Zaskarżalność postanowień sądu odwoławczego co do nadania klauzuli wykonalności
Zażalenie na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności (art. 795 k.p.c.) Właściwość sądu do nadania klauzuli wykonalności (art. 781 k.p.c.)
Nie budzi wątpliwości, że art. 795 § 1 k.p.c. reguluje kwestie dopuszczalności zaskarżenia zażaleniem postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności, wydanego przez sąd I instancji. Inaczej natomiast przedstawia się kwestia zaskarżania postanowień sądu odwoławczego (sądu okręgowego lub apelacyjnego). Zaskarżalność postanowień sądu II instancji została uregulowana w art. 394[1] i art. 394[2] k.p.c. i ograniczona do ściśle określonych wypadków, które nie obejmują postępowania klauzulowego.
W orzecznictwie przyjmuje się, iż na gruncie obowiązującego kodeksu postępowania cywilnego nie jest dopuszczalne wniesienie zażalenia od postanowienia sądu II instancji w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności, wydanego na podstawie art. 781 § 1 k.p.c. (tak też SN w postanowieniu z dnia 11 maja 2011 r., I CZ 127/10; postanowieniu z 17 grudnia 2010 r., III CZ 59/10 oraz postanowieniu z 27 stycznia 2006 r., III CZ 107/05).
Postanowienie SA w Rzeszowie z dnia 10 grudnia 2013 r., II AKz 224/13
Standard: 69432 (pełna treść orzeczenia)
Już w orzeczeniu z dnia 15 czerwca 1966 r. I CZ 55/66 (nie publ.) Sąd Najwyższy stwierdził, że na postanowienie co do nadania klauzuli wykonalności służy zażalenie tylko wtedy, gdy nadaje ją lub odmawia jej nadania sąd pierwszej instancji (art. 781 § 1 i art. 795 k.p.c.). Jeżeli nadaje ją Sąd Wojewódzki (obecnie Sąd Okręgowy) jako rewizyjny (obecnie jako apelacyjny), od jego orzeczenia, jako sądu drugiej instancji, nie ma dalszego środka odwoławczego. Tak samo przedstawia się sytuacja, gdy sądem drugiej instancji był Sąd Apelacyjny i on nadał klauzulę wykonalności zgodnie z art. 781 § 1 zd. drugie. Działa on wówczas jako sąd drugiej instancji i zaskarżalność jego orzeczeń reguluje art. 394[1] k.p.c. odnoszący się do zażaleń oraz art. 398[1] k.p.c. odnoszący się do skargi kasacyjnej, przy czym podkreślić trzeba, że w postępowaniu klauzulowym skarga kasacyjna nie przysługuje, a w postępowaniu egzekucyjnym dopuszczalna jest tylko co do wykonalności zagranicznego tytułu wykonawczego (art. 1151 § 2 k.p.c.).
Ugruntowane w doktrynie i orzecznictwie jest stanowisko, że postanowienie sądu co do nadania klauzuli wykonalności nie jest postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie w rozumieniu art. 394[1] § 1 k.p.c. Postanowienie takie zapada bowiem w postępowaniu przygotowawczym do właściwego postępowania egzekucyjnego i finalizuje jedynie określony fragment sprawy, nie kończąc postępowania jako całości (porównaj między innymi uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 1994 r. III CZP 143/94 oraz postanowienia tego Sądu z dnia 14 listopada 1996 r. I CKN 7/96, z dnia 27 sierpnia 1996 r. I PKN 5/96, z dnia 9 marca 2000 r. III CZP 39/00).
Postanowienie sądu drugiej instancji nadające wyrokowi klauzulę wykonalności nie podlega zatem zaskarżeniu także zażaleniem (por. postanowienie SN z dnia 28 listopada 2001 r. V CZ 253/01 oraz z dnia 2 lutego 2005 r. IV CZ 204/04).
Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w powołanym wyżej postanowieniu z dnia 28 listopada 2001 r., niedopuszczalność zażalenia na takie postanowienie nie narusza konstytucyjnej zasady dwuinstancyjności postępowania sądowego, bowiem art. 176 ust. 1 Konstytucji dopuszcza możliwość odstępstwa od tej zasady.
Osoba dotknięta w swoich prawach orzeczeniem o nadaniu klauzuli wykonalności ma środki prawne obrony. Trafne jest zatem stanowisko Sądu Apelacyjnego, że na postanowienie tego Sądu wydane na podstawie art. 781 § 1 zd. drugie k.p.c. o nadaniu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, nie przysługuje zażalenie. Skoro tak, to nie przysługuje również żądanie doręczenia odpisu tego postanowienia z uzasadnieniem, co powinno prowadzić do odrzucenia takiego wniosku jako niedopuszczalnego, a nie jego oddalenia, jak orzekł Sąd Apelacyjny.
Postanowienie SN z dnia 2 października 2007 r., II CZ 73/07
Standard: 16253 (pełna treść orzeczenia)