Przyczynienie się poszkodowanego, któremu nie można przypisać winy; przyczynienie się małoletniego

Zdolności do zawinienia nie ma jedynie dziecko do 13 lat ( art. 426 k.c.), a i tak jego obiektywnie niewłaściwe zachowania pozostające w związku przyczynowym z wyrządzoną mu szkodą są uwzględniane w aspekcie przyczynienia. Stosowany wzorzec miernika obiektywnej prawidłowości postępowania powinien jednak uwzględniać zróżnicowany, ze względu na rodzaj zdarzenia, wiek, stopień świadomości i rozeznania małoletniego ( zob. m.in. uchwały SN (7) z 11 stycznia 1960 r., I CO 44/59 i z 20 września 1975 r. – zasada prawna – III CZP 8/75 oraz wyroki SN z 29 października 2008 r., IV CSK 228/08; z 5 listopada 2008 r., I CSK 139/08; z 29 września 2016 r., V CSK 717/15 i z 22 listopada 2017 r., IV CSK 8/17).

Z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz.U. z 2023 r., poz. 1047, ze zm.) w związku z art. 89 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń ( tekst. jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2151, ze zm.) wynika, że ustawodawca uznaje dzieci od siódmego roku za zdolne do kierowania swoim postępowaniem w sposób umożliwiający im unikanie zagrożeń w ruchu drogowym. Zdolność do kierowania swoim postępowaniem i co za tym idzie odpowiedzialności za nie, wzrasta równomiernie z wiekiem ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2020 r., V CSK 439/18

Od dziecka w wieku 14 lat można rozsądnie wymagać zachowania reguł ostrożności w poruszaniu się po drodze rowerem. Gdyby powódka zachowała należytą ostrożność nie wjechałaby w nieosłonięty rów. Jej zachowanie w ramach normalnego związku przyczynowego stanowi zatem – jak trafnie przyjął Sąd Apelacyjny - współprzyczynę powstania szkody (zob. m.in. wyrok SN z 10 listopada 1982 r., IV CR 447/82).

Wyrok SN z dnia 9 sierpnia 2023 r., II CSKP 955/22

Standard: 82686 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 20 września 1975 r., III CZP 8/75, także zachowanie się poszkodowanego, któremu nie można przypisać winy, może stosownie do art. 362 k.c. uzasadniać zmniejszenie odszkodowania należnego od osoby odpowiedzialnej za szkodę. Z uchwały tej wynika, że uwzględnienie przyczynienia się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia rozmiaru szkody jest możliwe także wtedy, gdy nie można przypisać mu winy.

Za podstawę przyjęcia przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody (w rozumieniu art. 362 k.c.) nie mogą być natomiast uznane okoliczności leżące po jego stronie, jednak od niego niezależne, a przede wszystkim - niebędące jego zachowaniem. Dotyczy to tkwiącego już wcześniej i rozwijającego się w organizmie powoda wrodzonego lub nabytego schorzenia (wyrok SN z dnia 5 maja 2011 r. II PK 280/10).

Wyrok SN z dnia 11 marca 2021 r., I PSKP 11/21

Standard: 60291 (pełna treść orzeczenia)