Odpowiedzialność odszkodowawcza małoletniego poniżej 13 roku życia
Odpowiedzialność odszkodowawcza małoletnich (art. 426 k.c.)
Wiek dziecka jest istotny także dla oceny obiektywnej nieprawidłowości jego zachowania, gdyż wzorzec prawidłowego postępowania powinien być dostosowany do tego wieku (por. wyrok SN z dnia 19 marca 2014 r., I CSK 295/13). Im w większym stopniu małoletni może kierować swoim postępowaniem, tym większą ponosi za nie odpowiedzialność. Stopień odpowiedzialności wzrasta wraz ze wzrostem zdolności do samodzielnej oceny wagi zagrożenia oraz jego technicznych uwarunkowań, znajomości reguł (zakazów) mających chronić przed tym zagrożeniem oraz zdolnością do podporządkowania się tym regułom.
Wśród dzieci poniżej 13 lat występują przedziały wiekowe, w których można mówić zarówno o istnieniu pewnego zakresu świadomości i zdolności oceny, jak i takie, w których należy raczej przyjmować całkowity brak możliwości rozeznania i analizy sytuacji (zob. uchwała SN z dnia 20 września 1975 r., III CZP 8/75). Dlatego do uznania przyczynienia się małoletniego konieczne jest, aby mógł on choć w ograniczonym zakresie mieć świadomość nagannego zachowania lub grożącego mu niebezpieczeństwa (zob. wyroki SN z dnia 5 listopada 2008 r., I CSK 139/08 i z dnia 29 września 2016 r., V CSK 717/15).
Wyrok SN z dnia 24 stycznia 2020 r., V CSK 439/18
Standard: 63182 (pełna treść orzeczenia)
Co do zasady, na tle rozwiązania z art. 426 k.c. do kręgu osób, którym nie można przypisać winy należą małoletni poniżej 13 roku życia. W stosunku do małoletnich powyżej tej granicy wieku wchodzi już w grę własna odpowiedzialność z art. 415 k.c., co powoduje wyłączenie odpowiedzialności np. rodziców z art. 427 k.c. przewidującej domniemanie winy w nadzorze.
Nie eliminuje jednak to zastosowania przepisu art. 427 k.c. w zakresie rzadkich sytuacji, w których zostanie udowodniony brak rozeznania po stronie małoletniego powyżej 13 roku życia (tak M. Safjan, w: Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Warszawa 2011, s. 1649, red. K. Pietrzykowski).
Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 8 października 2015 r., I ACa 1078/15
Standard: 22088 (pełna treść orzeczenia)