Art. 426. Małoletni
Kodeks cywilny
Małoletni, który nie ukończył lat trzynastu, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę.
- Odpowiedzialność odszkodowawcza małoletniego poniżej 13 roku życia
- Zdolność dziecka od 7 roku życia do kierowania swoim postępowaniem w sposób umożliwiający mu unikanie zagrożeń w ruchu drogowym (art. 43 p.r.d.)
- Odpowiedzialność odszkodowawcza małoletniego powyżej 13 roku życia
- Przyczynienie się poszkodowanego, któremu nie można przypisać winy; przyczynienie się małoletniego
Komentarz redakcyjny
Streszczenie opracowano przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)
I. Uwagi ogólne
Artykuł 426 k.c. ustanawia dolną granicę wieku warunkującą tzw. zdolność deliktową. Zgodnie z jego brzmieniem, osoba małoletnia, która nie ukończyła 13 lat, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę – przy czym odpowiedzialność ta dotyczy wyłącznie reżimu winy, a nie odpowiedzialności na zasadzie ryzyka czy słuszności. Komentowany przepis opiera się na nieusuwalnym domniemaniu, że dziecko poniżej 13. roku życia nie jest w stanie działać z rozeznaniem, co wyklucza możliwość przypisania mu winy.
Celem ustawodawcy było stworzenie przejrzystej granicy, poniżej której sąd nie bada w ogóle stopnia rozwoju psychofizycznego małoletniego w kontekście jego odpowiedzialności cywilnoprawnej. Przyjęcie tego rozwiązania miało także znaczenie praktyczne – porządkuje ono relacje między odpowiedzialnością dziecka a odpowiedzialnością jego opiekunów prawnych (art. 427 k.c.) oraz eliminuje konieczność każdorazowego prowadzenia dowodu w zakresie rozeznania u dzieci najmłodszych.
W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się jednoznacznie, że art. 426 k.c. nie uchyla odpowiedzialności na innych podstawach – w szczególności małoletni może odpowiadać na zasadzie ryzyka (np. art. 435 lub 436 k.c., w przypadku odziedziczenia przedsiębiorstwa) albo słuszności (np. art. 428 k.c.). Dodatkowo, zgodnie z art. 362 k.c., zachowanie się dziecka, które nie ponosi odpowiedzialności cywilnej za szkodę z uwagi na wiek, może mimo to prowadzić do zmniejszenia należnego odszkodowania – jeżeli jego zachowanie miało wpływ na powstanie lub zwiększenie szkody.
Wobec dzieci powyżej 13. roku życia stosuje się zasady ogólne odpowiedzialności deliktowej (art. 415 k.c.), jednak i w tym przypadku nie każda osoba spełniająca ten warunek wieku będzie zdolna do ponoszenia odpowiedzialności – istotne jest, czy w chwili czynu miała zdolność rozeznania. Odpowiedzialność w takich przypadkach może zostać wyłączona na mocy art. 425 k.c., jeżeli udowodni się, że dziecko działało w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i pokierowanie swoim postępowaniem.
II. Kontekst systemowy art. 426 k.c.
Art. 426 k.c. stanowi element
Dostęp do pełnej treści jest płatny. Przejdź do premium
