Wyrok z dnia 1998-11-24 sygn. I CKN 282/98

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 282/98

Wyrok

Sądu Najwyższego

z dnia 24 listopada 1998 r.

Przewodniczący: Sędzia SN L. Walentynowicz.

Sędziowie SN: F. Barczewska (spr.), M. Sychowicz.

Protokolant: B. Rogalska.

Prokurator Prokuratury Krajowej: J. Szewczyk.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna po rozpoznaniu, w dniu 24 listopada 1998 r. na rozprawie, sprawy z powództwa Modesty W. przeciwko Tadeuszowi W. i in., o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym na skutek kasacji powódki i pozwanego Tadeusza W. od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 3 października 1997 r.,

1) oddala kasację powódki,

2) odrzuca kasację pozwanego Tadeusza W.,

3) nie obciąża powódki kosztami postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie faktyczne

Powódka domagała się usunięcia niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej Kw, prowadzonej przez Sąd Rejonowy, z rzeczywistym stanem prawnym przez wpisanie w dziale II tej księgi w miejsce Zygmunta W. Zygmunta i Modesty W., na prawach wspólności ustawowej. Dla uzasadnienia żądania powódka podniosła, że przedmiotowa nieruchomość została nabyta przez jej męża w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej, a zatem stanowi majątek dorobkowy.

Pozwany Tadeusz W. i Danuta K. uznali żądanie pozwu. Pozwani Jerzy i Irena W. wnosili o oddalenie powództwa, podnosząc, że przedmiotowa nieruchomość stanowi obecnie ich własność.

Sąd Wojewódzki wyrokiem z dnia 27 stycznia 1997 r. oddalił powództwo jako bezzasadne. Sąd ten ustalił, że Zygmunt W. - mąż powódki - umową z dnia 4 maja 1968 r. sporządzoną w formie aktu notarialnego, nabył od małżonków Jana i Kazimiery O., użytkowanie wieczyste działki nr. x oraz własność znajdującego się na tej działce domu. W akcie nabywca zaznaczył, że nabycie nastąpiło z jego majątku odrębnego. W dniu 27 listopada 1997 r. Zygmunt W. zawarł z pozwanym Jerzym W. umowę przyrzeczenia sprzedaży tej nieruchomości i udzielił mu pełnomocnictwa upoważniającego do jej sprzedaży. Na podstawie tego pełnomocnictwa doszło w dniu 21 stycznia 1993 r. do zawarcia umowy przenoszącej prawo wieczystego użytkowania i własność domu na pozwanych Jerzego i Irenę W. Prawa nabywców zostały ujawnione w księdze wieczystej wpisem z dnia 16 lutego 1993 r. Powódka występowała w odrębnym procesie przeciwko pozwanym małżonkom W. o ustalenie, iż powyższa umowa zawarta z jej mężem jest nieważna, ale powództwo to zostało prawomocnie oddalone, gdyż ustalono, że nabywców chroni rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych.

Sąd uznał, że powództwo nie może być uwzględnione, gdyż przedmiotowa nieruchomość nie stanowiła majątku wspólnego powódki i jej męża, a jego majątek odrębny.

Apelacja powódki wniesiona od powyższego wyroku została oddalona przez Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 3 października 1997 r. Sąd ten stwierdził, iż mimo powołania się przez Sąd I instancji na błędną podstawę prawną, rozstrzygnięcie jest prawidłowe. Sąd odwoławczy podkreślił, że istotą i celem żądania uzgodnienia treści księgi wieczystej jest doprowadzenie wpisu do zgodności z rzeczywistym stanem prawnym z daty orzekania, a nie z przeszłości. Aktualnie w powołanej księdze wieczystej ujawnieni są jako wieczyści użytkownicy działki i właściciele domu Irena i Feliks małżonkowie W. Powódka domagając się zmiany wpisu przez wpisanie w miejsce Zygmunta W. małżonków Zygmunta i Modesty W. - na prawach wspólności ustawowej - w oparciu o czynność prawną dokonaną 4 maja 1966 r. nie uwzględnia nie tylko aktualnego wpisu w tej księdze wieczystej, ale również i tego że nieruchomość ta była przedmiotem obrotu prawnego i kolejni nabywcy byli ujawnieni w dziale drugim tej księgi. Zatem żądanie w takiej treści, w jakiej jest dochodzenie w sprawie, już choćby z tego powodu podlegało oddaleniu.

Nadto Sąd Apelacyjny podkreślił, że nawet przy prawidłowym sformułowaniu żądania nie mogło ono być uwzględnione. Powódka musiałaby wykazać, że umowy stanowiące podstawę kolejnych wpisów były nieskuteczne. Tymczasem z akt innej sprawy wynika, że postępowanie w sprawie z powództwa Modesty W. przeciwko pozwanym małżonkom W. o ustalenie nieważności umowy sprzedaży z dnia 21 stycznia 1993 r. zostało prawomocnie oddalone. Orzeczenie to wiąże sąd w niniejszej sprawie (art. 365 § 1 k.p.c.), a w zakresie przedmiotu rozstrzygnięcia między Modestą W. a małżonkami W. ma także powagę rzeczy osądzonej.

Mając to na uwadze Sąd uznał, że nie jest obecnie istotne czy prawa nabyte umową z dnia 4 maja 1966 r. weszły w skład majątku dorobkowego małżonków Modesty i Zygmunta W., wobec czego pominięcie przez Sąd II instancji dowodów za świadków na tę okoliczność, nie mogło mieć żadnego wpływu na prawidłowość rozstrzygnięcia. W tym stanie Sąd oddalił apelację powódki z powołaniem się na treść art. 385 k.p.c.

