Art. 11031. Jurysdykcja w sprawach małżeńskich

Kodeks postępowania cywilnego

§ 1. Sprawy małżeńskie oraz sprawy dotyczące małżeńskich stosunków majątkowych należą do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy:

1) oboje małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jedno z nich nadal ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub

2) małżonek będący powodem ma co najmniej od roku bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub

3) małżonek będący powodem jest obywatelem polskim i ma co najmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub

4) oboje małżonkowie są obywatelami polskimi.

§ 2. Jurysdykcja krajowa jest wyłączna, jeżeli oboje małżonkowie są obywatelami polskimi oraz mają miejsce zamieszkania i miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.

§ 3. Jurysdykcja krajowa w sprawie małżeńskiej obejmuje także orzekanie o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi małżonków.

Komentarze orzeczniczeAnalizy

Dominika Mróz-KrystaAutorka jest doktorem nauk prawnych, asystentem w Katedrze Prawa Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, radcą prawnym.: Jurysdykcja sądu polskiego w sprawach o rozwód pomiędzy małżonkami będącymi obywatelami polskimi,

a mającymi miejsce zamieszkania w Wielkiej Brytanii

Streszczenie opracowano przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)

Teza artykułu - Palestra 01/2025

Małżonkowie będący obywatelami polskimi, lecz mieszkający w Wielkiej Brytanii, mogą wnieść sprawę rozwodową do sądu polskiego na podstawie art. 1103⊃1; § 1 pkt 4 k.p.c., jednak jurysdykcja w sprawach dotyczących dzieci (władza rodzicielska i kontakty) przysługuje sądom brytyjskim – co prowadzi do rozdzielenia jurysdykcji i ryzyka rozbieżnych orzeczeń.

Uzasadnienie

  • Po brexicie przestały obowiązywać unijne rozporządzenia jurysdykcyjne, przez co stosuje się krajowe przepisy oraz konwencje międzynarodowe.
  • Sąd polski może orzekać o rozwodzie, alimentach między małżonkami, alimentach na dzieci (w ramach jurysdykcji pochodnej), podziale majątku, a także (warunkowo) o korzystaniu z mieszkania.
  • W sprawach o władzę rodzicielską i kontakty z dzieckiem wyłączną jurysdykcję mają sądy brytyjskie – na podstawie Konwencji haskiej z 1996 r., ponieważ decydujące znaczenie ma miejsce zwykłego pobytu dziecka.
  • Przewidziane są wyjątki umożliwiające przeniesienie jurysdykcji do sądu polskiego, ale są one stosowane rzadko i podlegają zgodzie drugiego małżonka lub sądu brytyjskiego.

Wnioski de lege ferenda

  • Potrzebna jest międzynarodowa harmonizacja jurysdykcji w sprawach rodzinnych – tak, aby jeden sąd mógł kompleksowo orzekać o całokształcie spraw rozwodowych, w tym dotyczących dzieci.
  • Obecny stan prawny powoduje fragmentację postępowania, konieczność prowadzenia kilku procesów równoległych oraz ryzyko rozbieżnych rozstrzygnięć (np. w sprawach przemocy, kontaktów, opieki).
  • Rozważenia wymaga nowelizacja krajowych przepisów jurysdykcyjnych w duchu większej spójności oraz międzynarodowy dialog legislacyjny z udziałem Wielkiej Brytanii w celu wypracowania rozwiązań pozwalających chronić nadrzędne dobro dziecka.

Konkluzja

Rozdzielenie jurysdykcji między sądy polskie i brytyjskie w sprawach rozwodowych z elementem transgranicznym (obywatele Polski mieszkający w UK) jest źródłem nieefektywności, konfliktów i zagrożeń dla spójnej ochrony dobra dziecka. Artykuł postuluje reformy legislacyjne na poziomie krajowym i międzynarodowym.

Reklama
Standardy Baner
Standardy Baner
Serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając z serwisu akceptujesz politykę prywatności i cookies.