Umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawieranie przez NFZ

Zawieranie przez Narodowy Fundusz Zdrowia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zasadniczo odbywa się - stosownie do art. 139 ust. 1 u.ś.o.z. - po przeprowadzeniu postępowania w trybie: 1) konkursu ofert albo 2) rokowań. Konkurs ofert składa się z części jawnej i niejawnej (art. 142 ust. 1), przy czym w części niejawnej konkursu komisja może przeprowadzić negocjacje z oferentami w celu ustalenia liczby planowanych do udzielenia świadczeń opieki zdrowotnej oraz ceny za udzielane tych świadczeń (art. 142 ust. 6). Komisja ma jednak obowiązek przeprowadzenia negocjacji co najmniej z dwoma oferentami, o ile w konkursie bierze udział więcej niż jeden oferent (art. 142 ust. 7).

W orzecznictwie wyrażono zapatrywanie, że postępowanie zmierzające do wyłonienia najkorzystniejszej oferty na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej jest wzorowane na czynnościach poprzedzających zawarcie umowy cywilnoprawnej, uregulowanych w kodeksie cywilnym. Postępowanie to nie jest postępowaniem administracyjnym w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, a "rozstrzygnięcie" komisji nie jest decyzją administracyjną ani innym aktem o charakterze administracyjnoprawnym. Podmiot prowadzący to postępowanie - Narodowy Fundusz Zdrowia reprezentowany przez dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu - jest państwową jednostką organizacyjną, posiadającą osobowość prawną (art. 96 ust. 1 u.ś.o.z); nie jest organem administracji publicznej w rozumieniu ustrojowym i nie przyznano mu generalnie kompetencji do stosowania środków prawnych, właściwych organom administracji publicznej. Sprawa o zawarcie umowy o udzielanie świadczeń staje się sprawą administracyjną z chwilą złożenia przez świadczeniodawcę odwołania od rozstrzygnięcia komisji. Ustawa wyraźnie stanowi bowiem, że po rozpatrzeniu odwołania Prezes Funduszu wydaje decyzję administracyjną; art. 154 ust. 6 (zob. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 czerwca 2007 r., II GSK 54/07, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 29 grudnia 2014 r., II SA/Po 1124/14, postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 listopada 2006 r., II GSK 186/06, nie publ.).

Na cywilnoprawny charakter relacji miedzy podmiotem przeprowadzającym postępowanie przewidziane w art. 139 u.ś.o.z. a jego uczestnikami wskazał również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 marca 2016 r., wydanym w sprawie III CSK 156/15 pomiędzy tymi samymi stronami o zapłatę odszkodowania określonego w ten sam sposób jak w sprawie niniejszej, odnoszącego się do szkody wynikłej z naruszenia zasad postępowania konkursowego poprzedzającego zawarcie umowy o udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie Izby Przyjęć. W uzasadnieniu tego orzeczenia podkreślono, że charakteru tego nie niweczy realizowanie przez Narodowy Fundusz Zdrowia zadań publicznych w celu zagwarantowania należytego finansowania i zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej. Wydatkowanie środków publicznych może bowiem odbywać się w oparciu o cywilnoprawną metodę zawierania i wykonywania umów, zaś obwarowanie tej metody formalizmem i administracyjną kontrolą stanowi jedynie zabezpieczenie racjonalnego gospodarowania środkami publicznymi, co winno przełożyć się na realizację wskazywanych przez skarżącego celów ustawy.

Wyrok SN z dnia 19 maja 2016 r., III CSK 285/15

Standard: 13578 (pełna treść orzeczenia)