Skarga zainteresowanego, który nie uczestniczył w prawomocnie zakończonym postępowaniu (art. 524 § 2 k.p.c.)

Naruszenie praw w rozumieniu art. 524 § 2 k.p.c. należy interpretować jako naruszenie przepisów prawa materialnego, a nie uprawnień o charakterze proceduralnym. Gdyby ustawodawca przez to pojęcie rozumiał prawo procesowe, wskazanie tej przesłanki byłoby zbędne, gdyż sam fakt pozbawienia zainteresowanego możności działania na skutek nieuczestniczenia w postępowaniu ewidentnie narusza przepisy prawa formalnego (por. uchwała SN z dnia 18 grudnia 1974 r., III CZP 88/74, uz. uchwały SN z dnia 11 września 1991 r., III CZP 79/91, postanowienie SN z dnia 8 stycznia 2002 r., I CKN 450/00).

Postanowienie SN z dnia 5 kwietnia 2019 r., IV CSK 413/18

Standard: 56470 (pełna treść orzeczenia)

W skardze o wznowienie postępowania wniesionej na podstawie przewidzianej w art. 524 § 2 zdanie pierwsze k.p.c. skarżący nie może powoływać się skutecznie na inne podstawy wznowienia.

W art. 524 § 2 zd. pierwsze k.p.c. przewidziana została szczególna podstawa wznowienia dla skargi o wznowienie, z którą występuje zainteresowany nieuczestniczący w prawomocnie zakończonym postępowaniu nieprocesowym. Podstawa zaskarżenia skargą o wznowienie postępowania, wskazana w art. 524 § 2 zd. pierwsze k.p.c. ma charakter szczególny ponieważ nie zmierza ani do naprawienia uchybień procesowych prawomocnie zakończonego postępowania, które skutkowałyby jego nieważnością (art. 401 pkt 1 i 2 k.p.c.), ani do poprawienia względnie uzupełnienia podstawy prawomocnego postanowienia orzekającego co do istoty sprawy, jak to jest w wypadku wznowienia z przyczyn restytucyjnych (art. 403 § 1-2 i 4 k.p.c.). Wznowienie na tej podstawie ma na celu umożliwić następczo dochodzenie ochrony praw podmiotowi, który był zainteresowanym w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c., jednak nie brał udziału w prawomocnie zakończonym postępowaniu.

Przepis art. 524 § 2 zd. pierwsze k.p.c., jako jedyną podstawę wznowienia wskazuje naruszenie praw zainteresowanego przez prawomocne postanowienie orzekające co do istoty sprawy. Zainteresowany nie może zatem powoływać się inne podstawy wznowienia. Podstawa ta nie obejmuje okoliczności, czy zainteresowany, który nie uczestniczył w prawomocnie zakończonym postępowaniu, był pozbawiony możności działania, ponieważ w art. 524 § 2 zd. drugie k.p.c. znajduje się tylko odesłanie do przepisów o wznowieniu z powodu pozbawienia możności działania. Odesłanie to nie obejmuje jednak samego określenia tego, co jest podstawą wznowienia, gdyż ta została wskazana w art. 524 § 2 zd. pierwsze k.p.c. Z tego względu - jak trafnie podnosi się w doktrynie - całkowicie bezprzedmiotowe jest rozpatrywanie kwestii, czy miałoby obowiązywać również wymaganie, iż zainteresowany miałby być pozbawiony możności działania wskutek naruszenia przepisów prawa (art. 401 pkt 2 zd. pierwsze in fine k.p.c.). 

Okoliczność, że zainteresowany nie został wezwany do wzięcia udziału w sprawie, per se również nie jest podstawą wznowienia, ponieważ stanowi ją jedynie to, że prawa takiego zainteresowanego zostały naruszone prawomocnym postanowienie orzekającym co do istoty sprawy.

Prawa, których naruszenie ma uzasadniać wznowienie postępowania na podstawie art. 524 § 2 zd. pierwsze k.p.c., oznaczają nie prawa (uprawnienia) procesowe podmiotu, który występuje ze skargą o wznowienie, lecz jego prawa (uprawnienia) materialnoprawne.

Postanowienie SN z dnia 10 stycznia 2019 r., II CZ 80/18

Standard: 46523 (pełna treść orzeczenia)