Skarga kasacyjna od postanowienia w postępowaniu nieprocesowym złożona przez uczestnika, który nie wniósł apelacji

Postępowanie, w którym zapadło zaskarżone postanowienie, dotyczyło ustanowienia służebności gruntowej na nieruchomości należącej do majątku wspólnego Stanisława i Ireny małżonków Ł. Nie uwzględnia tego, że uczestnicy ci – broniąc wspólnego prawa – byli bezpośrednio i równomiernie zainteresowani wynikiem sprawy.

Podkreślenia wymaga, że w procesie, w podobnej sytuacji, byliby oni współuczestnikami jednolitymi biernymi i miałby do nich zastosowanie art. 73 § 2 k.p.c., zgodnie z którym czynności procesowe współuczestników działających są skuteczne wobec nie działających (zob. postanowienie SN z dnia 16 listopada 2000 r., III CZ 91/00; wyrok SN z dnia 23 grudnia 1988 r., III CRN 434/88). W takim przypadku współuczestnik jednolity, który w ustawowym terminie nie zażąda doręczenia wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem, może wnieść skargę kasacyjną, jeśli wniosek taki złoży inny współuczestnik. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej biegnie wtedy od dnia doręczenia wyroku z uzasadnieniem współuczestnikowi, który o to wniósł (wyrok SN z dnia 19 marca 1997 r., II CKN 31/97). Dlatego nie ma – w ocenie Sądu Najwyższego – powodów, aby w rozpoznawanej sprawie traktować odmiennie uczestniczkę w zakresie możliwości skutecznego wniesienia skargi kasacyjnej od postanowienia Sądu Okręgowego

Postanowienie SN z dnia 7 lipca 2011 r., II CZ 34/11

Standard: 70440 (pełna treść orzeczenia)

W postępowaniu o stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie kasację od postanowienia sądu drugiej instancji oddalającego apelację może wnieść także ten uczestnik, który nie złożył apelacji.

Pogląd, że na wyrok oddalający apelację nie przysługuje skarga kasacyjna stronie, która nie odwołała się od wyroku sądu pierwszej instancji, znalazł wyraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. postanowienie SN z dnia 21 października 1997 r., II UZ 80/97 i wyrok SN z dnia 24 listopada 1998 r., I CKN 282/98), a zaskarżone postanowienie jest próbą rozciągnięcia tego poglądu na postępowanie nieprocesowe. Należy zaznaczyć, że za jego aktualnością opowiedział się też SN w postanowieniu z dnia 23 marca 2000 r., III CZ 45/00.

Uczestnik może mieć interes prawny także w zaskarżeniu postanowienia uwzględniającego w całości jego żądanie, przy czym interes prawny uzasadniający uczestniczenie w postępowaniu nieprocesowym łączy się na ogół, nie jak w procesie, z ingerencją w sferę prawną wnioskodawcy, lecz z potrzebą uregulowania następstw prawnych określonego zdarzenia. Te specyficzne cechy postępowania nieprocesowego wykluczają uprawomocnienie się postanowienia sądu pierwszej instancji, orzekającego co do istoty, w odniesieniu do niektórych uczestników, dopóki toczy się postępowanie w sprawie, oraz przemawiają za tym, aby dopuścić wniesienie kasacji od postanowienia oddalającego apelację przez uczestnika, który nie wniósł apelacji. W takim wypadku odmiennego stanowiska nie można uzasadnić prawomocnością postanowienia sądu pierwszej instancji w stosunku do uczestnika, który go nie zaskarżył, wynikającą z samego faktu niewniesienia przez niego apelacji.

Interes prawny w postępowaniu nieprocesowym nie jest przesłanką dopuszczalności kasacji. Nie ma także podstaw do uznania rezygnacji z wniesienia apelacji za zrzeczenie się środka zaskarżenia w postaci kasacji.

Postanowienie SN z dnia 16 listopada 2000 r., III CZ 91/00

Standard: 70442 (pełna treść orzeczenia)