Zmiana obowiązku zapłaty renty uzupełniającej w trybie art. 907 § 2 k.c.

Ustalony wyrokiem sądowym obowiązek zapłaty renty uzupełniającej może ulec zmianie w trybie art. 907 § 2 k.c.

Zmiana renty dopuszczalna jest nie tylko na przyszłość, ale również za okres poprzedzający wytoczenie powództwa na podstawie tego przepisu, jednakże okres ten nie może sięgać poza datę, w której nastąpiła zmiana stosunków, poza termin przedawnienia zaległych świadczeń okresowych (art. 118 zdanie drugie k.c.) oraz poza datę orzeczenia lub ugody, w których została określona renta, mająca podlegać zmianie w wyniku uwzględnienia powództwa (wyroki SN: z dnia 17 marca 1972 r., II PR 26/72; z dnia 3 marca 1972 r., II PR 423/71 i z dnia 19 stycznia 1972 r., II PR 406/71).

Zmiana stosunków w rozumieniu art. 907 § 2 k.c. musi być istotna i taka, której sąd w wyroku lub strony ugody nie przewidziały albo nawet przewidziały, lecz inaczej, o inne treści. Pojęcie stosunków jest ujęte w sposób ogólny i dlatego nie pozwala na wyłączenie z nich wszelkich okoliczności, od których zależy wysokość i czas trwania renty odszkodowawczej (wyrok SN z dnia 15 kwietnia 1972 r., II PR 48/72).

Wytoczenie powództwa z art. 907 § 2 k.c. uzasadnione jest między innymi zmianą zarobków, przy czym przy rozpoznawaniu sprawy sąd jest obowiązany nie tylko uwzględnić tę zmianę, która w rozumieniu powoda zadecydowała o zgłoszeniu powództwa, lecz także wszystkie inne zmiany, jakie zaszły po wydaniu poprzedniego wyroku, mające wpływ na podwyższenie lub obniżenie renty (na przykład obecną wysokość renty pobieranej przez poszkodowanego w ubezpieczenia społecznego), której aktualną wysokość sąd ma określić, jeżeli nie ma podstawy do wyłączenia tych zmian w stosunku do powoda (uchwała SN z dnia 18 grudnia 1970 r., III PZP 36/70 oraz wyrok z dnia 19 listopada 1971 r., II PR 338/71). 

Za zmianą taką przemawia również istotny spadek siły nabywczej pieniądza (uchwały SN z dnia 29 października 1993 r., III CZP 142/93 oraz z dnia 20 kwietnia 1994 r., III CZP 58/94).

Powództwo z art. 907 § 2 k.c. uzasadnione jest także w razie zmiany stanu zdrowia poszkodowanego w następstwie czynu niedozwolonego. Modyfikacja ustalonego w wyroku zasądzającym rentę uzupełniającą stopnia, w jakim niezdolność do pracy poszkodowanego w wypadku przy pracy spowodowana została tym wypadkiem i określenie ponownie, w jakim zakresie wynika ona ze samoistnych schorzeń, dopuszczalne jest jednak tylko w razie stwierdzenia po tym wyroku zmian w stanie zdrowia poszkodowanego związanych wyłącznie z wypadkiem. Wystąpienie takich zmian stanowiłoby zmianę stosunków w rozumieniu art. 907 § 2 k.c. 

Nie jest natomiast zmianą stosunków w rozumieniu omawianego przepisu sam fakt wydania przez lekarzy – chociażby w ramach postępowania ubezpieczeniowego – nowej opinii, odmiennie oceniającej stopień przyczynienia się wypadku do niezdolności do pracy poszkodowanego (wyrok SN z dnia 6 listopada 1975 r., III PR 81/75).

Wyrok SN z dnia 11 marca 2021 r., I PSKP 11/21

Standard: 60253 (pełna treść orzeczenia)