Postanowienie z dnia 1968-07-05 sygn. I CZ 85/68

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CZ 85/68

Postanowienie z dnia 5 lipca 1968 r.

Przepis art. 842 § 1 zd. 3 k.p.c. nie może być w drodze analogii stosowany w wypadku egzekucji sądowej.

Przewodniczący: sędzia J. Majorowicz. Sędziowie: W. Markowski, Z. Trybulski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym sprawy z powództwa Kamili T. i Józefa T. przeciwko Skarbowi Państwa (Sądowi Powiatowemu w S.) i Bernardowi T. o zwolnienie od egzekucji, na skutek zażalenia powodów na orzeczenie o kosztach procesu objęte wyrokiem Sądu Powiatowego w Sokółce z dnia 28 grudnia 1967 r.,

zmienił ust. II i III tego wyroku w ten sposób, że zasądził na rzecz powodów od pozwanych solidarnie kwotę 2.696 zł tytułem kosztów procesu; oddalił zażalenie w pozostałej części.

Uzasadnienie

Powodowie Kamila T. i Józef T. w pozwie wniesionym przeciwko Skarbowi Państwa (Sądowi Powiatowemu w Sokółce) i Bernardowi T. żądali zwolnienia wymienionych w tym pozwie ruchomości od egzekucji prowadzonej przez komornika Sądu Powiatowego w Sokółce na podstawie przepisu art. 6 § 1 ustawy z dnia 21.I.1958 r. o wzmożeniu ochrony mienia społecznego przed szkodami wynikającymi z przestępstwa (Dz. U. Nr 4, poz. 11 z późn. zmian.) w celu ściągnięcia kosztów postępowania karnego i grzywny w kwocie 30.000 zł należnych od Bernarda T.

Początkowo Sąd Powiatowy w Sokółce wyrokiem z dnia 19.IV.1967 r. oddalił powództwo, jednakże wyrok ten został uchylony wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Białymstoku z dnia 30.IX.1967 r. Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Powiatowy wyrokiem z dnia 28.XII.1967 r. zwolnił zajęte ruchomości od egzekucji, zasądził od Bernarda T. na rzecz powodów kwotę 1.178 zł tytułem kosztów procesu, natomiast nie obciążył kosztami procesu Skarbu Państwa. To ostatnie orzeczenie Sąd uzasadnił tym, że "powodowie nie zwracali się przed wytoczeniem powództwa z żądaniem zwolnienia zajętego inwentarza i nie dokumentowali swoich praw".

Na orzeczenie o kosztach procesu powodowie wnieśli zażalenie, żądając jego zmiany i zasądzenia na ich rzecz od obu pozwanych solidarnie kwoty 2.716 zł tytułem kosztów procesu oraz dalszych kosztów postępowania zażaleniowego. W związku z tym zażaleniem Sąd Wojewódzki w Białymstoku postanowieniem z dnia 24.II.1968 r. przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia następujące zagadnienie prawne:

"Czy w sprawie o obalenie domniemania z art. 6 ustawy z dnia 21 stycznia 1958 r. o wzmożeniu ochrony mienia społecznego przed szkodami wynikającymi z przestępstwa (Dz. U. Nr 4, poz. 11 z późn. zm.) sąd - uwzględniając powództwo - może włożyć na powoda koszty procesu z tej przyczyny, że powód przed wytoczeniem powództwa nie wystąpił do organu, na wniosek którego wszczęto sądową egzekucję, z żądaniem zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji?"

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Ogólne sformułowanie zagadnienia prawnego przez Sąd Wojewódzki nie odzwierciedla istoty wątpliwości, jakie nasunęły się temu Sądowi w związku z zażaleniem powodów. Jak wspomniano na wstępie, przeciwko powodom toczy się egzekucja prowadzona przez komornika sądowego w trybie określonym przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Sąd Wojewódzki powziął wątpliwość, czy art. 842 § 1 k.p.c. ma - w drodze analogii - zastosowanie także do egzekucji sądowej, przy czym jego zdaniem za stosowaniem analogii przemawiałyby względy praktyczne, albowiem organ prowadzący egzekucję (sąd, prokurator) nie jest zorientowany w sytuacji majątkowej powoda i skazanego i nie może się wypowiedzieć merytorycznie przed przeprowadzeniem postępowania dowodowego. Przegrywając sprawę, zawsze zatem musiałby zwracać koszty.

Tak pojęta wątpliwość jest nieuzasadniona. Szczególny przepis art. 842 § 1 k.p.c. jest procesową konsekwencją przepisu art. 35 ustawy z dnia 17.VI.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 24, poz. 151), w myśl którego osoba trzecia, której prawa zostały wskutek wszczęcia egzekucji administracyjnej naruszone, powinna przed wniesieniem powództwa przeciwegzekucyjnego złożyć administracyjnemu organowi egzekucyjnemu żądanie wyłączenia przedmiotu spod egzekucji, i to z powołaniem się na dowody dostępne tej osobie. Kodeks postępowania cywilnego co do egzekucji sądowej nie zawiera przepisu analogicznego do art. 35 cyt. ustawy i dlatego zgodnie z zasadą, że wykładnia rozszerzająca przepisu szczególnego jest niedopuszczalna, należy uznać, że przepis art. 842 § 1 zd. 3 k.p.c. nie może być w drodze analogii stosowany w wypadku egzekucji sądowej.

W związku z tym należą się powodom koszty procesu nie tylko od pozwanego Bernarda T., którego zapozwanie w tej sprawie było - zgodnie z ustalonym już orzecznictwem - zbędne, nie zaskarżył on jednak wydanych przeciw niemu orzeczeń, ale także od pozwanego Skarbu Państwa (Sądu Powiatowego w Sokółce) i dlatego zgodnie z art. 397 i 98 k.p.c. należało orzec jak w sentencji, przy czym oddalono żądanie zasądzenia zwrotu opłaty kancelaryjnej w kwocie 20 zł od wniosku powodów o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku, gdyż w związku z art. 331 § 1 k.p.c. wydatek ten nie był celowy (art. 98 § 1 k.p.c.).

Podkreślić wreszcie należy, że domniemanie z art. 6 § 1 cyt. ustawy z dnia 21.I.1958 r. ma zastosowanie jedynie przy zabezpieczeniu i egzekucji roszczeń o naprawienie szkody w mieniu społecznym oraz przepadku majątku lub kary grzywny (por. art. 3 § 1 i 4 § 1 tej ustawy), natomiast nie odnosi się ono do zabezpieczenia i egzekucji kosztów postępowania karnego.

OSNC 1969 r., Nr 6, poz. 110