Art. 612. Zbieg żądania separacji i rozwodu
Kodeks rodzinny i opiekuńczy
§ 1. Jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód.
§ 2. Jeżeli jednak orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a żądanie orzeczenia separacji jest uzasadnione, sąd orzeka separację.
Komentarz redakcyjny
Art. 61[2] k.r.o. pozostaje w ścisłym związku z art. 439 k.p.c., na podstawie którego powództwo wzajemne o rozwód lub o separację jest niedopuszczalne (§ 1). W czasie procesu o rozwód lub o separację nie może być wszczęta odrębna sprawa o rozwód albo separację (§ 2), strona pozwana w sprawie o rozwód może również żądać rozwodu albo separacji. Strona pozwana w sprawie o separację może również żądać separacji albo rozwodu (§ 3). Z przepisu tego wynika, że żądającym rozwodu albo separacji może być nie tylko powód, lecz również pozwany. W wypadku zatem, gdy w sprawie o separację pozwany małżonek również żąda separacji, przedmiot procesu jest taki sam, jak gdyby separacji żądał powód. Rozróżnienie stron na powoda i pozwanego ma wówczas jedynie znaczenie zewnętrzne, a okoliczność, że pozew został wniesiony przez jednego z małżonków, zanim wniósł go drugi, nie umniejsza uprawnień małżonka pozwanego. Gdy pozwany żąda również orzeczenia separacji, mamy do czynienia z tożsamością procesu o separację i powództwo wytoczone przeciwko niemu jest w rzeczywistości także jego własnym powództwem. Identycznie jest w przypadku wytoczenia powództwa o rozwód przez jednego małżonka.
Tożsamości przedmiotu procesu rozwodowego bez względu na to, czy pozew wnosi jeden czy drugi małżonek, nie tylko nie podważają przepisy prawa materialnego, a zwłaszcza przepis art. 56 § 3 k.r.o., lecz przeciwnie - przepis ten identyczność tę potwierdza. W świetle art. 56 § 3 k.r.o. bowiem nie jest istotne to, który z małżonków wnosi pozew o rozwód, lecz to, czy małżonek niewinny zgadza się na rozwód. Oddalenie powództwa nastąpi nie tylko wówczas, gdy powód jest wyłącznie winny rozkładu pożycia, a pozwany nie wyraża zgody na rozwód, lecz również wówczas, gdy pozwany wyłącznie winny rozkładu pożycia żąda orzeczenia rozwodu, a powód w toku procesu rozwodowego zmienia pierwotne stanowisko i oświadcza, że nie chce rozwodu (Uchwała SN z dnia 19 sierpnia 1983