Odpowiedzialność odszkodowawcza małoletniego powyżej 13 roku życia

Poszkodowany w niniejszej sprawie miał w chwili działania wyrządzającego szkodę blisko 14 lat, a zatem stwierdzenie jego poczytalności pod kątem możliwości przypisania winy wymaga ustalenia, czy był dojrzały w stopniu pozwalającym na działanie z rozeznaniem.

Ustalenie, czy taki małoletni działał z rozeznaniem, następuje indywidualnie, na podstawie danych okoliczności

Poczytalność jest kwestią faktu i brak poczytalności powoda w chwili zdarzenia wywołującego szkodę, stanowi element wiążącej podstawy faktycznej zaskarżonego wyroku. Brak poczytalności wyłącza możliwość przypisania powodowi winy.

Wyrok SN z dnia 24 września 2009 r., IV CSK 207/09

Standard: 53688 (pełna treść orzeczenia)

Z przepisu art. 426 k.c. nie wynika domniemanie prawne, że małoletni, który ukończył 13 lat, jest osobą dojrzałą w stopniu pozwalającym na ponoszenie winy.

Jeśli wina jest przesłanką odpowiedzialności małoletniego sprawcy szkody, w której pozwany wyrządził szkodę kierując pojazdem mechanicznym i odpowiada za nią na podstawie art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 415 k.c., konieczne jest ustalenie, czy w chwili wypadku był on dojrzały w stopniu pozwalającym na działanie z rozeznaniem. Nie przesądza o tym fakt uznania przez Sąd dla Nieletnich, że nieletni dopuścił się zarzucanego mu czynu, choć na równi z innymi okolicznościami może przemawiać za tym, że małoletni działał z rozeznaniem.

W każdym przypadku to na poszkodowanym spoczywa obowiązek wykazania tej okoliczności, podobnie jak wszystkich innych przesłanek odpowiedzialności sprawcy szkody na zasadach winy (art. 6 k.c.).

Podobne stanowisko zajął już Sąd Najwyższy w tym przedmiocie w wyrokach z dnia 16 maja 1973 r. I CR 203/73 oraz z dnia 11 stycznia 2001 r. IV CKN 1469/00

Ustalenie winy możliwe jest przy pomocy wszelkich dowodów i choć w niektórych przypadkach może wymagać dowodów szczególnych, wiadomości specjalistycznych i zasięgnięcia opinii biegłego.

Z dowodów w sprawie wynika między innymi, że w chwili spowodowania wypadku pozwany miał prawie 17 lat, nie uczył się, pracował dorywczo i sam wydawał zarobione pieniądze, za które już wcześniej kupił sobie inny motocykl. Te fakty, łącznie z pozostałymi okolicznościami wynikającymi z powyższych dowodów i dotyczącymi zachowania pozwanego przed wypadkiem, w czasie, gdy do niego doszło oraz po wyrządzeniu szkody, gdyby zostały przez Sąd właściwie ocenione, niewątpliwie dawałyby podstawę do stwierdzenia, czy pozwanemu można przypisać winę, w świetle postanowień art. 426 k.c. w zw. z art. 415 i art. 436 § 1 k.c.

Wyrok SN z dnia 13 lutego 2004 r., IV CK 269/02

Standard: 69649 (pełna treść orzeczenia)