Stosowanie analogii przy ustalaniu treści prawa procesowego

W doktrynie przyjmuje się, że decyzja o niekorzystaniu z analogii przy ustalaniu treści prawa procesowego cywilnego jest legitymowana za pomocą reguły wskazującej, że metody tej nie należy stosować w odniesieniu do przepisów (norm) prawnych, które mają charakter szczególny (wyjątkowy). Takie stanowisko prezentowane jest także w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. postanowienie SN z dnia 5 lipca 1968 r., I CZ 85/68).

Postanowienie SN z dnia 15 lutego 2019 r., II CZ 69/18

Standard: 46694 (pełna treść orzeczenia)

Mimo zgłaszanych w dawnej judykaturze zastrzeżeń (por. np. orz. SN z dnia 6 października 1936 r., C.II. 1172/36), stosowanie analogii legis w prawie procesowym jest dopuszczalne.

Prawo procesowe – podobnie jak prawo materialne, dopuszczające analogię bez żadnych wątpliwości (por. np. uchwała SN (7) z dnia 11 października 1991 r., III CZP 37/91) – uwzględnia i reguluje w zasadzie przypadki normalne, standardowe, pozostawiając luki oraz nie obejmując sytuacji nietypowych, wykraczających poza ustaloną konwencję, a które w sposób oczywisty wymagają zastosowania przepisu ustawy. W tej sytuacji, a zwłaszcza w razie istnienia luk tetycznych (konstrukcyjnych), stosowanie analogii staje się koniecznością (por. np. uchwała SN z dnia 22 stycznia 1998 r., III CZP 69/97).

Stosowanie analogii w prawie procesowym nie jest proste. Niekiedy wystarczy sięgnięcie wprost do przepisu regulującego sytuację najbardziej zbliżoną i rozciągnięcie jego hipotezy na przypadek działaniem tego przepisu nieobjęty – wtedy podjęty zabieg interpretacyjny upodobnia się do wykładni rozszerzającej – w innych natomiast wypadkach niezbędne okazuje się zastosowanie dodatkowych przedsięwzięć adaptacyjnych i wówczas akt użycia analogii zbliża się do metody odpowiedniego stosowania prawa, wdrożonej nie na podstawie odesłania ustawowego, lecz mocą pozanormatywnej decyzji organu stosującego prawo.

Postanowienie SN z dnia 20 maja 2011 r., III CO 5/11

Standard: 70681 (pełna treść orzeczenia)