Pojęcie działalności gospodarczej stanowiącej tytuł do objęcia ubezpieczeniami społecznymi

Sąd Okręgowy zważył, że w orzecznictwie wypracowany został katalog cech, determinantów, które muszą zaistnieć w danych okolicznościach faktycznych aby uprawniona była ocena określonej aktywności osoby fizycznej jako działalności gospodarczej, stanowiącej tytuł do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. Za definiujące taką działalność uznaje się profesjonalność, samodzielność, cel zarobkowy, podporządkowanie regułom opłacalności i zysku (lub zasadzie racjonalnego gospodarowania), trwałość prowadzenia, wykonywanie w sposób zorganizowany i przede wszystkim uczestniczenie w obrocie gospodarczym. Właściwości cechujące działalność gospodarczą, które powinny występować łącznie, to działanie stałe, nieamatorskie i nieokazjonalne, z elementem organizacji i planowania oraz zawodowości rozumianej jako fachowość, znajomość rzeczy oraz specjalizacja (uchwała (7) SN z dnia 18 czerwca 1991 r., III CZP 40/91, uchwała SN z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 117/91 oraz uchwała SN z dnia 23 lutego 2005 r., III CZP 88/04).

W działaniach ubezpieczonej związanych z dokonywaniem drobnych napraw samochodów osobowych nie sposób dostrzec cech profesjonalizmu z uwagi na przeprowadzanie ich na terenie posesji zupełnie nieprzystosowanej do zawodowego wykonywania takich czynności. Okoliczność ich wykonywania w ocenie Sądu była możliwa jedynie z uwagi na to, że były one zlecane przez znajomych skarżącej. Osoby obce dla ubezpieczonej takich napraw nie zlecały co w pełni potwierdza przyjętą ocenę działań skarżącej.

Bez znaczenia w sprawie pozostaje z kolei okoliczność woli ubezpieczonej co do potrzeby istnienia po jej stronie obowiązku ubezpieczenia społecznego. Taki bowiem obowiązek osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą wynika wyłącznie z przepisów prawa, wobec czego o nawiązaniu stosunku ubezpieczenia społecznego nie decyduje zgłoszenie do ubezpieczenia oraz będące konsekwencją tego zgłoszenia dobrowolne opłacanie składek w sytuacji osoby prowadzącej działalność pozbawioną cech działalności gospodarczej i nie należącą wobec tego do podmiotów ubezpieczenia określonych w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej. Takie zachowanie ubezpieczonej, ustalone w rozpoznawanej sprawie, nie rodzi uprawnień wynikających z objęcia ubezpieczeniem (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1990 r., sygn. III UZP 21/90 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2002 r., sygn. III UK 133/06).

Sąd Apelacyjny akceptuje w całości ustalenia faktyczne jak i wywody prawne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. wyrok SN z dnia 8 października 1998 r. II CKN 923/97).

Sąd Apelacyjny podziela w pełni pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 16 stycznia 2014 r. I UK 235/13, w świetle którego ciągłość w działalności gospodarczej ma dwa aspekty. Pierwszy to powtarzalność czynności, pozwalająca na odróżnienie działalności gospodarczej od jednostkowej umowy o dzieło lub zlecenia albo umowy o świadczenie usługi, które same w sobie nie składają się jeszcze na działalność gospodarczą, zaś drugi aspekt, wynikający zresztą z pierwszego, to zamiar niekrótkiego prowadzenia działalności gospodarczej. Czynności podejmowane przez wnioskodawczynię, zarówno te polegające na drobnych naprawach i czyszczeniu samochodów jak i na ich zakupie i sprzedaży, to jednorazowe czynności nieskładające się na ciąg działań. Nadto wnioskodawczyni już od 27 kwietnia 2015 r. zawiesiła prowadzenie działalności, co w powiązaniu z okresem niewykonywania żadnych czynności w związku z urodzeniem dziecka (24 kwietnia 2014 r.) nie świadczy o zamiarze jej dłuższego prowadzenia.

Brak którejkolwiek z cech działalności gospodarczej, wymienionych w ustawie oznacza, że podejmowane czynności nie stanowią o prowadzeniu działalności gospodarczej. Dodać należy, że ocena, czy działalność gospodarcza rzeczywiście jest wykonywana, nie jest dokonywana wyłącznie w oparciu o wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Decydujący jest bowiem fakt jej rzeczywistego wykonywania (por. postanowienie SN z dnia 18 października 2011 r. III UK 43/11).

W świetle art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 oraz art. 11 ust. 2 cyt. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie chorobowemu podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 1 tej ustawy za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej.

Wyrok SA w Lublinie z dnia 19 kwietnia 2016 r., III AUa 1126/15

Standard: 6909 (pełna treść orzeczenia)