski dowodowe zgłoszone wyłącznie w uzasadnieniu nie wywołują skutków procesowych.

W praktyce powoduje to natychmiastową, milczącą utratę mocy dowodowej, nawet jeśli wniosek został jasno sformułowany i dokument rzeczywiście załączony do akt. Powstaje pytanie, czy tak ukształtowana regulacja jest zgodna z Konstytucją RP, w szczególności z art. 45 ust. 1 (prawo do sądu) oraz art. 78 (prawo do zaskarżenia orzeczenia).

2. Art. 45 ust. 1 Konstytucji – prawo do sądu

„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.”

Pojęcie „prawa do sądu” obejmuje:

prawo dostępu do sądu (możliwość skutecznego wniesienia sprawy),
prawo do rzetelnej procedury (w tym do bycia wysłuchanym i przedstawienia dowodów),
prawo do wydania orzeczenia w rozsądnym terminie przez niezależny sąd.

Wątpliwości konstytucyjne związane z art. 128[1] k.p.c.:

Brak wyodrębnienia formalnego wniosku dowodowego powoduje jego całkowitą i milczącą bezskuteczność, bez jakiegokolwiek ostrzeżenia ze strony sądu lub możliwości sanacji uchybienia.
Narusza to prawo do efektywnego udziału w postępowaniu – strona może działać w przekonaniu, że złożyła wniosek dowodowy, który nie zostanie nawet rozpoznany.
Brak obowiązku uzasadnienia przez sąd pominięcia wniosku utrudnia zaskarżenie orzeczenia wydanego przy pominięciu dowodu.

3. Art. 78 Konstytucji – prawo do zaskarżenia orzeczenia

„Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji.”

Zaskarżenie orzeczenia, w którym pominięto dowód, wymaga:

wiedzy strony o tym, że dowód nie został uwzględniony;
możliwości zarzucenia naruszenia prawa do obrony;
jasnych podstaw wskazania

Art. 1281. Wyraźnie wyodrębnione oświadczeń, twierdzeń i wniosków