Ustalenie podstawy prawnej nakładów
Nakłady - charakterystyka, pojęcie
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Jak wynika zarówno z brzmienia art. 226 § 1, jak i art. 230 k.c., przepisy te stosują się wyłącznie do rozliczeń między posiadaczem a właścicielem związanych ze zdarzeniami, które miały miejsce w czasie posiadania rzeczy przez osobę niebędącą właścicielem. Oznacza to, że przepisy te odnoszą się tylko do nakładów poniesionych przez tego, kto był posiadaczem rzeczy - samoistnym (art. 226 § 1 k.c.) lub zależnym (art. 230 k.c.) - w chwili ich dokonywania.
Wyrok SN z dnia 19 maja 2016 r., III CSK 263/15
Standard: 62215 (pełna treść orzeczenia)
Regulacja prawna dotycząca zwrotu nakładów i wydatków jest ułomna, rozproszona. Najobszerniej jest uregulowana w przepisach dotyczących rozliczeń między właścicielem a posiadaczem, a także przy najmie. Zasadą jest, o czym stanowi jednoznacznie treść art. 226 § 1 k.c. i art. 676 k.c., że decyduje tu wartość nakładów z chwili ich zwrotu uprawnionemu (zob. orzeczenia SN z dnia 9 listopada 2000 r., II CKN 339/00, z dnia 3 października 2002 r., III CKN 402/01 i z dnia 22 marca 2006 r., III CSK 3/06). Istotne jest bowiem uzyskanie rzeczywistej korzyści przez uprawnionego; nakłady zwrotne muszą być użyteczne, zwiększające wartość jego majątku w chwili zwrotu, a nie w innym, dowolnie dobranym momencie.
Art. 742 k.c. ma charakter bardziej ogólny, ale istota problemu jest podobna. Przede wszystkim jednak w judykaturze i piśmiennictwie eksponuje się, iż zwrot nakładów powinien nastąpić na zasadach określonych treścią stosunku prawnego, szczególnie przy umowach nienazwanych (zob. orz. SN z dnia 11 marca 1999 r., III CKN 187/98, z dnia 19 listopada 2003 r., V CK 457/02, z dnia 23 stycznia 2008 r., V CSK 377/07 oraz z dnia 5 marca 2009 r. III CZP 6/09). Nie jest przy tym uprawnione konstruowanie roszczeń z bezpodstawnego wzbogacenia wewnątrz umownych stosunków zobowiązaniowych, o co zabiega powódka (orz. SN z dnia 12 marca 1998 r., I CKN 522/97, z dnia 24 lutego 1999 r., III CKN 179/98 i z dnia 24 lutego 1999 r., III CKN 179/98 i z dnia 24 lutego 2005 r., III CK 454/04).
Zwrotu nakładów świadczonych na podstawie umowy, do której mają zastosowanie przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.), dokonuje się według zasad przewidzianych w tej umowie.
Wyrok SN z dnia 14 października 2009 r., V CSK 111/09
Standard: 72539 (pełna treść orzeczenia)
W sprawie o zwrot nakładów zawsze zatem należy na wstępie ustalić na podstawie jakiego stosunku prawnego czyniący nakłady posiadał nieruchomość i dokonywał nakładów. Jeżeli z właścicielem łączyła go jakaś umowa, należy określić jej charakter oraz to, czy w uzgodnieniach stron uregulowano sposób rozliczenia nakładów. Jeżeli takie uzgodnienia były, one powinny być podstawą rozliczenia nakładów, chyba że bezwzględnie obowiązujące przepisy k.c. normujące tego rodzaju umowę przewidują inne rozliczenie nakładów, wtedy te przepisy powinny mieć zastosowanie, podobnie jak w sytuacji, gdy umowa stron nie reguluje w ogóle rozliczenia nakładów. We wszystkich tych przypadkach do roszczenia o zwrot nakładów nie mają zastosowania przepisy art. 224-226 k.c. ani art. 405 k.c., a jedynie postanowienia umowy stron lub przepisy szczególne regulujące rozliczenie nakładów w danym stosunku prawnym.
Natomiast jeżeli stosunek prawny, na gruncie którego dokonano nakładów, nie reguluje ich rozliczenia, wówczas, zgodnie z art. 230 k.c., mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 224-226 k.c. Przepisy te mają też zastosowanie wprost, gdy nakłady dokonywane były bez wiedzy czy zgody właściciela, a więc nie na podstawie umowy z nim zawartej.
Dopiero wówczas, gdy okaże się, że umowa stron, ani przepisy regulujące dany stosunek prawny nie przewidują sposobu rozliczenia nakładów, jak również nie ma podstaw do stosowania wprost lub odpowiednio art. 224- 226 k.c., zastosowanie znajdzie art. 405 k.c., bowiem przepisy art. 224-226 k.c. mają charakter szczególny wobec art. 405 k.c.
Postanowienie SN z dnia 5 marca 2009 r., III CZP 6/09
Standard: 62212 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 72541 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 63252 (pełna treść orzeczenia)