Zbieg roszczeń uzupełniających z roszczeniami ze stosunku umownego i z bezpodstawnego wzbogacenia

Roszczenia uzupełniające mają zastosowanie do rozliczeń między właścicielem i posiadaczem rzeczy w stosunkach bezumownych. W razie istnienia stosunku prawnego stanowiące go podstawę posiadania cudzej rzeczy, rozliczenie stron następuje według reżimu nawiązanego stosunku. W takim wypadku decyduje treść umowy -wyraźna lub dająca się ustalić w drodze wykładni z uwzględnieniem całokształtu okoliczności towarzyszących zawarciu umowy.

Roszczenia uzupełniające mają pierwszeństwo przed przepisami regulującymi bezpodstawne wzbogacenie, do przepisów tych bowiem można sięgać dopiero wtedy, gdy wyczerpuje się rola roszczeń uzupełniających i brak innego środka do odzyskania doznanego uszczerbku (zob. wyroki SN z dnia 30 grudnia 1969 r., II CR 356/69, z dnia 19 sierpnia 1971 r., II CR 224/71, z dnia 30 czerwca 1972 r., III CRN 91/72, z dnia 28 listopada 1974 r., III CRN 287/74, z dnia 13 kwietnia 2000 r., III CKN 65/99, z dnia 9 czerwca 2000 r., IV CKN 1159/00, z dnia 27 lutego 2009 r., II CSK 512/08, z dnia 18 maja 2011 r., III CSK 263/10, z dnia 5 grudnia 2013 r., V CSK 13/13, z dnia 6 czerwca 2014 r., III CSK 235/13, postanowienie SN z dnia 5 marca 2009 r., III CZP 6/09).

Postanowienie SN z dnia 22 czerwca 2016 r., III CZP 12/16

Standard: 53469 (pełna treść orzeczenia)

Przepisy o sposobie rozliczenia się posiadacza z właścicielem z tytułu korzystania z rzeczy (art. 224 i nast. k.c.) nie mają zastosowania wtedy, gdy podstawą takiego korzystania jest stosunek umowny. To samo dotyczy sytuacji, w której korzystanie z rzeczy opiera się na upoważnieniu sądu, które stanowi szczególny tytuł prawny i podstawę powstałego w ten sposób stosunku obligacyjnego. W takich wypadkach umowa (orzeczenie sądu) reguluje wzajemne rozliczenia kontrahentów, a w braku odpowiednich jej postanowień stosuje się zasady ogólne, do których należą przede wszystkim przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Uchwała SN z dnia 26 lutego 1980 r., III CZP 88/79

Standard: 53468 (pełna treść orzeczenia)