Pełnomocnik Modesty i Tadeusza W. wniósł kasację od powyższego wyroku i powołując się na obie podstawy z art. 393¹ k.p.c. domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku, jak i wyroku Sądu I instancji i przekazania sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja wniesiona w imieniu pozwanego Tadeusza W. jest niedopuszczalna. Zaskarżonym wyrokiem Sąd II instancji rozstrzygnął o oddaleniu apelacji wniesionej przez powódkę. Zasadą jest, że na wyrok oddalający apelację nie przysługuje skarga kasacyjna stronie, która nie odwoływała się od wyroku Sądu I instancji. Z tych więc już przyczyn kasacja Tadeusza W., jako niedopuszczalna, podlegała odrzuceniu (art. 393⁵ i 393⁸ § 1 k.p.c.).

W ramach podstawy kasacyjnej z art. 393¹ pkt 2 k.p.c. powódka zarzuciła naruszenie art. 217 § 1 k.p.c. w związku z art. 379 pkt 5 k.p.c. przez bezzasadne - zdaniem skarżącej -nieuwzględnienie przez Sąd Wojewódzki jej wniosków o przesłuchanie świadków, a tym samym pozbawienie jej możności udowodnienia swych twierdzeń.

W związku z tym zarzutem należy podnieść, że nieuwzględnienie przez Sąd I instancji wniosku dowodowego, nie uzasadnia w żadnym razie zarzutu naruszenia art. 379 pkt 5 k.p.c. Powołany przepis stanowi, iż zachodzi nieważność postępowania w razie pozbawienia strony możności działania. Przepis ten dotyczy takich sytuacji, gdy strona faktycznie została pozbawiona możności działania w sprawie np. wskutek niedoręczenia lub wadliwego doręczenia zawiadomienia o rozprawie czy wskutek rozpoznania sprawy mimo wykazania stosownym zaświadczeniem lekarskim, iż strona nie mogła się stawić w sądzie. Skarżąca nie podnosi żadnych okoliczności, które by wskazywały na naruszenie art. 379 pkt 5 k.p.c. Nieuwzględnienie wniosku dowodowego przez Sąd I instancji, było przedmiotem rozważań sądu odwoławczego i sąd ten trafnie przyjął, że w okolicznościach sprawy, a w szczególności wobec prawomocności rozstrzygnięcia zapadłego w tej innej sprawie, zbędne było obecnie prowadzenie dowodów na okoliczność, czy prawa nabyte umową z 4.05.1996 r. weszły w skład majątku dorobkowego, gdyż przedmiotem dowodu mogą być tylko fakty mające istotne znaczenie w sprawie.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że zarzuty podniesione w ramach podstawy z art. 393¹ pkt 2 k.p.c. okazały się całkowicie nieuzasadnione.

Skarżąca nadto zarzuciła naruszenie art. 189 k.p.c. w związku z art. 10 i 31 ust. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece przez błędne ustalenie, że nabyta przez małżonków W. nieruchomość nie należała do majątku stanowiącego dorobek małżonków Modesty i Zygmunta W. Kierowanie tego zarzutu pod adresem Sądu Apelacyjnego wskazuje na niezrozumienie przez skarżącą motywów będących podstawą rozstrzygnięcia. Sąd ten uznał, iż wobec tego, że powódka w odrębnym procesie wytoczonym przeciwko małżeństwu W. nie podważyła skuteczności przeniesienia praw przez męża na rzecz pozwanych, umową z dnia 21 stycznia 1999 r., czyni zbędnym ustalenie czy wskutek umowy z 4 maja 1966 r. prawa nabyte tą umową weszły do dorobku małżonków W. Stanowisko Sądu Apelacyjnego w tej mierze jest prawidłowe i nie narusza wskazanych w kasacji przepisów.

Powódka nadto powołała się na naruszenie art. 31, 32 i 43 § 1 k.r.o. w związku z art. 5, 6, 7 pkt 1 i 8 ustawy o księgach wieczystych i hipotece przez błędne przyjęcie, iż nabywców nieruchomości chroni rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych, gdy w istocie pozwani działali w złej wierze.

Również ten zarzut nie jest uzasadniony. Rozstrzygnięcie, iż umowa między mężem powódki a pozwanymi jest skuteczna, oparte na ustaleniu że nabywców chroni rękojmia wiary ksiąg wieczystych, zapadło w innej prawomocnie rozstrzygniętej sprawie. Sąd Apelacyjny w niniejszej sprawie powołując się na przepis art. 365 § 1 k.p.c. przyjął, że prawomocne orzeczenie wydane w tamtej sprawie wiąże sąd w niniejszej sprawie. Skarżąca nie podniosła zarzutu naruszenia tego przepisu.

W tym stanie należy uznać, iż skarżąca nie wykazała aby w sprawie doszło do naruszenia wskazanych przepisów prawa materialnego przez ich błędną wykładnię czy niewłaściwe zastosowanie.

Wobec powyższego kasacja jako nie zawierająca uzasadnionych podstaw podlegała oddaleniu na mocy art. 393¹² k.p.c. O kosztach orzeczono na mocy art. 102 k.p.c. w związku z art. 393¹⁹ i 391 k.p.c.